تشویق به محافظت از وضو و تجدید آن

تشویق به محافظت از وضو و تجدید آن

307-197- (1) (صحیح لغیره) عَنْ ثَوْبَانَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله ج: «اسْتَقِیمُوا وَلَنْ تُحْصُوا، وَاعْلَمُوا أَنَّ خَیْرَ أَعْمَالِکُمُ الصَّلاَةُ، وَلَنْ یُحَافِظَ عَلَى الْوُضُوءِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ».

رَوَاهُ ابن مَاجه بِإسنادٍ صَحیح، وَالحاکِم، وَقَالَ: صَحیحٌ عَلَى شَرطِهِما، وَلا عِلَّةَ لَهُ سِوَى وَهم أبِی بلالِ الأشعَرِیِّ^([1]).

وَرَوَاهُ ابن حبَّان فِی «صَحیحِه» مِن غَیرِ طَریقِ أبی بلال، وَقَالَ فِی أَوَّلِهِ: «سَدِّدُوا وَقَارِبُوا وَاعْلَمُوا أَنَّ خَیْرَ أعمَالِکُم الصَّلاة...» الحدیث.

از ثوبان س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «بر حق استقامت نموده و راه راست در پیش‌ گیرید و ثواب و پاداش ان را مشمارید؛ و بدانید که بهترین اعمال شما نماز است و جز مؤمن کسی بر وضو محافظت نمی‌کند».

و در روایت ابن حبان آمده است: «حق را طلب نموده و راه اعتدال را در پیش گیرید و بدانید که بهترین اعمال شما نماز است..».

0-198- (2) (صحیح لغیره) وَرَوَاهُ ابن مَاجه أیضاً مِنْ حَدیثِ لَیْث - هُوَ ابن أبِی سُلَیم - عَن مُجَاهِدٍ عَنْ عَبداللهِ بنِ عَمْرو.

0-199- (3) (صحیح لغیره) ومن حدیث أبی حفص الدمشقی - وهو مجهول - عن أبی أمامة یرفعه.

308-138- (1) (ضعیف) وَعَن ربیعةَ الجُرَشِی أَنَّ رَسُولَ الله ج قَالَ: «اسْتَقِیمُوا، وَنِعِمَّا إِنِ اسْتَقَمْتُمْ، وحَافِظُوا عَلَى الْوُضُوءِ، فَإِنَّ خَیْرَ أعَمالِکُمُ الصَّلَاةُ^([2])، وتَحَفَظُّوا مِنَ الْأَرْضِ، فَإِنَّهَا أُمُّکُمْ؛ وَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَحَدٌ عَامِلٌ عَلَیْهَا خَیْرًا أَوْ شَرًّا إِلَّا وَهِی مُخْبِرَةٌ بِه».

رواه الطبرانی فی الکبیر من روایة ابن لهیعة. قال (المملی) الحافظ عبدالعظیم: «وربیعة الجُرَشی مختلف فی صحبته، وروى عن عائشة وسعد وغیرهما، قتل یوم (مرج راهط)^([3])".

و از ربیعه جُرَشی روایت است که رسول الله ج فرمودند: «مستقیم و استوار باشید؛ و چه نیک است بر راه راست و مستقیم استوار باشید. و بر وضو حفاظت کنید؛ و بهترین اعمال‌تان نماز است؛ و از زمین مراقبت کنید که او مادر شماست (که شما را در آغوش گرفته است) و هیچکس نیست که بر روی آن خیر یا شری انجام دهد مگر اینکه از آن خبر می‌دهد».

309-200- (4) (حسن صحیح) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله ج: «لَوْلا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِی لأَمَرْتُهُمْ عِندَ کلِّ صَلاةٍ بوضُوء، وَمَعَ کُلِّ وضوءٍ سِوَاکِ».

رَوَاهُ أحمَد بِإسنَادٍ حَسَن.

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «اگر بر امتم مشکل نبود، آنها را به وضو گرفتن هنگام هر نماز و مسواک زدن به هنگام هر وضو امر می‌نمودم».

310-201- (5) (صحیح) وَعَن عَبدالله ابْنِ بُرَیْدَةَ عَن أبیهِ ب قَالَ: أَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ ج یوماً فَدَعَا بِلالاً، فَقَالَ: «یَا بِلالُ! بِمَ سَبَقْتَنِی إِلَى الْجَنَّةِ؟ إِنَّنِی دَخَلْتُ الْبَارِحَةَ الْجَنَّةَ فَسَمِعْتُ خَشْخَشَتَکَ^([4]) أَمَامِی؟». فَقَالَ بِلالٌ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! مَا أَذَّنْتُ قَطُّ إِلا صَلَّیْتُ رَکْعَتَیْنِ، وَلا أَصَابَنِی حَدَثٌ قَطُّ إِلا تَوَضَّأْتُ عِندَه. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «بِهذا».

رَوَاهُ ابن خُزَیمَةَ فِی «صَحیحِه»^([5]).

عبد الله بن بریده از پدرش ب روایت می‌کند که یک روز صبح رسول الله ج بلال را صدا زده و فرمود: «ای بلال، با چه عملی در بهشت بر من سبقت گرفتی؟ دیشب به بهشت رفتم و صدای خش خش کفشهایت را پیشاپیش خود شنیدم». بلال گفت: ای رسول الله ج هیچگاه اذان نگفتم مگر اینکه دو رکعت نماز خواندم و هیچ‌گاه بی‌وضو نشدم مگر اینکه پس از آن وضو گرفتم. رسول الله ج فرمود: «به این دلیل بوده ‌است».

311-139- (2) (ضعیف) وَرُوِیَ عَنِ ابنِ عُمَرَ ب قَالَ: کَانَ رَسُولَ الله ج یَقُولُ: «مَنْ تَوَضَّأَ عَلَى طُهْرٍ کُتِبَ لَهُ عَشْرُ حَسَنَاتٍ».

رواه أبو داود والترمذی وابن ماجه.

و از ابن عمر ب روایت است که می‌گوید: رسول الله ج فرمودند: «هرکس با وجود طهارت (وضو داشتن) وضو بگیرد، ده نیکی برای وی نوشته می‌شود».

0-140- (3) (لا أصل له) (قال الحافظ): «وأما الحدیث الذی یُروى عن النبی ج؛ أنه قال: «الوضوء على الوضوء نورٌ على نور». فلا یحضرنی له أصل من حدیث النبی ج، ولعله من کلام بعض السلف والله أعلم^([6]).

حافظ می‌گوید: اما حدیثی که از رسول الله ج روایت شده که فرمودند: «وضو بر وضو نوری بر نور است». اصلی برای آن از حدیث رسول الله ج نمی‌شناسم و چه بسا که از سخنان سلف باشد. والله اعلم

9-(الترهیب من ترک التسمیة على الوضوء عامداً)

---

^([1]) قلت: بل له علة أخرى، وهی الانقطاع بین سالم بن أبی الجعد وثوبان؛ کما بیّنته فی الأصل، ولکن الحدیث صحیح، فإن له طرقاً أخرى موصولة، عند الدارمیّ وأحمد والطبرانی وابن حِبَان أیضاً، وله بعض الشواهد کما ذکره المؤلف بعدُ.

^([2]) قلت: إلى هنا الحدیث صحیح، تراه فی الباب هنا .. وهو فی "المعجم" (5/ 61/ 4596).

^([3]) موضع بنواحی دمشق، قرب قریة (الکسوة) الحالیة، کانت فیه معرکة شدیدة بین مروان بن الحکم والضحاک بن قیس، انتهت بقتل الضحاک وجمع غفیر من جنده.

^([4]) (الخشخشة): حرکة لها صوت کصوت السلاح، أی: صوت مشیتک.

^([5]) أوهم أنه لم یروه من هو أعلى طبقة من ابن خزیمة وأشهر، ولیس کذلک، فقد أخرجه الترمذی فی "المناقب"، وأحمد فی "المسند" (5/ 360) بسند صحیح على شرط مسلم، وصححه الحاکم والذهبی على شرطهما! وفی روایة لأحمد بلفظ: "إلا توضّأت وصلیت رکعتین"، وسنده صحیح أیضاً. ولم أره بهذا اللفظ فی "صحیح ابن خزیمة" المطبوع، فلعله أخرجه فی أصله الذی سماه فیه بـ "المسند"، وإنما هو فیه بلفظ "أذنبت"، من: (الذنْب)! وهکذا ذکره المؤلف أیضاً فیما یأتی (6 - النوافل /18- الترغیب فی صلاة التوبة)، وهو خطأ، والصواب بلفظ: "أذَّنت" کما هنا.

^([6]) قلت: لقد تتابع العلماء على الجزم بأنه حدیث لا أصل له، منهم العراقی فی تخریج "الإحیاء" (1/ 135) وکل من جاء بعده؛ إلا الحافظ فقال فی "الفتح " (1/ 234): "وهو حدیث ضعیف"، زاد السخاوی عنه: "رواه رزین فى مسنده"!