ترغیب به نماز سنت قبل از ظهر و بعد از ظهر

ترغیب به نماز سنت قبل از ظهر و بعد از ظهر

816-584- (1) (حسن صحیح) عَن أُمُّ حَبِیبَةَ ل قَالَت: سَمِعتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یقول: «مَنْ یُحَافَظُ عَلَى أَرْبَعِ رَکَعَاتٍ قَبْلَ الظُّهْرِ، وَأَرْبَعٍ بَعْدَهَا، حَرَّمَه الله عَلَى النَّارِ».

رواه أحمد وأبو داود والنسائی والترمذی من روایة القاسم أبی عبد الرحمن صاحب أبی أمامة، عن عنبسة بن أبی سفیان عن أم حبیبة. وقال الترمذی: "حدیث حسن صحیح غریب، والقاسم [هو] بن عبد الرحمن، [یکنى أبا عبدالرحمن]^([1]) شامی ثقة". انتهى.

از ام حبیبه ل روایت است از رسول الله ج شنیدم که ‌فرمودند: «کسی که بر چهار رکعت قبل از ظهر و چهار رکعت بعد از آن محافظت کند، خداوند آتش را بر او حرام می‌کند».

وفی روایة للنسائی: «فَتَمَسُّ وَجْهَهُ النَّارُ أَبَدًا».

«آتش هیچ‌ وقت صورت او را لمس نمی‌کند».

ورواه ابن خزیمة فی "صحیحه" عن سلیمان بن موسى عن محمد بن أبی سفیان عن أخته أم حبیبة. قال الحافظ س: ورواه أبو داود والنسائی وابن خزیمة فی "صحیحه" أیضاً وغیرهم من روایة مکحول عن عنبسة، ومکحول لم یسمع من عنبسة. قال: أبو زرعة وأبو مِسهر والنسائی وغیرهم، ورواه الترمذی أیضاً وحسنه، وابن ماجه؛ کلاهما من روایة محمد بن عبد الله الشُّعَیثی عن أبیه عن عنبسة، ویأتی الکلام على محمد".

817-585- (2) (حسن لغیره) عدا ما بین المعقوفتین فهو 320- (1) (ضعیف) وَرُوِیَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «أَرْبَعٌ قَبْلَ الظُّهْرِ [لَیْسَ فِیهِنَّ تَسْلِیمٌ]، تُفْتَحُ لَهُنَّ أَبْوَابُ السَّمَاءِ».

رواه أبو داود - واللفظ له- وابن ماجه، وفی إسنادهما احتمال للتحسین^([2]).

از ابو ایوب س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «برای چهار رکعت قبل از ظهر [که با یک سلام خوانده شود] درهای آسمان باز می‌گردد».

(حسن لغیره) ورواه الطبرانی فی "الکبیر" و"الأوسط" ولفظه قَالَ: لَمَّا نَزَلَ رَسُولُ اللَّهِ ج عَلَیَّ رَأَیْتُهُ یُدِیمُ أَرْبَعًا قَبْلَ الظُّهْرِ، وَقَالَ: «إِنَّهُ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فُتِحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ، فَلَا یُغْلَقُ مِنْهَا بَابٌ حَتَّى یُصَلَّى الظُّهْرُ، فَأَنَا أُحِبُّ أَنْ یُرْفَعَ لِی فِی تِلْکَ السَّاعَةِ خَیْرٌ»^([3]).

و در روایت طبرانی در «الکبیر» و «الأوسط» آمده است: «وقتی رسول الله ج به منزل من آمد (در زمان هجرت) دیدم که بر چهار رکعت قبل از ظهر پایبندی می‌کرد و فرمود: «به هنگام زوال خورشید درهای آسمان باز شده و هیچ دری از آنها بسته نمی‌شود، تا اینکه نماز ظهر گزارده شود و من دوست دارم که در این ساعت خیر و خوبی برای من بالا رود».

818-586- (3) (حسن لغیره) وَعَنْ قَابُوسَ عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: أَرْسَلَ أَبِی إِلَى عَائِشَةَ ل: أَیُّ صَلَاةِ رَسُولِ اللَّهِ ج کَانَ أَحَبَّ إِلَیْهِ أَنْ یُوَاظِبَ عَلَیْهَا؟ قَالَتْ: «کَانَ یُصَلِّی أَرْبَعًا قَبْلَ الظُّهْرِ، یُطِیلُ فِیهِنَّ الْقِیَامَ، وَیُحْسِنُ فِیهِنَّ الرُّکُوعَ وَالسُّجُودَ».

رواه ابن ماجه. وقابوس هو ابن أبی ظبیان؛ وَثَّقَ؛ وصحح له الترمذی وابن خزیمة والحاکم وغیرهم، لکن المرسَلُ إلى عائشة مبهم. والله أعلم.

قابوس از پدرش روایت می‌کند، پدرم فردی را نزد عایشه ل فرستاد که جویا شود کدام نماز نزد رسول الله ج دوست داشتنی‌تر بود تا بر آنها مواظبت کند؟ عایشه ل گفت: «چهار رکعت قبل از نماز ظهر که قیام آن را طولانی و رکوع و سجود را به نحو احسن انجام می‌داد».

819-587- (4) (صحیح) وَعَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ السَّائِبِ س: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج کَانَ یُصَلِّی أَرْبَعًا بَعْدَ أَنْ تَزُولَ الشَّمْسُ قَبْلَ الظُّهْرِ^([4])، وَقَالَ: «إِنَّهَا سَاعَةٌ تُفْتَحُ فِیهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ، فَأُحِبُّ أَنْ یَصْعَدَ لِی فِیهَا عَمَلٌ صَالِحٌ».

رواه أحمد والترمذی، وقال: "حدیث حسن غریب".

از عبد الله بن سائب س روایت است که رسول الله ج بعد از زوال خورشید، قبل از ظهر چهار رکعت نماز می‌خواند و می‌فرمود: «بدرستی این ساعتی است که در آن درهای آسمان باز می‌شود و من دوست دارم در این ساعت عمل صالحی از من بالا برود».

820-321- (2) (ضعیف جداً) وَرُوِیَ عَن ثَوْبَانُ س أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج کَانَ یَسْتَحِبُّ أَنْ یُصَلِّیَ بَعْدَ نِصْفِ النَّهَارِ، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: یَا رَسولَ اللهِ! إِنِّی أَرَاکَ تَسْتَحِبُّ الصَّلاةَ هَذِهِ السَّاعَةَ؟ قَالَ: «تُفْتَحُ فِیهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ، وَیَنْظُرُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَتَعَالَى بِالرَّحْمَةِ إِلَى خَلْقِهِ، وَهِیَ صَلاةٌ کَانَ یُحَافِظُ عَلَیْهَا آدَمُ، وَنُوحٌ، وَإِبْرَاهِیمُ، وَمُوسَى، وَعِیسَى».

رواه البزار.

و از ثوبان س روایت است که: رسول خدا ج دوست داشت بعد از نیمه روز نماز بخواند. عایشه ل گفت: ای رسول خدا ج، می‌بینم که نماز در این وقت را دوست دارید؟ فرمودند: «در این زمان درهای آسمان باز می‌شود و خداوند با نظر رحمت به بندگانش می‌نگرد و این نمازی است که آدم و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی بر آن مراقبت داشتند».

821-322- (3) (ضعیف) وَرُوِیَ عَن الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «مَنْ صَلَّى قَبْلَ الظُّهْرِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ کَأَنَّمَا تَهَجَّدَ بِهِنَّ مِنْ لَیْلَتِهِ، وَمَنْ صَلَّاهُنَّ بَعْدَ الْعِشَاءِ کَمِثْلِهِنَّ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ».

رواه الطبرانی فی "الأوسط".

و از براء بن عازب س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «هرکس قبل از ظهر چهار رکعت نماز بخواند چنان است که گویا آن شب را با تهجد گذرانده است و هرکس این چهار رکعت را پس از عشاء بخواند مانند شب قدر است».

822-323- (4) (ضعیف) وَعَن بَشیر بنِ سَلمَان عَن عَمرو بن الأَنصَارِی عَن أَبِیه عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «مَنْ صَلَّى قَبْلَ الظُّهْرِ أَرْبَعًا، کَانَ کَعِدْلِ رَقَبَةٍ مِنْ بَنِی إِسْمَاعِیلَ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر" ورواته إلى بشیر ثقات.

و از بشیر بن سلمان از عمرو بن انصاری از پدرش از رسول خدا ج روایت است که فرمودند: «هرکس قبل از ظهر چهار رکعت نماز بخواند پاداش آن چون آزاد کردن برده‌ای از فرزندان اسماعیل است».

823-324- (5) (ضعیف) وَعَنْ عَبْدِالرَّحْمَنِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَالَ: «صَلَاةُ الْهَجِیرِ مِنْ صَلَاةِ اللَّیْلِ». (قَالَ الرَّاوِی): فَسَأَلْتُ عَبْدَالرَّحْمَنِ بْنَ حُمَیْدٍ عَنِ (الْهَجِیرِ)؟ قَالَ: «إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر" وفی سنده لین، وجَدُّ عبد الرحمن هذا هو عبد الرحمن بن عوف س.

و از عبدالرحمن بن حمید از پدرش از جدش روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «نماز هجیر مانند نماز شب است». (راوی می‌گوید:) در مورد هجیر از عبدالرحمن بن حمید پرسیدم؟ وی گفت: بعد از زوال خورشید».

824-325- (6) (ضعیف موقوف) وَعَنِ الْأَسْوَدِ وَمُرَّةَ وَمَسْرُوقٍ قَالُوا: قَالَ عَبْدُاللهِ [بنِ مَسعُود]: «لَیْسَ شَیْءٌ یَعْدِلُ صَلَاةَ اللَّیْلِ مِنَ صَلَاةِ النَّهَارِ إِلَّا أَرْبَعًا قَبْلَ الظُّهْرِ، وَفَضْلُهُنَّ عَلَى صَلَاةِ النَّهَارِ کَفَضْلِ صَلَاةِ الْجَمَاعَةِ عَلَى صَلَاةِ الْوَحدَة».

رواه الطبرانی فی "الکبیر"، وهو موقوف لا بأس به^([5]).

و از اسود و مُرَّة و مسروق روایت است که می‌گویند: عبدالله بن مسعود گفت: هیچ نمازی در روز با نماز شب برابری نمی‌کند مگر چهار رکعت قبل از ظهر؛ و فضل این چهار رکعت بر دیگر نمازهای روز، چون فضل و برتری نماز جماعت بر نمازی است که به تنهایی خوانده شود».

825-326- (7) (ضعیف) وَرُوِیَ عَن عُمَرَ س قَالَ: سَمِعتُ رَسُولَ الله ج یَقُولُ: »أَربَعٌ قَبل الظُّهر وَبَعدَ الزوال تُحسَبُ بِمِثلِهِنَّ فِی السَّحَر، وَمَا مِن شَیء إِلا وَهُوَ یُسَبِّحُ الله  تِلکَ السَّاعَةِ» ثم قرأ: ﴿یَتَفَیَّؤُاْ ظِلَٰلُهُۥ عَنِ ٱلۡیَمِینِ وَٱلشَّمَآئِلِ سُجَّدٗا لِّلَّهِ وَهُمۡ دَٰخِرُونَ﴾ [النحل: 48].

رواه الترمذی فی "التفسیر" من "جامعه" وقال: "حدیث غریب، لا نعرفه إلا من حدیث علی بن عاصم".

و از عمر س روایت است که از رسول خدا ج شنیدم فرمودند: «چهار رکعت قبل از ظهر، بعد از زوال برابر است با نمازی که در سحر خوانده می‌شود و در این لحظه چیزی نیست مگر اینکه تسبیح خداوند می‌کند». سپس این آیه را تلاوت نمودند: «چگونه سایه‌های‌شان از راست و چپ منتقل می‌گردند و فروتنانه خدای را سجده می‌برند؟»

4- (الترغیب فی الصلاة قبل العصر)

---

^([1]) هذه وما قبلها من (الترمذی) رقم (428).

^([2]) قلت: لکن له طرق أخرى یتقوى بها دون قوله: "لیس فیهن تسلیم"، وقد أشرت إلیه بالنقط، وخرجته فی "صحیح أبی داود" (1193) ویشهد له حدیثُ عبدالله بن السائب الآتی بعد حدیث.

^([3]) لم یتکلم علیه الهیثمی، لکن له عند الطبرانی فی "الکبیر" (4/ 200-203) طرق دون جملة التسلیم، ویشهد له ما بعده.

^([4]) مفهوم این حدیث بیانگر آن است که رسول خدا ج این چهار رکعت را قبل از نماز جمعه نمی‌خواندند و این از جمله مفاهیمی است که اخذ آن واجب می‌باشد. چراکه از رسول خدا ج ثابت است که چون برای نماز جمعه از خانه خارج می‌شد بدون هیچ درنگی فورا بر منبر می‌نشست. و چون می‌نشست بلال اذان می‌داد و رسول خدا پس از اذان خطبه می‌خواند. لذا در سنت محمدی این وقت زمانی برای دو یا چهار رکعت نماز نیست؛ از این‌رو آیا وقت آن فرا نرسیده که مقلدان به این حقیقت اعتراف کنند؟! و اینکه نماز به طور مطلق قبل از اذان و زوال مشروع است؟! برای آگاهی بیشتر در این زمینه بنگر به تفصیل آن در رساله‌ام: «الأجوبة النافعة». 

^([5]) کذا قال، وهو تساهل ظاهر، فإن فیه ثلاث علل کما بینته فی "الضعیفة" (5053).