ترغیب به نماز خواندن در اول وقت آن

ترغیب به نماز خواندن در اول وقت آن

549-397- (1) (صحیح) عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بنِ مَسعُودٍ س قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ الله ج: أَیُّ العَمَلِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَی؟ قَالَ: «الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا». قَلتُ: ثُمَّ أَیٌّ؟ قَالَ: «بِرُّ الوَالِدَیْنِ». قَلتُ: ثُمَّ أَیٌّ؟ قَالَ: «الجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ». قَالَ: حَدَّثَنِی بِهِنَّ رَسُولُ الله ج وَلَوِ اسْتَزَدْتُهُ لَزَادَنِی».

رواه البخاری ومسلم والترمذی والنسائی.

ابن مسعود س می‌گوید: از رسول الله ج پرسیدم: محبوب‌ترین عمل در نزد خداوند چیست؟ فرمود: «نماز در وقتش». گفتم: پس از آن چه عملی؟ فرمود: «نیکی به پدر و مادر». گفتم پس از آن چه عملی؟ فرمود: «جهاد در راه خدا». ابن مسعود س می‌گوید: رسول الله ج این موارد را به من گفت و اگر بیشتر سؤال می‌کردم به من پاسخ می‌داد.

550-216- (1) (موضوع) وَرُوِیَ رَجُلٌ عَنْ رَجُلٍ مِن بِنِی عَبْدِ الْقَیْسِ یُقَالُ لَهُ: عِیَاضٌ، أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِیَّ ج یَقُولُ: «عَلَیْکُمْ بِذِکْرِ رَبِّکُمْ، وَصَلُّوا صَلَاتَکُمْ فِی أَوَّلِ وَقْتِکُمْ، فَإِنَّ اللهَ یُضَاعِفُ لَکُمْ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر"^([1]).

و از مردی از بنی عبدالقیس که به او عیاض می‌گفتند، روایت شده که از رسول خدا ج شنیده است: «ذکر و یاد خداوند را بر خود لازم بگیرید و نمازهای‌تان را در اول وقت بخوانید که خداوند اجر و پاداش چندین برابر به شما می‌دهد».

551-217- (2) (موضوع) وَرُوِیَ عَنْ ابْنِ عُمَرَ ب أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج: «الوَقْتُ الأَوَّلُ مِنَ الصَّلَاةِ رِضْوَانُ اللَّهِ، وَالآخِرُ عَفْوُ اللَّهِ».

رواه الترمذی والدارقطنی.

و از ابن عمر ب روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «نماز اول وقت رضایت خداوند و نماز آخر وقت بخشش خداوند را به دنبال دارد».

552-218- (3) (موضوع) وَرَوَى الدارقطنی أَیضاً مِن حَدِیث إِبرَاهِیمِ بنِ عَبد العَزِیز بنِ عَبد المَلک بنِ أَبِی مَحذُورةَ عَن أَبِیهِ عَن جَدِّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «أَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوَانُ اللَّهِ، وَوَسَطُ الْوَقْتِ رَحْمَةُ اللَّهِ، وَآخِرُ الْوَقْتِ عَفْوُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ».

و همچنین دارقطنی از طریق ابراهیم بن عبدالعزیز بن عبدالملک بن ابی محذوره از پدرش از جدش روایت نموده که رسول خدا ج فرمودند: «اول وقت (نماز) رضایت خداوند و وسط وقت رحمت الله و آخر وقت، بخشش خداوند متعال را به دنبال دارد».

553-219- (4) (ضعیف) وَرُوِیَ عَن ابن عمرٍ ب عَنِ النَّبِی ج قَالَ: «فَضْلِ أَوَّلِ الوَقْتِ عَلَى آخِرِهِ کَفَضلِ الآخِرَة عَلَى الدُّنیَا».

 رواه أبو منصور الدیلمی فی "مسند الفردوس".

و از ابن عمر ب روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «فضل اول وقت (نماز)  بر آخر وقت آن چون فضل آخرت به دنیا می‌باشد».

554-398- (2) (صحیح) وَعَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِ رَسُول الله ج قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ج أَیُّ الْعَمَلِ أَفْضَلُ؟ - قَالَ شُعْبَةُ: [أَوْ]^([2]) قَالَ: أَفْضَلُ الْعَمَلِ – [قَالَ:] «الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا، وَبِرُّ الْوَالِدَیْنِ، وَالْجِهَادُ».

رواه أحمد ورواته محتج بهم فی "الصحیح".

مردی از اصحاب رسول الله ج گفت: از رسول الله ج سؤال شد، کدام عمل افضل‌ است؟ - و شعبه می‌گوید: یا افضل‌ترین اعمال کدام است؟ - فرمود: «به جا آوردن نماز در وقتش و نیکی به پدر و مادر و جهاد».

555-399- (3) (صحیح لغیره) وَعَنْ أُمِّ فَرْوَةَ ل - وَکَانَتْ مِمَّنْ بَایَعَ النَّبِیَّ ج – قَالَتْ: سُئِلَ النَّبِیُّ ج أَیُّ الأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: «الصَّلَاةُ لِأَوَّلِ وَقْتِهَا».

از ام فروه ل روایت است که از رسول الله ج سؤال شد، کدام عمل بهتر است؟ فرمود: «به جا آوردن نماز در اول وقتش».

رواه أبو داود والترمذی وقال: "لا یروى إلا من حدیث عبد الله بن عمر العُمَرِی، ولیس بالقوی عند أهل الحدیث، واضطربوا فی هذا الحدیث". (قال الحافظ) /: "عبد الله هذا صدوق، حسن الحدیث، فیه لین، قال أحمد: صالح الحدیث، لا بأس به. وقال ابن مَعین: یُکتب حدیثه. وقال ابن عَدی صدوق لا بأس به. وضعفه أبو حاتم وابن المدینی"^([3]) وأم فروة هذه هی أخت أبی بکر الصدیق لأبیه، ومن قال فیها أم فروة الأنصاریة فقد أوهَمَ".

556-400- (4) (صحیح لغیره) وَعَنْ عُبَادَةَ بن الصامت س قال: أَشهَدُ أَنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ: «خَمْسُ صَلَوَاتٍ افْتَرَضَهُنَّ اللَّهُ عَزَّ وَجَل ، مَنْ أَحْسَنَ وُضُوءَهُنَّ، وَصَلَّاهُنَّ لِوَقْتِهِنَّ، وَأَتَمَّ رُکُوعَهُنَّ وَسُجُودَهُنَّ، وَخُشُوعَهُنَّ؛ کَانَ لَهُ عَلَى اللَّهِ عَهْدٌ أَنْ یَغْفِرَ لَهُ، وَمَنْ لَمْ یَفْعَلْ، فَلَیْسَ لَهُ عَلَى اللَّهِ عَهْدٌ، إِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُ، وَإِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ».

رواه مالک وأبو داود والنسائی وابن حبان فی "صحیحه". [مضی 13- باب]

از عُباده بن صامت س روایت است از رسول الله ج شنیدم که فرمود: «پنج نماز است که خداوند بر بندگان خود واجب کرده‌ است، کسی که به نحو احسن وضو بگیرد و نماز را در وقتش بخواند و رکوع و سجود و خشوعش را به صورت کامل انجام دهد، خداوند عهد کرده است که او را ببخشد و کسی که چنین نکند، خداوند هیچ تعهدی نسبت به او ندارد، اگر خواست او را عذاب می‌دهد و اگر خواست او را می‌بخشد».

557-401- (5) (حسن لغیره) وَرُوِیَ عَنْ کَعْبُ بْنُ عُجْرَةَ س قَالَ: خَرَجَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ج وَنَحْنُ سَبْعَةُ نَفَرٍ: أَرْبَعَةٌ مَنْ مَوَالِینَا^([4]) وَثَلَاثَةٌ مِنْ عَرَبِنَا^([5])، مُسْنِدِی ظُهُورِنَا إِلَى مَسْجِدِهِ، فَقَالَ: «مَا أَجْلَسَکُمْ؟» قُلْنَا: جَلَسْنَا نَنْتَظِرُ الصَّلَاةَ. قَالَ: فَأَرَمَّ قَلِیلًا، ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا، فَقَالَ: «هَلْ تَدْرُونَ مَا یَقُولُ رَبُّکُمْ؟» قُلْنَا: لَا. قَالَ: «فَإِنَّ رَبَّکُمْ یَقُولُ: مَنْ صَلَّى الصَّلَاةَ لِوَقْتِهَا، وَحَافَظَ عَلَیْهَا، وَلَمْ یُضَیِّعْهَا اسْتِخْفَافًا بِحَقِّهَا، فَلَهُ عَلَیَّ عَهْدٌ أَنْ أُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ، وَمَنْ لَمْ یُصَلِّهَا لِوَقْتِهَا، وَلَمْ یُحَافِظْ عَلَیْهَا، وَضَیَّعَهَا اسْتِخْفَافًا بِحَقِّهَا، فَلَا عَهْدَ لَهُ عَلَیَّ، إِنْ شِئْتُ عَذَّبْتُهُ، وَإِنْ شِئْتُ غَفَرْتُ لَهُ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر" و"الأوسط" وأحمد بنحوه^([6]).

از کعب بن عجره س روایت است که رسول الله ج بر ما وارد شد در حالی که ما هفت نفر بودیم، چهار نفر از موالی و سه نفر از آزاده‌ها؛ درحالی‌که پشت‌های‌مان را به مسجد تکیه داده بودیم. فرمود: «چه چیزی سبب نشستن شما شده است؟» گفتیم: منتظر نماز نشسته‌ایم. رسول الله ج کمی ساکت ماند، سپس رو به ما کرد و فرمود: «آیا می‌دانید پروردگار شما چه می‌گوید؟» گفتیم: نه، فرمود: «پروردگارتان می‌گوید: کسی که نماز را در وقتش به جا آورد و بر آن محافظت کرده و با سبک نشمردن حق آن، چیزی از آن را ضایع نکند، این عهد و پیمانی را نزد من دارد که او را وارد بهشت کنم. و هر‌کس آن را در وقتش ادا نکرده و بر آن محافظت نکند و با کوچک شمردن حقش آن را ضایع کند، هیچ تعهدی نسبت به او ندارم؛ اگر خواستم او را عذاب داده و اگر خواستم او را می‌بخشم».

(أرَمَّ) هو بفتح الراء وتشدید المیم، أی: سکت.

558-220- (5) (ضعیف) وَعَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ س أَنَّ النَّبِیَّ ج مَرَّ عَلَى أَصْحَابِهِ یَوْمًا فَقَالَ لَهُمْ: «هَلْ تَدْرُونَ مَا یَقُولُ رَبُّکُمْ تَبَارَکَ وَتَعَالَى؟» قَالُوا: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ. - قَالَهَا ثَلَاثًا -. قَالَ: «وَعِزَّتِی وَجَلَالِی، لَا یُصَلِّیهَا أَحَدٌ لِوَقْتِهَا إِلَّا أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ، وَمَنْ صَلَّاهَا بِغَیْرِ وَقْتِهَا إِنْ شِئْتُ رَحِمتُهُ، وَإِنْ شِئْتُ عَذَّبْتُهُ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر" وإسناده حسن إن شاء الله تعالى^([7]).

و از عبدالله بن مسعود س روایت است که: روزی رسول خدا ج بر اصحابش می‌گذشت که به آنها فرمود: «آیا آنچه را که پروردگارتان می‌گوید می‌دانید؟» گفتند: الله و رسولش داناترند. – و این جمله را سه بار تکرار نمود- می‌فرماید: «به عزت و جلالم سوگند، هیچکس نماز را در اول وقتش نمی‌خواند مگر اینکه او را وارد بهشت می‌کنم و هرکس آن‌را در جز وقتش بخواند، اگر بخواهم رحمت خود را شامل او می‌کنم و چون بخواهم او را عذاب می‌کنم».

559-221- (6) (ضعیف جداً) وَرُوِیَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ صَلَّى الصَّلوَات لِوَقْتِهَا، وَأَسْبَغَ لَهَا وُضُوءَهَا، وَأَتَمَّ لَهَا قِیَامَهَا، وَخُشُوعَهَا، وَرُکُوعَهَا، وَسُجُودَهَا، خَرَجَتْ وَهِیَ بَیْضَاءُ مُسْفِرَةٌ، تَقُولُ: حَفِظَکَ اللَّهُ کَمَا حَفِظْتَنِی، وَمَنْ صَلَّاهَا لِغَیْرِ وَقْتِهَا فَلَمْ یُسْبِغْ لَهَا وُضُوءَهَا، وَلَمْ یُتِمَّ خُشُوعَهَا، وَلَا رُکُوعَهَا، وَلَا سُجُودَهَا، خَرَجَتْ وَهِیَ سَوْدَاءُ مُظْلِمَةٌ تَقُولُ: ضَیَّعَکَ اللَّهِ کَمَا ضَیَّعْتَنِی، حَتَّى إِذَا کَانَتْ حَیْثُ شَاءَ اللَّهُ، لُفَّتْ کَمَا یُلَفُّ الثَّوْبُ الْخَلَقُ، ثُمَّ ضُرِبَ بِهَا وَجْهُهُ».

رواه الطبرانی فی "الأوسط".

وتقدم فی "باب الصلوات الخمس" حدیث أبی الدرداء وغیره. [13- باب].

و از انس بن مالک س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «هرکس نمازها را در وقتش بخواند و برای آنها وضوی کامل بگیرد و قیام و خشوع و رکوع و سجود نماز را به تمام و کمال رعایت کند، نمازش در چهره‌ای روشن و درخشان به وی می‌گوید: چنان که مرا حفظ نمودی خداوند تو را حفظ کند. و هرکس نماز را در جز وقت آن بخواند و برای آن وضویی کامل نگیرد و خشوع و رکوع و سجود آن‌را به تمام و کمال ادا نکند، نماز وی در چهره‌ای تاریک و سیاه می‌گوید: چنان که مرا ضایع نمودی، خداوند تو را ضایع کند؛ هرچند اگر نمازش جایی باشد که خداوند متعال می‌خواهد. چنین نمازی چون پارچه‌ای کهنه پیچیده شده و به چهره وی زده می‌شود».

16- (الترغیب فی صلاة الجماعة وما جاء فیمن خرج یرید الجماعة فوجد الناس قد صلوا)

---

^([1]) أعله الهیثمی بـ (النهاس بن قهم)؛ ضعیف، لکن فیه آخر کذاب، انظر "الضعیفة" (6721).

^([2]) زیادة من "المسند" (5/ 368)، والمعنى أنّ شعبة شکّ هل قال السائل: "العمل أفضل"، أو قال: "أفضل العمل" وهذا من دقته وعنایته فی ضبط ما یرویه رحمه الله، والزیادة التی بعدها سقطتْ من "المسند"، والسیاق یقتضیها، وانظر الحدیث الأول، والذی بعده. ولم یتنبه لهذا کله المعلقون الثلاثة لجهلهم بالتحقیق، ولذلک صار الحدیث معضلاً، لأنه عندهم: "قال شعبة: قال: "أفضل العمل الصلاة لوقتها. . "!!

^([3]) قلت: لکنّه قد توبع، والاضطراب المشار إلیه إنّما هو فی إسناده. وهو ممن فوق العمری، وللحدیث شاهد یتقوّى به کما بیّنته فی "صحیح أبی داود" (452).

^([4]) جمع: (مولى) وهو المعتق هنا. ویقابله قوله: (عربنا) أی: أحرار لم یجرِ علیهم الرق. وضبطه مصطفى عمارة بضم الغین المعجمة والراء المهملة، جمع: (غریب)، وهوَ من أوهامه وغرائبه، وخلاف ما فی "المسند" والمخطوطة وغیرهما.

^([5]) انظر الحاشیة السابقة.

^([6]) أشار المؤلف لضعفه، لکنْ له طریق أخرى یتقوّى بها عند الدارمی (1/ 278 - 279).

^([7]) کذا قال، وتقلده الثلاثة الجهلة (1/ 333)، مع أنهم نقلوا عن الهیثمی ما یقتضی ضعفه! وفیه ثلاثة على التسلسل لا یعرفون، انظر "الضعیفة" (1338).