1- نووی، محی الدین ابو زکریا یحیی بن شرف، «الاذکار المنتخبۀ من کلام سید الابرار»، بیروت، لبنان، دار احیاء التراث العربی، 1375 ه . ق - 1955 م.
2- عبیدلی، محمد، «اذکار و أدعیۀ الحجّ و العمرۀ» [بی‌جا]، جمعیۀ دار البرّ، [بی‌تا].
3- العبّاد البدر، «فضل المدینۀ و آداب سکناها و زیارتها»، ریاض، دارالمغنی، 1423 ه . ق - 2003م.
4- ملّا علی قاری، علی بن سلطان محمد نور الدین، «الحزب الاعظم و الورد الافخم»، ترجمۀ عبدالرحمن ریگی، [بی‌جا]، مترجم، 1387 ه . ش.
5- فیروز، عبدالرحیم، «احکام و مناسک حج و عمره»، تربت جام، شیخ الاسلام احمد جام، [بی‌تا]
6- دیوبندی، محمد شفیع، «احکام حج در فقه حنفی»، ترجمۀ غلام محمد سربازی، زاهدان، صدّیقی، 1381 ه . ش.
7- عتر، نورالدین، «کتاب الحج و العمرۀ»، بیروت، لبنان، مؤسسۀ الرسالۀ، [بی‌تا].
8- قائدان، اصغر، «تاریخ و آثار اسلامی مکۀ مکرمه و مدینه منوره»، تهران، نشر مشعر، چاپ هشتم، 1386 ه . ش.
9- ملّا علی قاری، علی بن سلطان محمد نورالدین، «مناسک ملّا علی قاری»، پاکستان، کراچی، ادارۀ القرآن و العلوم الاسلامیۀ، چاپ دوم، 1425 ه . ق.
10- سرخسی حنفی، ابوبکر محمد بن احمد، «المبسوط»، بیروت، لبنان، دار الکتب العلمیۀ، 1421 ه . ق - 2001 م.
11- کاسانی حنفی، علاء الدین ابوبکر بن مسعود، «بدایع الصنایع» بیروت، لبنان، دار الکتب العلمیۀ، 1418 ه . ق - 1997 م.
12- ملّا علی قاری، علی بن سلطان محمد نور الدین، «مرقات المفاتیح»، بیروت، لبنان، دار الفکر، 1422 ه . ق - 2002 م.
13- عینی، بدر الدین ابو محمد محمود بن احمد، «عمدۀ القاری، شرح صحیح البخاری»، بیروت، لبنان، دار احیاء التراث العربی، 1424 ه . ق - 2003 م.
14- سهار نفوری، خلیل احمد، «بذل المجهود فی حَلّ سنن ابی داود»، بیروت، لبنان، دار البشائر الاسلامیۀ، 1427 ه . ق - 2006 م.
15- عسقلانی، احمد بن علی بن حجر، «فتح الباری بشرح صحیح البخاری»، بیروت، لبنان، دار الفکر، 1420 ه . ق - 2000 م.
16- خرمدل، مصطفی، «تفسیر نور»، تهران، احسان، چاپ چهارم، 1384 ه . ش.
چون شخص زائر برای سفر و مراجعت به وطنش، قصد بیرون رفتن از مدینۀ منوره را می‌کند، برایش مستحب است که به مسجد نبوی رفته و بعد ازا ادای دو رکعت نماز (در هر کجا از مسجد که برایش میسر گردد)، بر پیامبر اکرم ج و دو یار وفادارش: حضرت ابوبکر صدیق س و حضرت عمر فاروق س (به طریقه‌ای که قبلاً ذکرش رفت) سلام کرده و بعد از آن رو به قبله ایستاده و این دعا را بخواند:
«اَللّٰهُمَّ لٰاتَجْعَلْهُ اٰخِرَ الْعَهْدِ بِحَرَمِ رَسُوْلِکَ، وسَهِّلْ لِیَ الْعَوْدَ إِلَی الْحَرَمَیْنِ الشَّرِیْفَیْنِ سَبِیْلاً سَهْلَةً بِمَنِّکَ وفَضْلِکَ، وارْزُقْنِیَ الْعَفْوَ والْعٰافِیَةَ فِی الدُّنْیٰا والْاٰخِرَةِ، ورُدَّنٰا سٰالِمِیْنَ غٰانِمِیْنَ إِلیٰ أٔوْطٰانِنٰا اٰمِنِیْنَ.
اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِیْ ولِوٰالِدَیَّ ولِجَمِیْعِ الْمُؤْمِنِیْنَ والْمُؤْمِنٰاتِ والْمُسْلِمِیْنَ والْمُسْلِمٰاتِ، اَلْأٔحْیٰاءِ مِنْهُمْ والْأٔمْوٰاتِ. رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِی الدُّنْیٰا حَسَنَةً وفِیْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ. رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِی الدُّنْیٰا حَسَنَةً وفِیْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ. رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِی الدُّنْیٰا حَسَنَةً وفِیْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ
وَ صَلِّ اللّٰهُمَّ وسَلِّمْ وبٰارِکْ ٰ عَلیٰ سَیِّدِنٰا ونَبِیِّنٰا مُحَمَّدٍ ج وعَلیٰ اٰلِهِ وأٔصْحٰابِهِ أٔجْمَعِیْنَ بِرَحْمَتِکَ یٰا أٔرْحَمَ الرّٰاحِمِیْنَ».
ترجمه: «خدایا ! این سفر را آخرین سفر من به سوی مسجد الحرام و حرم پیامبر گرامی‌ات مگردان، بلکه به وسیلۀ فضل و کرم خویش به من توفیق بده تا دوباره بدون زحمت و مشقت به سوی «حرمین شریفین» (بیت الله الحرام و مدینۀ منوره) بیایم، و از فیوضات و معنویات این سرزمین پاک و مقدس استفاده کنم.
پروردگارا ! عفو و عافیت در دنیا و آخرت را بهره‌ام گردان و ما را با نعمت بزرگ عافیت و بردن ثواب و پاداش حج و زیارت، و با اَمن و امان از این سفر به خانه و کاشانه‌مان باز گردان.
پروردگارا ! مرا و پدر و مادر و تمام مردان با ایمان و زنان با ایمان و تمام مردان مسلمان و زنان مسلمان و زندگان و مردگان آنها را بیامرز. خدایا ! در دنیا و آخرت به ما نیکی عطا فرما و سرای دنیا و آخرت ما را خوش و خرم گردان و ما را از عذاب آتش دوزخ محفوظ نگاهدار. خدایا ! در دنیا و آخرت به ما نیکی عطا فرما و ما را از عذاب آتش دوزخ محفوظ نگاهدار. خدایا ! در دنیا و آخرت به ما نیکی و خیر عطا فرما و ما را از عذاب آتش دوزخ محفوظ نگاهدار.
پروردگارا ! بر سرور و پیامبر ما حضرت محمد ج و بر تمام آل و اصحابش، سلام و درود بفرست، به حق رحمتت ای مهربانترین مهربانان و ای رحم‌کننده‌ترین رحم کنندگان»!.
دعا در وقت داخل شدن
به «جنة البقیع»
«بقیع» مقبرۀ مسلمانان در مدینۀ منوره است که از زمان خود رسول خدا ج گروه زیادی از ازدواج مطهرات و اولاد و اهل بیت نبوی، و بیش از ده هزار صحابۀ رسول خدا ج در آن دفن شده‌اند و تا امروز نیز مسلمانان در آن دفن می‌شوند.
و برای زائران مدینۀ منوره نیز به پیروی از رسول اکرم ج مستحب است که به زیارت «بقیع» آمده و به همان دعایی که پیامبر اکرم ج به حق آنها دعا می‌کردند، دعا نماید. و آن دعا این است:
«اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ دٰارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِیْنَ، وأٔتٰاکُمْ مٰا تُوْعَدُوْنَ، غَداً مُؤَجَّلُوْنَ، وإِنّٰا إِنْ شٰاءَ اللهُ بِکُمْ لٰاحِقُوْنَ، أٔنْتُمْ سَلَفُنٰا ونَحْنُ بِالْأٔثَرِ، یَغْفِرُ اللهُ لَنٰا ولَکُمْ وأٔسْأٔلُ اللهَ لَنٰا ولَکُمُ الْعٰافِیَةَ، ویَرْحَمُ اللهُ الْمُسْتَقْدِمِیْنَ مِنْکُمْ والْمُسْتَأْخِرِیْنَ، أٔنْتُمْ لَنٰا فَرَطاً ونَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ. اَللّٰهُمَّ لٰاتَحْرِمْنٰا أٔجْرَهُمْ ولٰاتُضِلَّنٰا بَعْدَهُمْ، واغْفِرْ لَنٰا ولَهُمْ. اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِأٔهْلِ الْبَقِیْعِ الْغَرْقَدِ. اٰمِیْنَ بِرَحْمَتِکَ یٰا أٔرْحَمَ الرّٰاحِمِیْنَ».
ترجمه: «سلام بر شما ای گروه مؤمنان! و خدا کند به آنچه که نوید و مژده یافته‌اید برسید، و فردای قیامت است که نویدها و مژده‌های الهی به شما می‌رسد، و ما هم به خواست و مشیت الهی به شما ملحق خواهیم شد. شما طلایه‌داران و پیشقراولان ما هستید و ما نیز پس از شما می‌آئیم. خدا ما و شما را بیامرزد و زیر چتر مغفرت خویش بگیرد، و از خدا برای خود و شما عافیت و دوری از ناملایمات و چالش‌های دنیوی و اخروی و مادی و معنوی می‌خواهیم؛ و خداوند به گذشتگان و آیندگان شما رحم کند. شما پیشگامان و پیشتازان، و طلایه‌داران و پیشقراولان ما هستید و ما پیروان شما هستیم (یعنی شما قبل از ما رفته‌اید و چهره در نقاب خاک کشیده‌اید و ما نیز بعد از شما خواهیم آمد.)
پروردگارا ! ما را از ثواب و پاداش گذشتگان و پیشینیان ما محروم مگردان و ما را پس از آنان به گمراهی و ضلالت مینداز، و ما و آنها را بیامرز. پروردگارا ! مردگان قبرستان بقیع را بیامرز. خدایا ! دعاهایمان را اجابت کن. به حق رحمتت ای مهربانترین مهربانان»!.
برای زائران مدینۀ منوره، سنّت است که روز شنبه بعد از طلوع آفتاب و پیش از زوال خورشید به مسجد «قباء» رفته و به پیروی از پیامبر ج در آنجا دو رکعت نماز بخوانند، چون در حدیث آمده است: «پیامبر ج پیاده و سواره، پایبند رفتن به مسجد قباء بود و روزهای شنبه به آنجا می‌رفت و دو رکعت نماز می‌خواند. [متفق علیه] و پیامبر ج میفرماید: «کسی که در خانه‌اش وضو بگیرد، سپس به مسجد قباء رفته و در آن نماز بخواند، پاداش یک عمره را دریافت می‌نماید» [ابن ماجه].
و برای کسی که در این مسجد می‌آید، مستحب است که بعد از ادای دو رکعت نماز، برای خود و پدر و مادر و اقوام و خویشاوندان خود و پیروزی و موفقیت تمام مسلمانان دعا کند و برای خود و آنها طلب مغفرت و آمرزش گناهان را نماید و این دعا را بخواند:
«یٰا صَرِیْخَ الْمُسْتَصْرِخِیْنَ، یٰا غِیٰاثَ الْمُسْتَغِیْثِیْنَ، یٰا مُفَرِّجَ کَرْبِ الْمَکْرُوْبِیْنَ، یٰا مُجِیْبَ دَعْوَةِ الْمَضْطُرِّیْنَ، إِکْشِفْ کَرْبِیْ وحُزْنِیْ کَمٰا کَشَفْتَ عَنْ رَسُوْلِکَ ونَبِیِّکَ مُحَمَّدٍج حُزْنَهُ وکَرْبَهُ فِیْ هٰذَا الْمَقٰامِ، یٰا حَنّٰانُ یٰا مَنّٰانُ، یٰا کَثِیْرَ الْمَعْرُوْفِ ویٰا دٰائِمَ الْإِحْسٰانِ، اَللّٰهُمَّ صَلِّ وسَلِّمْ وبٰارِکْ عَلیٰ سَیِّدِنٰا ونَبِیِّنٰا مُحَمَّدٍ وعَلیٰ اٰلِهِ وأٔصْحٰابِهِ وأٔهْلِ بَیْتِهِ أٔجْمَعِیْنَ، بِرَحْمَتِکَ یٰا أٔرْحَمَ الرّٰاحِمِیْنَ».
ترجمه: «ای فریاد رس بینوایانِ فریاد کننده، و ای یاری کنندۀ بیچارگان درمانده، و ای برطرف کنندۀ درد و غصۀ دردمندان، و ای اجابت کنندۀ دعای واماندگانِ درمانده! درد و غصه و غم و اندوه مرا در این مکان مقدس برطرف کن همانگونه که درد و غصه و غم و اندوه پیامبرت را در این مکان مقدس و متبرک، برطرف ساختی؛ ای خدای مهربان! و ای خدای احسان کننده! و ای خدایی که خیر و احسانش پیوسته و همیشگی و دائمی و سرمدی است!.
پروردگارا ! درود و سلام و برکت بفرست بر سرور و پیامبر ما حضرت محمد ج و بر جملگی آل و اصحاب و اهل بیت او، به حق رحمتت ای مهربانترین مهربانان».
* * *
درود فرستادن بر پیامبر اکرم ج
برای زائران مدینۀ منوره
درود فرستادن بر پیامبر اکرم ج کلید استجابت دعا و سبب سنگین شدن میزان مؤمن در قیامت می‌شود. پیامبر ج میفرماید: «هر کس بر من یک صلوات فرستد، خداوند ده صلوات بر او می‌فرستد و ده لغزش او را می‌پوشاند». از این رو برای زائران مدینۀ منوّره خوب است که پس از هر نماز، یا روزانه چند مرتبه، درود بر پیامبر ج بفرستند، تا باشد که فیوضات الهی و برکات خداوندی و معنویات یزدانی شامل حال آنها شود، و در روز بازپسین، مورد شفاعت پیامبر اکرم ج قرار بگیرند.
ما نیز الفاظی را که بزرگان و طلایه‌داران عرصۀ علم و دانش و پیشقراولان عرصۀ حکمت و فرزانگی برای درود فرستادن بر رسول اکرم ج جمع آوری نموده‌اند، در اینجا ذکر می‌کنیم، باشد که زائران مدینه و سائر محبّان رسول خدا ج هنگام مشرف شدن به مدینۀ منوره و مرقد مطهر نبوی، بر پیامبر اکرم ج درود بفرستند.
و الفاظی را که بزرگان دین (به ویژه «ملا علی قاری» در کتاب «الحزبُ الاعظم») برای درود فرستادن بر رسول اکرم ج گردآوری نموده‌اند، از این قرار است:
(درود کامل):
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وعَلیٰ اٰلِ مُحَمَّدٍ کَمٰا صَلَّیْتَ عَلیٰ إِبْراهِیْمَ وعَلیٰ اٰلِ إِبْرٰاهِیْمَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَّجِیْدٌ. اَللّٰهُمَّ بٰارِکْ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وعَلیٰ اٰلِ مُحَمَّدٍ کَمٰا بٰارَکْتَ عَلیٰ إِبْرٰاهِیْمَ وعَلیٰ اٰلِ إِبْرٰاهِیْمَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَّجِیْدٌ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ عَدَدَ مَنْ صَلّٰی عَلَیْهِ مِنْ خَلْقِکَ وصَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ کَمٰا یَنْبَغِیْ لَنٰا أٔنْ نُصَلِّیَ عَلَیْهِ وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ کَمٰا أٔمَرْتَنٰا أٔنْ نُصَلِّیَ عَلَیْهِ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ وعَلٰی اٰلِ مُحَمَّدٍ وأٔصْحٰابِهِ وأٔوْلٰادِهِ وأٔهْلِ بَیْتِهِ وذُرِّیَتِهِ ومُحِبِّهِ وأٔتْبٰاعِهِ وأٔشْیٰاعِهِ وعَلَیْنٰا مَعَهُمْ أٔجْمَعِیْنَ یٰا أٔرْحَمَ الرّٰاحِمِیْنَ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ مِلْءَ الدُّنْیٰا ومِلْءَ الْاٰخِرَةِ وبٰارِکْ عَلیٰ مُحَمَّدٍ مِلْءَ الدُّنْیٰا ومِلْءَ الْاٰخِرَةِ، وارْحَمْ عَلیٰ مُحَمَّدٍ مِلْءَ الدُّنْیٰا ومِلْءَ الْاٰخِرَةِ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ وعَلٰی اٰلِ مُحَمَّدٍ فِی الْأٔوَّلِیْنَ والْاٰخِرِیْنَ وفِی الْمَلَأِ الْأٔعْلیٰ إِلیٰ یَوْمِ الدِّیْنِ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ وعَلٰی اٰلِ مُحَمَّدٍ کَمٰا تُحِبُّ وتَرْضیٰ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ وعَلٰی اٰلِ مُحَمَّدٍ صَلوٰةً تَکُوْنُ لَکَ رِضًا ولِحَقِّهِ أٔدٰاءً وأٔعْطِهِ الْوَسِیْلَةَ والْفَضِیْلَةَ والْمَقٰامَ الْمَحْمُوْدَ الَّذِیْ وَعَدْتَّهُ وأٔجْزِهِ عَنّٰا أٔفْضَلَ مٰا جَزَیْتَ نَبِیّاً عَنْ أُمَّتِهِ، وصَلِّ عَلٰی جَمِیْعِ إِخْوٰانِهِ مِنَ النَّبِیِّیْنَ والصّٰالِحِیْنَ یٰا أٔرْحَمَ الرّٰاحِمِیْنَ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ حَتّٰی تَرْضیٰ وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ بَعْدَ الرِّضیٰ وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ أٔبَدًا أٔبَدًا. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ کَمٰا أٔمْرتَ بِالصَّلوٰةِ عَلَیْهِ، وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ کَمٰا تُحِبُّ أٔنْ یُصَلّٰی عَلَیْهِ وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ کَمٰا أٔرَدْتَ أٔنْ یُصَلّٰی عَلَیْهِ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ عَدَدَ خَلْقِکَ، وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ رِضٰاءَ نَفْسِکَ، وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ زِنَةَ عَرْشِکَ وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ مِدٰادَ کَلِمٰاتِکَ الَّتِیْ لٰاتَنْفُدُ.
اَللّٰهُمَّ عَظِّمْ بُرْهٰانَهُ وافْلِجْ حُجَّتَهُ وأٔبْلِغْهُ مَأْمُوْلَهُ فِیْ أٔهْلِ بَیْتِهِ. اَللّٰهُمَّ اجْعَلْ صَلَوٰاتِکَ وبَرَکٰاتِکَ ورَأْفَتَکَ ورَحْمَتَکَ عَلٰی مُحَمَّدٍ حَبِیْبِکَ وصَفِیِّکَ وعَلٰی أٔهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِیْنَ الطّٰاهِرِیْنَ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ بِأٔفْضَلِ مٰا صَلَّیْتَ عَلٰی أٔحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ، وبٰارِکْ عَلٰی مُحَمَّدٍ بِأٔفْضَلِ مٰا بٰارَکْتَ عَلیٰ أٔحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ إِمٰامِ الْخَیْرِ وقٰائِدِ الْخَیْرِ ورَسُوْلِ الرَّحْمَةِ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ الَّذِیْ أٔشْرَقَتْ بِنُوْرِهِ الظُّلَمُ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ الْمَبْعُوْثِ رَحْمَةً لِکُلِّ الْأُمَمِ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ الْمُخْتٰارِ لِلسِّیٰادَةِ والرِّسٰالَةِ قَبْلَ خَلْقِ اللَّوْحِ والْقَلَمِ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ الْمَوْصُوْفِ بِأٔفْضَلِ الْأٔخْلٰاقِ والشِّیَمِ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ الْمَخْصُوْصِ بِجَوٰامِعِ الْکَلِمِ وخَوٰاصِّ الْحِکَمِ.
اَللّٰهُمَّ إِنِّیْ أٔسْئَلُکَ بِأٔفْضَلِ مَسْأٔلَتِکَ، وبِأٔحَبِّ أٔسْمٰائِکَ إِلَیْکَ وأٔکْرَمِهٰا عَلَیْکَ وبِمٰا مَنَنْتَ بِهِ عَلَیْنٰا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّنٰاج واسْتَنْقَذْتَنٰا بِهِ مِنَ الضَّلٰالَةِ، وأٔمَرْتَنٰا بِالصَّلوٰةِ عَلَیْهِ وجَعَلْتَ صَلَوٰاتَنٰا عَلَیْهِ دَرَجَةً وکَفّٰارَةً ولُطْفاً ومَنّاً مِنْ أٔعْطٰائِکَ، فَأٔدْعُوْکَ تَعْظِیْمًا لِأًمْرِکَ وأِتِّبٰاعاً لِوَصِیَّتِکَ وتَنْجِیْزاً لِمَوْعِدِکَ بِمٰا یَجِبُ لِنَبِیِّنٰاج عَلَیْنٰا فِیْ أٔدٰاءِ حَقِّهِ قِبَلَنٰا، وأٔمَرْتَ الْعِبٰادَ بِالصَّلوٰةِ عَلَیْهِ فَرِیْضَةً إِفْتَرَضْتَهٰا عَلَیْهِمْ، فَنَسْأٔلُکَ بِجَلٰالِ وَجْهِکَ ونُوْرِ عَظَمَتِکَ أٔنْ تُصَلِّیَ عَلیٰ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ ورَسُوْلِکَ ونَبِیِّکَ وصَفِیِّکَ بِأٔفْضَلِ مٰا صَلَّیْتَ بِهِ عَلیٰ أٔحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَجِیْدٌ. اَللّٰهُمَّ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ وأٔکْرِمْ مَقٰامَهُ، وثَقِّلْ مِیْزٰانَهُ وأٔجْزِلْ ثَوٰابَهُ وأٔفْلِجْ حُجَّتَهُ وأٔظْهِرْ مِلَّتَهُ، وأٔضِیْء نُوْرَهُ، وأٔدِمْ کَرٰامَتَهُ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ وأٔهْلِ بَیْتِهِ مٰا تَقِرُّبِهِ عَیْنُهُ وعَظِّمْهُ فِی النَّبِیِّیْنَ الَّذِیْنَ خَلَوْا قَبْلَهُ.
اَللّٰهُمَّ اجْعَلْ مُحَمَّدًا أٔکْثَرَ النَّبِیِّیْنَ تَبْعاً، وأٔکْثَرَهُمْ أٔزْراً، وأٔفْضَلَهُمْ کَرٰامَةً ونُوْراً، وأٔعْلٰاهُمْ دَرَجَةً، وأٔفْسَحَهُمْ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلاً، وأٔزْیَدَ هُمْ ثَواباً، وأٔقْرَبَهُمْ مَجْلِساً، وأٔثْبَتَهُمْ مَقٰاماً، وأٔصْوَبَهُمْ کَلٰاماً، وأٔنْجَحَهُمْ مَسْأٔلَةً، وأٔوْفَرَهُمْ لَدَیْکَ نَصِیْباً، وأٔقْوٰاهُمْ فِیْمٰا عِنْدَکَ رَغْبَةً، وأٔنْزِلْهُ فِیْ أٔعْلیٰ غُرَفِ الْفِرْدَوْسِ مِنَ الدَّرَجٰاتِ الْعُلیٰ.
اَللّٰهُمَّ اجْعَلْ مُحَمَّداً أٔصْدَقَ قٰائِلٍ، وأٔنْجَحَ سٰائِلٍ، وأٔوَّلَ شٰافِعٍ، وأٔفْضَلَ مُشَفَّعٍ وشَفِّعْهُ فِیْ أُمَّتِهِ بِشَفٰاعَةٍ یَغْبِطُهُ بِهَا الْأٔوَّلُوْنَ والْاٰخِرُوْنَ، وإِذٰا مَیَّزْتَ بَیْنَ عِبٰادِکَ لِفَصْلِ الْقَضٰاءِ، فَاجْعَلْ مُحَمَّداً فِی الْأٔصْدَقِیْنَ قِیْلاً، وفِی الْأٔحْسَنِیْنَ عَمَلاً، وفِی الْمَهْدِیِّیْنَ سَبِیْلاً. اَللّٰهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنٰا لَنٰا فَرَطاً وحَوْضَهُ لَنٰا مَوْرِدًا. اَللّٰهُمَّ احْشُرْنٰا فِیْ زُمْرَتِهِ واسْتَعْمِلْنٰا بِسُنَّتِهِ وتَوَفَّنٰا عَلیٰ مِلَّتِهِ واجْعَلْنٰا مِنْ حِزْبِهِ.
اَللّٰهُمَّ اجْمَعْ بَیْنَنٰا وبَیْنَهُ کَمٰا اٰمَنّٰا بِهِ ولَمْ نَرَهُ. اَللّٰهُمَّ لٰاتُفَرِّقْ بَیْنَنٰا وبَیْنَهُ حَتّٰی تُدْخِلَنٰا مُدْخَلَهُ واجْعَلْنٰا مِنْ رُفَقٰائِهِ وأٔحِبّٰائِهِ والصِّدِّیْقِیْنَ والشُّهَدٰاءِ والصّٰالِحِیْنَ، وحَسُنَ اُوْلٰئِکَ رَفِیْقاً.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ نُوْرِ الْهُدیٰ، والْقٰائِدِ إِلَی الْخَیْرِ، والدّٰاعِیْ إِلَی الرُّشْدِ، نَبِیِّ الرَّحْمَةِ وکٰاشِفِ الْغُمَّةِ وإِمٰامِ الْمُتَّقِیْنَ ورَسُوْلِ رَبِّ الْعٰالَمِیْنَ کَمٰا بَلَّغَ رِسٰالَتَکَ وتَلٰا اٰیٰاتِکَ، ونَصَحَ لِعِبٰادِکَ، وأٔقٰامَ حُدُوْدَکَ، ونَفَذَ حُکْمَکَ، ووَفّٰی بِعُهُوْدِکَ، وأٔمَرَ بِطٰاعَتِکَ، ونَهیٰ عَنْ مَعْصِیَتِکَ، ووٰالیٰ وَلِیَّکَ الَّذِیْ تُحِبُّ أٔنْ تُوٰالِیَهُ، وعٰادٰی عَدُوَّکَ الَّذِیْ تُحِبُّ أٔنْ تُعٰادِیَهُ وصَلَّی اللهُ عَلیٰ سَیِّدِنٰا مُحَمَّدٍ وسَلَّمَ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی جَسَدِهِ فِی الْأٔجْسٰادِ، وعَلیٰ رُوْحِهِ فِی الْأٔرْوٰاحِ، وعَلیٰ مَوْقِفِهِ فِی الْمَوٰاقِفِ وعَلیٰ مَشْهَدِهِ فِی الْمَشٰاهِدِ، وعَلیٰ ذِکْرِهِ إِذٰا ذُکِرَ صَلوٰةً مِنّٰا وعَلیٰ نَبِیِّنٰا.
اَللّٰهُمَّ أٔبْلِغْهُ مِنَّا السَّلٰامُ کُلَّمٰا ذُکِرَ السَّلٰامُ، والسَّلٰامُ عَلَی النَّبِیِّ ورَحْمَةُ اللهِ وبَرَکٰاتُهُ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مَلٰائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِیْنَ وعَلیٰ أٔنْبِیٰائِکَ الْمُطَهَّرِیْنَ وعَلیٰ رُسُلِکَ الْمُرْسَلِیْنَ، وعَلیٰ حَمَلَةِ عَرْشِکَ أٔجْمَعِیْنَ، وعَلیٰ جِبْرِئِیْلَ ومِکٰائِیْلَ وإِسْرٰافِیْلَ ومَلَکِ الْمَوْتِ، ورِضْوٰانٍ ومٰالِکٍ، وصَلِّ عَلَی الْکِرٰامِ الْکٰاتِبِیْنَ، وعَلٰی أٔهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّمَ أٔفْضَلَ مٰا اٰتَیْتَ أٔحَداً مِنْ أٔهْلِ بُیُوْتِ الْمُرْسَلِیْنَ واجْزِ أٔصْحٰابَ نَبِیِّکَج أٔفْضَلَ مٰا جَزَیْتَ أٔحَدًا مِنْ أٔصْحٰابِ الْمُرْسَلِیْنَ.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ کُلَّمٰا ذَکَرَهُ الذّٰاکِرُوْنَ وصَلِّ عَلٰی مُحَمَّدٍ کُلَّمٰا غَفَلَ عَنْ ذِکْرِهِ الْغٰافِلُوْنَ.
رَبَّنٰا اٰتِنٰا فِی الدُّنْیٰا حَسَنَةً وفِیْ الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وقِنٰا عَذٰابَ النّٰارِ
اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِیْ ولِوٰالِدَیَّ ولِلْمُؤْمِنِیْنَ والْمُؤْمِنٰاتِ والْمُسْلِمیْنَ والْمُسْلِمٰاتِ، اَلْأٔحْیٰاءِ مِنْهُمْ والْأٔمْوٰاتِ. إنَّکَ عَلیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٍ.
« اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وعَلیٰ مُحَمَّدٍ کَمٰا صَلَّیْتَ عَلیٰ إِبْراهِیْمَ وعَلیٰ اٰلِ إِبْرٰاهِیْمَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَّجِیْدٌ. اَللّٰهُمَّ بٰارِکْ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وعَلیٰ اٰلِ مُحَمَّدٍ کَمٰا بٰارَکْتَ عَلیٰ إِبْرٰاهِیْمَ وعَلیٰ اٰلِ إِبْرٰاهِیْمَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَّجِیْدٌ».
ترجمه: «پروردگارا ! بر محمد و آل محمد صلوات بفرست، همچنانکه بر ابراهیم و آل ابراهیم صلوات فرستادی، بی‌گمان تو ستوده شده و باعظمتی. پروردگارا ! به محمد و آل محمد برکت عنایت کن همچنانکه به ابراهیم و آل ابراهیم برکت عنایت فرمودی، بی‌شک تو ستوده شده و باعظمتی.
پروردگارا ! بر پیامبر ما به تعداد مخلوقاتی که بر وی صلوات و درود فرستاده‌اند، درود و رحمت بفرست. و بر ایشان درود و سلامی بفرست که لایق‌شأن و مقام ایشان باشد. خداوندا ! بر پیامبر ما حضرت محمد ج درود و سلامی بفرست که توبه ما امر فرموده‌ای تا برایشان سلام و درود بفرستیم.
خداوندا ! بر محمد و آل محمد و بر اصحاب و ا ولاد محمد، و بر اهل بیت و ذریۀ محمد، و بر پیروان و دوست‌داران محمد و بر همۀ ما درود و رحمت بفرست ای مهربانترین مهربانان.
پروردگارا ! بر حضرت محمد ج به اندازۀ پری دنیا و آخرت برکت عنایت بفرما. خداوندا ! بر حضرت محمد ج به اندازۀ پری دنیا و آخرت رحم بفرما.
بار الها ! بر حضرت محمد و آل محمد در بین اولین و آخرین و در بین فرشتگان بلند مرتبه تا روز قیامت درود بفرست.
خدایا ! آنگونه که دوست داری و می‌پسندی بر حضرت محمد ج درود و رحمت بفرست. خداوندا ! بر حضرت محمد ج و آل او درودی بفرست تا موجب رضایت تو، و ذریعه‌ای برای ادای حق ایشان گردد و به ایشان وسیله و فضیلت و جایگاه محمود و ستوده شده (همان جایی که توبه ایشان وعده داده‌ای) عطا بفرما. خدایا ! از طرف ما به ایشان پاداشی عنایت بفرما که شایسته و لایق مقام ایشان باشد. خداوندا ! بر تمام برادران آن حضرتج از انبیاء و صالحان، درود بفرست.
خداوندا ! بر حضرت محمد ج درود بفرست تا خود راضی و خشنود بشوی، و بعد از رضایت نیز برای همیشه و به طور پیوسته برایشان درود و رحمت بفرست. خداوندا ! بر محمدج درود بفرست، آنگونه که تو دستور داده‌ای، و برایشان درود بفرست، آنگونه که تو دوست داری و می‌پسندی، و برایشان درود بفرست، آنگونه که تو اراده نموده‌ای تا بر وی درود فرستاده شود.
خدایا ! بر محمدج به تعداد و اندازۀ مخلوقات خودت درود بفرست و به خاطر رضای خود برایشان درود بفرست و به اندازۀ موجودات و مخلوقات جهان هستی خویش برایشان درود و رحمت بفرست. و به ایشان جایگاه والا، و وسیله، و مقام بزرگ و درجه‌ای بلند، عطا فرما، و دلیل و برهان ایشان را با عظمت و با عزّت فرما و دلیل نبوّت ایشان را محکم و مضبوط گردان و ایشان را به آرزوهایش در رابطه با اهل و امّتش برسان.
خدایا ! درود و رحمت و برکات ویژۀ خودت را بر بهترین و برگزیده‌ترین بنده‌ات، و بر اهل بیت پاک و پاکیزه‌اش نازل فرما، و درود و رحمتی بهتر بر ایشان نازل فرما، و برکت و رحمتی در خور شأن او به وی عنایت کن. خدایا ! بر محمدج درود بفرست، همان محمدی که پیشوای نیکوکاران و دعوت کنندۀ به سوی خوبیها و پیام‌آور صلح و رحمت است.
پروردگارا ! بر سرور و آقای ما حضرت محمد ج درود بفرست، همان محمدی که به خاطر درخشش نور چهرۀ مبارکش، تمام تاریکیهای دنیا از میان رفت. خدایا ! بر محمدج درود بفرست، همان محمدی که مایۀ رحمت برای تمام امتها و ملتها است.
پروردگارا ! بر محمدج درود و رحمت بفرست، همان محمدی که برای سیادت و سرداری و نبوت و رسالت، قبل از آفرینش لوح و قلم، برگزیده شده بود. پروردگارا ! بر محمدج درود و رحمت نثار کن، همان محمدی که دارای بهترین سجایای اخلاقی و فضایل انسانی بود. خدایا ! بر محمدج درود و رحمت بفرست، همان محمدی که دارای جوامع الکلم (جملات کوتاه و پرمحتوا) و سخنانی سرشار از حکمتها بود.
الهی! از تو می‌خواهم به بهترین وسیلۀ، و با بهترین و زیباترین نامهایت، و به خاطر منّتی که بر ما کرده‌ای و حضرت محمد را فرستادی تا ما را از گمراهی نجات دهد، و به ما دستور دادی تا بروی درود بفرستیم و مقام و جایگاه او را پاس بداریم. و درود فرستادن ما را سبب بلندی درجات و موجب بخشش گناهان قرار دادی، و تمام اینها از لطف بی‌پایان و احسان بی‌کران و فضلِ فراگیر تو است.
الهی! از تو می‌خواهم (به خاطر عظمت و بزرگی‌ات و به خاطر پیروی از فرامین و دستوراتت، و به خاطر انجام دادن اوامر و احکامت که بر ما فرض کردی،) تا حق پیامبر ج را که بر گردن ما است ادا نمائیم. از این رو بهترین و کاملترین و زیباترین درودها را نثار ایشان می‌کنیم.
پروردگارا ! از تو می‌خواهم به خاطر نور ذاتت، و به خاطر عظمت و کبریایی‌ات، و به خاطر عظمت و بزرگی فرشتگانت، تا بر حضرت محمد که بنده و فرستادۀ تو و بهترین مخلوقات تو است، درود و رحمت بفرستی. آن هم از بهترین، کاملترین، زیباترین و برترین درودها. بی‌شک تو ستوده شده و بزرگواری.
پروردگارا ! درجات حضرت محمد ج را بلند کن، و جایگاه او را بزرگ گردان، و ترازوی اعمال نیک او را سنگین گردان، و بزرگترین و کاملترین ثواب و پاداش را به وی عطا فرما، و دلایل و براهین وی را تا روز قیامت روشن گردان و دین او را بر تمام ادیان غالب و چیره گردان، و نور وی را مُستدام و همیشگی فرما، و به اهل بیت و فرزندان و پیروان او نیز بزرگی و کرامت عطا فرما تا موجب خنکی چشمان وی گردند.
پروردگارا ! مقام و جایگاه حضرت محمد ج را در بین انبیای گذشته والا و بلند گردان، و پیروان وی را زیاد و فراوان گردان و دوست‌داران و پیروان وی را نصرت دهنده و یاری کنندۀ آئین و مکتب او قرار ده، و امت محمدی را پرنورترین و مؤثرترین امتها گردان و درجات آنها را بلند فرما و جایگاه آنها را در بهشت، وسیع و فراخ گردان، و ثواب و پاداش آنها را زیاد و فراوان فرما و آنها را در روز رستاخیز به خود نزدیک گردان و از زمرۀ مُقرّبانِ درگاه خویش گردان.
پروردگارا ! امت حضرت محمد ج را پایدار و پیروز، و کامیاب و سربلند، و سعادتمند و موفق بگردان، و آنچه می‌خواهند به آنها عنایت بفرما و بیشترین سهم را در بهشت به آنها عنایت بکن. خداوندا ! امت محمدج را به سوی خودت و رضای خودت مایل بگردان و بهشت فردوس را به آنها ارزانی بدار.
پروردگارا ! حضرت محمد ج را راست‌ترین مردم در گفتار، و موفقترین آنها در سؤال و درخواست، و اولین آنها در شفاعت و پذیرش شفاعت، و بهترین شفاعت کننده برای امّت، بگردان، تا در روز قیامت اولین و آخرین انسان‌ها در حق وی غبطه بخورند.
خداوندا ! هر گاه در بین بندگان به فیصله و قضاوت پرداختی، پس حضرت محمد ج را بهترین گوینده، و برترین عمل کننده، و بهترین هدایت یافته و برترین هدایت‌گر و بزرگترین راهنما و پیشوا بگردان. خدایا ! پیامبر ما (حضرت محمد ج) را راهنما و پیشوای ما بگردان و حوض کوثر او را محل ورود ما قرار بده. و ما را از پیروان آن حضرت، و از کسانی که بر سنّت وی به طور کامل عمل می‌کنند قرار بده، و ما را بر ملّت و مذهب وی وفات بده، و ما را از دوست‌داران واقعی و از پیروان راستین و از محبّان حقیقی آن حضرت بگردان. خداوندا ! ما را همراه با پیامبر اکرم ج (در روز قیامت) در یکجا جمع بفرما، همانگونه که ما به او ایمان آورده‌ایم و او را ندیده‌ایم. خدایا! در روز قیامت بین ما و حضرت محمد ج، اختلاف و جدایی میانداز، و ما را همراه و همنشین پیامبران، صدّیقین، شهداء و صالحان و از مقرّبان درگاهِ خویش بگردان.
پروردگارا ! بر حضرت محمد ج درود و رحمت بفرست، همان محمدی که نور و چراغ هدایت و راهنمای به سوی هر خیر و خوبی و پیامبر رحمت، و از میان برندۀ غم و اندوه، و پیشوای پرهیزگاران و فرستادۀ پروردگار جهانیان است. براستی حضرت محمد ج رسالت خویش را به نحو احسن، کامل کرد و آیات تو را به مردم ابلاغ کرد و به عهد و پیمانت وفا نمود و اوامر و فرامین تو را اجرا کرد و به دستوراتت جامۀ عمل پوشاند و بندگانت را از گناه و معصیت باز داشت، و با کسانی که تو دوست داشتی تا با آنها دوستی شود، دوستی نمود، و با کسانی که تو دوست داشتی تا با آنها دشمنی شود، دشمنی نمود. پروردگارا ! بر حضرت محمد ج رحمت و درود بفرست.
خداوندا ! درود بفرست بر جسد حضرت محمد ج در بین اجساد. و درود بفرست بر روح حضرت محمد ج در بین ارواح. و بر حضرت محمد درود بفرست در جایگاهِ بزرگان و برگزیدگان خویش. خدایا ! هرگاه ذکر و یاد محمد ج به میان می‌آید، بر او درود بفرست و از جانب ما نیز بر او سلام و درود بفرست تا به وی برسد.
پروردگارا ! بر فرشتگان مقرّبِ درگاهت درود بفرست. بر پیامبران پاک و پاکیزه‌ات درود بفرست. بر فرستادگانِ برگزیده و مخلصت درود بفرست، بر حاملان و نگهداران عرشت درود بفرست و بر تمام فرشتگانت درود بفرست.
خدایا ! بر جبرئیل و میکائیل و اسرافیل سلام و درود بفرست. بر «مالک» (نگهبان جهنم) سلام و درود بفرست. بر «کرام الکاتبین» (فرشتگانی که نیکی‌ها و بدی‌های انسان‌ها را می‌نویسند) سلام و درود بفرست، و بر اهل بیت پیامبر و پیروان و دوست‌داران آن حضرت ج درود و سلام بفرست. و به اهل بیت ایشان، بهترین و زیباترین عطایا و احسان‌ها را که به اهل بیت پیامبران گذشته داده‌ای، عنایت بفرما، و به یاران و اصحاب پیامبرت، بهترین عطایا و انعاماتی که به یاران و دوستان پیامبران گذشته داده‌ای، عنایت بکن.
خداوندا ! بر حضرت محمد ج درود و سلام بفرست هنگامی که او را یاد کنندگان یاد می‌کنند. و درود بفرست بر حضرت محمد ج هنگامی که غافل هستند از او غافل شدگان، و در همه حال و در همه وقت، بهترین سلامها و زیباترین رحمتها، و برترین درودها، و کاملترین احسان‌ها و جامع‌ترین نعمت‌ها، و قشنگ‌ترین موهبت‌ها، و مبارک‌ترین تحیت‌ها را نثار پیامبر گرامی‌ات حضرت محمد ج بکن.
پروردگارا ! در دنیا و آخرت به ما نیکی عطا فرما و سرای دنیا و آخرت ما را خوش و خرم گردان و ما را از عذاب آتش دوزخ محفوظ نگاهدار.
پروردگارا ! مرا و پدر و مادر مرا و تمام مردان با ایمان و زنان با ایمان و مردان مسلمان و زنان مسلمان و مردگان و زندگان آنها را بیامرز و قلم عفو بر گناهان ما بکش، بی‌گمان تو بر هر چیز توانا هستی.
پروردگارا ! بر حضرت محمد و خاندان و پیروان او درود و رحمت بفرست، همچنانکه بر ابراهیم و خاندان و پیروان ابراهیم درود و رحمت فرستادی. بی‌گمان تو ستوده شده و باعظمتی. خداوندا ! به حضرت محمد و خاندان و پیروان او برکت عنایت بکن، همچنانکه به ابراهیم و خاندان و پیروان او برکت عنایت فرمودی، بی‌گمان تو ستوده شده و باعظمتی».
* * *