ترغیب به محافظت بر نماز صبح و عصر

ترغیب به محافظت بر نماز صبح و عصر

627-456- (1) (صحیح) عَنْ أَبِی مُوسى س أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «مَنْ صَلَّى البَرْدَیْنِ^([1]) دَخَلَ الجَنَّةَ».

رواه البخاری ومسلم.

از ابو موسی س روایت شده که رسول الله ج فرمودند: «کسی که نماز صبح و عصر را به جا آورد وارد بهشت می‌شود».

(البَردان): هما الصبح والعصر.

628-457 (2) (صحیح) وَعَنْ أَبِی زُهَیرٍ^([2]) عُمَارَةَ بْنِ رُوَیْبَةَ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ ج یَقُولُ: «لَنْ یَلِجَ^([3]) النَّارَ أَحَدٌ صَلَّى قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ، وَقَبْلَ غُرُوبِهَا یَعْنِی: الْفَجْرَ وَالْعَصْرَ».

رواه مسلم.

از ابو زُهیر عُماره بن رویبه س روایت‌ است، از رسول الله ج شنیدم که ‌فرمودند: «کسی که پیش از بالا آمدن آفتاب و پیش از غروب آن، نماز بخواند (یعنی صبح و عصر) هرگز به جهنم داخل نمی‌شود».

 629-458- (3) (حسن) وَعَنْ أَبِی مَالِکٍ الْأَشْجَعِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ صَلَّى الصُّبْحَ فَهُوَ فِی ذِمَّةِ اللَّهِ، وَحِسَابُهُ عَلَى اللَّهِ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر" و"الأوسط" ورواته رواة الصحیح إلا الهیثم بن یمان، وتُکلّمَ فیه^([4])، وللحدیث شواهد.

از ابو مالک اشجعی از پدرش س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «کسی که نماز صبح را بخواند، در عهد و پیمان خداوند است و حساب او با خداوند است».

(أبو مالک) هو سعد بن طارق.

630-459- (4) (صحیح) وَعَنْ جُنْدَبِ بنِ عبدِ الله س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ ج: «مَنْ صَلَّى الصُّبْحِ فَهُوَ فِی ذِمَّةِ اللهِ، فَلَا یَطْلُبَنَّکُمُ اللهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَیْءٍ، فَإِنَّهُ مَنْ یَطْلُبْهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَیْءٍ یُدْرِکْهُ، ثُمَّ یَکُبَّهُ عَلَى وَجْهِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ».

رواه مسلم وغیره. [مضى 13- باب]

از جندب بن عبدالله س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «آنکه نماز صبح را ادا کند در امان خدا است؛ خداوند چیزی از عهد و پیمانش را از شما نمی‌طلبد، اگر خداوند متعال کسی را برای مواخذه جهت کوتاهی در حق الله و پرداختن به عهد و پیمانش حاضر نماید، او را دریافته و به صورت ‌کشیده و در آتش جهنم می‌اندازد».

631-241- (1) (ضعیف) وَرُوِیَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ، فَأُصِیبَتْ ذِمَّتُهُ، فَقَدِ اسْتُبِیحَ حِمَى اللَّهِ، وَأُخْفِرَتْ ذِمَّتُهُ، وَأَنَا طَالِبٌ بِذِمَّتِهِ».

رواه أبو یعلى.

و از انس بن مالک س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «هرکس نماز صبح را بخواند، عهد و پیمان خود را وفا نموده است و حمایت و یاری خداوند را همراه دارد و از عهد و پیمان خود مراقبت کرده است و من خواستار عهد او هستم».

632-460- (5) (صحیح) وَعَنْ أَبِی بَصْرَةَ الْغِفَارِیِّ س قَالَ: صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللهِ ج الْعَصْرَ بِـ (الْمَخمِصِ) وَقَالَ: «إِنَّ هَذِهِ الصَّلَاةَ عُرِضَتْ عَلَى مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ فَضَیَّعُوهَا، فَمَنْ حَافَظَ عَلَیْهَا کَانَ لَهُ أَجْرُهُ مَرَّتَیْنِ» الحدیث.

رواه مسلم والنسائی.

از ابو بصره غفاری س روایت است که رسول الله ج نماز عصر را در مَخمِصِ برای ما به جا آورد. و فرمود: «این نماز بر کسانی که قبل از شما بودند عرضه شد، اما آن را ضایع کردند و کسی که بر آن محافظت نماید، به او اجر دو برابر داده می‌شود».

(المخمص): بضم المیم وفتح الخاء المعجمة والمیم جمیعا، وقیل: بفتح المیم وسکون الخاء وکسر المیم بعدها، وفی آخره صاد مهملة: اسم طریق^([5]).

633-461- (6) (صحیح لغیره) وَعَنْ أَبِی بَکرٍ^([6]) س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ ج: مَن صَلَّى الصُّبحَ فِی جماعةٍ فَهُوَ فِی ذِمَّةِ الله، فَمَن أَخَفَرَ^([7]) ذمّةَ اللهِ کَبَّهُ اللهَ فِی النَّارِ لِوَجهِه».

رواه ابن ماجه، والطبرانی فی "الکبیر" واللفظ له، ورجال إسناده رجال "الصحیح"^([8]).

از ابوبکر س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «کسی که نماز صبح را در جماعت بخواند، در پناه و ضمانت خداوند قرار می‌گیرد. و کسی که ضمانت خداوند را بشکند، خداوند او را به صورت در آتش جهنم می‌افکند».

634-462- (7) (صحیح لغیره) وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ ب أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «مَنْ صَلَّى الصُّبْحَ فَهُوَ فِی ذِمَّة اللَّهِ تَبَارَکَ وَتَعَالى، فَلَا تُخْفِرُوا اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالى فِی ذِمَّتَهُ، فَإِنَّهُ مَنْ أَخْفَرَ ذِمَّتَهُ طَلَبَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَتَعَالى، حَتَّى یَکُبَّهُ عَلَى وَجْهِهِ».

از ابن عمر ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «کسی که نماز صبح را بخواند در پناه و ضمانت خداوند قرار می‌گیرد؛ پس عهد و پیمان خداوند را نشکنید؛ زیرا کسی که عهد و پیمان خداوند را بشکند، خداوند او را خواسته تا به صورت در آتش جهنم افکند».

رواه أحمد والبزار، ورواه الطبرانی فی "الکبیر" و"الأوسط" بنحوه: (وفی أوله قصة): وَهُوَ أَنَّ الْحَجَّاجَ أَمَرَ سَالِمَ بْنَ عَبْدِ اللهِ بِقَتْلِ رَجُلٍ، فَقَالُ لَهُ سَالِمٌ: أَصَلَّیْتَ الصُّبْحَ؟ فَقَالَ الرَّجُلُ: نَعَمْ. قَالَ: فَانْطَلِقْ! فَقَالَ لَهُ الْحَجَّاجُ: مَا مَنَعَکَ مِنْ قَتْلِهِ؟ فَقَالَ سَالِمٌ: حَدَّثَنِی أَبِی أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللهِ ج یَقُولُ: «مَنْ صَلَّى الصُّبْحَ کَانَ فِی جِوَارِ اللهِ یَوْمَهُ». فَکَرِهْتُ أَنْ أَقْتُلَ رَجُلًا قَدْ أَجَارَهُ اللهُ. فَقَالَ الْحَجَّاجُ لِابْنِ عُمَرَ: أَنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللهِ ج؟ فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ: نَعَمْ».

و طبرانی در «الاوسط» با این متن روایت کرده که در ابتدای آن آمده است: «حجاج به سالم بن عبدالله دستور داد که مردی را بکشد، سالم به آن مرد گفت: آیا نماز صبح را خوانده‌ای؟ مرد جواب داد: بله! سالم به او گفت: تو آزادی! حجاج به سالم گفت: چه چیزی تو را از کشتن او بازداشت؟ سالم گفت: پدرم به من گفت از رسول الله ج شنیده که فرمود: «کسی که نماز صبح را بخواند، آن روز را در پناه خدا سپری می‌کند». و من ترسیدم از اینکه مردی را بکشم که خداوند او را پناه داده است. حجاج به ابن عمر ب گفت: آیا تو این حدیث را از رسول الله ج شنیده‌ای؟ ابن عمر ب جواب داد: بله».

(قال الحافظ): "وفی الأولى ابن لهیعة، وفی الثانیة یحیى بن عبد الحمید الحَمَّانی".

635-463- (8) (صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج قَالَ: «یَتَعَاقَبُونَ فِیکُمْ مَلاَئِکَةٌ بِاللَّیْلِ، وَمَلاَئِکَةٌ بِالنَّهَارِ، وَیَجْتَمِعُونَ فِی صَلاَةِ الفَجْرِ، وَصَلاَةِ العَصْرِ، ثُمَّ یَعْرُجُ الَّذِینَ بَاتُوا فِیکُمْ، فَیَسْأَلُهُمْ رَبُّهم -وَهُوَ أَعْلَمُ بِهِمْ-: کَیْفَ تَرَکْتُمْ عِبَادِی؟ فَیَقُولُونَ: تَرَکْنَاهُمْ وَهُمْ یُصَلُّونَ، وَأَتَیْنَاهُمْ وَهُمْ یُصَلُّونَ».

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «فرشتگانی در شب و روز به نوبت و پشت سر هم به میان شما می‎آیند و در نماز صبح و عصر جمع می‎شوند. سپس فرشتگانی که شب را در میان شما گذرانده‎اند بالا می‎روند و خداوند درحالی‌که به آنها آگاه است، از آنها می‎پرسد: بندگانم را چگونه ترک کردید؟ می‎گویند: آنها را در حالی ترک کردیم که نماز می‎گزاردند و نزدشان رفتیم درحالی‌که نماز می‎گزاردند».

رواه البخاری ومسلم والنسائی [ومضى 13- باب]، وابن خُزیمة فی "صحیحه" ولفظه فی إحدى روایاته قال: «تَجْتَمِعُ مَلَائِکَةُ اللَّیْلِ وَمَلَائِکَةُ النَّهَارِ، فِی صَلَاةِ الْفَجْرِ، وَصَلَاةِ الْعَصْرِ، فَیَجْتَمِعُونَ فِی صَلَاةِ الْفَجْرِ، فَتَصْعَدُ مَلَائِکَةُ اللَّیْلِ، وَتَثْبُتُ مَلَائِکَةُ النَّهَارِ، وَیَجْتَمِعُونَ فِی صَلَاةِ الْعَصْرِ، فَتَصْعَدُ مَلَائِکَةُ النَّهَارِ، وَتَثْبُتُ مَلَائِکَةُ اللَّیْلِ، فَیَسْأَلُهُمْ رَبُّهُمْ: کَیْفَ تَرَکْتُمْ عِبَادِی؟ فَیَقُولُونَ: أَتَیْنَاهُمْ وَهُمْ یُصَلُّونَ، وَتَرَکْنَاهُمْ وَهُمْ یُصَلُّونَ، فَاغْفِرْ لَهُمْ یَوْمَ الدِّینِ»^([9]).

و ابن خزیمه این حدیث را با این متن روایت کرده است: «فرشتگان شب و فرشتگان روز در نماز صبح و نماز عصر جمع می‌شوند. پس در هنگام نماز صبح جمع می‌شوند سپس فرشتگانی که شب را در میان شما گذرانده‎اند بالا می‎روند و فرشتگان روز باقی می‌مانند و در هنگام نماز عصر جمع می‌شوند، سپس فرشتگانی که روز را در میان شما گذرانده‎اند بالا می‎روند و فرشتگان شب باقی می‌مانند؛ خداوند از آنها می‎پرسد: بندگانم را چگونه ترک کردید؟ می‎گویند: نزدشان رفتیم درحالی‌که نماز می‎گزاردند و آنها را در حالی ترک نمودیم که نماز می‎گزاردند. پس آنها را در روز قیامت ببخش».

24- (الترغیب فی جلوس المرء فی مصلّاه بعد صلاة الصبح وصلاة العصر)

---

^([1]) تثنیة (بَرْد) بفتح الباء الموحدة وسکون الراء: هما الصبح والعصر کما قال المصنف رحمه الله تعالى، وسُمیَّا بذلک لأنهما یفعلان فی وقت البرد. وقال الخطابی: "لأنهما یصلّیان فی بردی النهار، وهما طرفاه حین یطیب الهواء، وتذهب سَورة الحر. والله أعلم.

^([2]) الأصل: "زهیرة"، وکذا فی طبعة عمارة، وهو خطأ، والتصویب من المخطوطة وکتب الرجال.

^([3]) أی: یدخل، من (الوُلوج): الدخول. قلت: أی: دخول عذاب، وإلا فمطلق الدخول لابد منه لعموم الناس، لقوله تعالى: {وَإِنْ مِنْکُمْ إِلَّا وَارِدُهَا. .} أی: داخلها، على القول الراجح فی تفسیرها. انظر مقدِّمتی لکتاب "الآیات البیِّنات فی عدم سماع الأموات؛ عند الحنفیة السادات" للشیخ نعمان الألوسی، وهو مطبوع.

^([4]) قلت: لم یتکلم فیه إلا الأزدی، وهو نفسه متکلَّم فیه وفی تجریحه، وقد خالفه إمام الجرح والتعدیل أبو حاتم فقال فیه: "صالح"، فالحدیث حسن الإسناد إن شاء الله تعالى.

^([5]) أی: فی جبل (عَیر) إلى مکة. کما فی "معجم البلدان"، وقیّده بالضبط الثانی، کـ (مَنْزل)، وبه صرّح فی "القاموس"، وبالضبط الأوّل قُیِّدَ فی "مسلم"، وقیل غیر ذلک.

^([6]) الأصل (أبی بَکرة) والتصویب من "المخطوطة"، و"سنن ابن ماجه"، و"العجالة" (69). لکنْ ذکره الهیثمی فی "المجمع" (1/ 296-297) من حدیث أبی بکرة بلفظین المذکور أحدهما. فإنْ صحّ هذا فیکون المؤلف قد خلط بین حدیث أبی بکر، وحدیث أبی بکرة. ومسند (أبی بکرة) واسمه (نفیع بن الحارث الثقفی) مما لم یطبع من "المعجم الکبیر" للطبرانی، فلم نستطع متابعة التحقیق فی الخلاف المذکور. ولفظ ابن ماجه تقدم (5/ 9). وقد أقرَّ الخلط المذکور المعلقون الثلاثة، مع أنهم نقلوا عن الهیثمی قوله فی روایة الطبرانی: "ورجاله رجال الصحیح".!!

^([7]) یقال: (أخفرت الرجل): نقضتُ عهده وذمامه، والهمزة فیه للإزالة، أی: أزلت خفارته، أی: عهده وذمامه، والله أعلم.

^([8]) کذا، ولعل هذا بالنظر إلى سند الطبرانی، وإلا ففی سند ابن ماجه حابس بن سعد، ولمْ یخرج له من الستة إلا ابن ماجه. وقیل: إن له صحبة، ورجح الحافظ أن لا صحبة له. ولم أجد الحدیث عندَ الطبرانی فی ترجمة أبی بکر الصدیق رضی الله عنه، لکن یشهد له حدیث جندب الذی قبله.

^([9]) قلت: رواه أحمد أیضاً (2/ 396).