تشویق به اینکه انسان با وضو و به نیت نماز شب بخوابد

تشویق به اینکه انسان با وضو و به نیت نماز شب بخوابد

846-597- (1) (صحیح) عَنِ ابْنِ عُمَرَ ب قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج:  «مَنْ بَاتَ طَاهِرًا بَاتَ فِی شِعَارِهِ مَلَکٌ، فَلَمْ یَسْتَیْقِظْ إِلَّا قَالَ الْمَلَکُ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَبْدِکَ فُلَانٍ، فَإِنَّهُ بَاتَ طَاهِرًا».

رواه ابن حبان فی "صحیحه".

از ابن عمر ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «کسی که شب را با وضو بخوابد، فرشته‎ای بین او و لباس زیرینش قرار می‌گیرد و هر لحظه‎ای از شب بیدار ‌شود، فرشته می‎گوید: پروردگارا! فلان بنده‎ات را ببخش؛ زیرا او با وضو خوابیده است».

(الشِّعار) بکسر الشین المعجمة: هو ما یلی بدن الإنسان من ثوب وغیره.

847-598- (2) (صحیح) وَعَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «مَا مِنْ مُسْلِمٍ یَبِیتُ طَاهِرًا فَیَتَعَارُّ^([1]) مِنَ اللَّیْلِ، فَیَسْأَلُ اللَّهَ خَیْرًا مِنَ أَمرَ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ اللهُ إِیَّاهُ».

رواه أبو داود وابن ماجه، من روایة عاصم بن بهدلة عن شَهر عن أبی ظَبیَة عن معاذ. ورواه النسائی، وذکر أن ثابتاً البنانیُ رواه أیضاً عن أبی ظبیة^([2]). (قال الحافظ): "و(أبو ظبیة) بفتح الظاء المعجمة وسکون الباء الموحَّدة، شامی ثقة".

از معاذ بن جبل س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «مسلمانی نیست که با وضو بخوابد و در شب از خواب بیدار شود و خیری از دنیا و آخرت را طلب کند، مگر اینکه الله متعال آن را به او می‌دهد».

848-599- (3) (حسن لغیره) وَعَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ^([3]) ب أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «طَهِّرُوا هَذِهِ الْأَجْسَادَ، طَهَّرَکُمُ اللَّهُ، فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عَبْدٍ یَبِیتُ طَاهِرًا إِلَّا بَاتَ مَعَهُ فِی شِعَارِهِ مَلَکٌ، لَا یَنْقَلِبُ سَاعَةً مِنَ اللَّیْلِ إِلَّا قَالَ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَبْدِکَ، فَإِنَّهُ بَاتَ طَاهِرًا».

رواه الطبرانی فی "الأوسط" بإسناد جید.

از ابن عباس ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «جسم‌تان را پاک گردانید تا خداوند شما را پاک ‌گرداند. بنده‌ای نیست که شب را با وضو بخوابد، مگر اینکه فرشته‌ای در طول شب در لباس زیرینش او را همراهی می‌کند و هر لحظه‎ای از شب که جابجا ‌شود، فرشته می‎گوید: پروردگارا! فلان بنده‎ات را ببخش؛ زیرا او با وضو خوابیده است».

849-341- (1) (ضعیف) وَعَنْ أَبِی أُمَامَةَ س قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ: «مَنْ أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ طَاهِرًا یَذْکُرُ اللَّهَ حَتَّى یُدْرِکَهُ النُّعَاسُ، لَمْ یَنْقَلِبْ سَاعَةً مِنَ اللَّیْلِ یَسْأَلُ اللَّهَ خَیْراً مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ الله إِیَّاهُ».

رواه الترمذی عن شهر بن حوشب عن أبی أمامة وقال: "حدیث حسن [غریب]".

(أوى) غیر ممدود^([4]).

و از ابوامامه س روایت است که می‌گوید: شنیدم رسول خدا ج فرمودند: «هرکس درحالی وارد بستر شود که پاک است (با وضو) و ذکر خدا ‌گوید تا اینکه خمیازه به سراغش آید و هیچ ساعتی از شب را سپری نکند مگر اینکه خیر دنیا و آخرت را از خداوند بخواهد، خداوند متعال آن‌را به وی می‌بخشد».

850-600- (4) (حسن لغیره) وَعَن عَائِشَةَ ل أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «مَا مِنَ امْرِئٍ تَکُونُ لَهُ صَلَاةٌ بِلَیْلٍ، فَیَغْلِبُهُ عَلَیْهَا نَوْمٌ، إِلَّا کُتِبَ لَهُ أَجْرَ صَلَاتِهِ، وَکَانَ نَوْمُهُ عَلَیْهِ صَدَقَةً».

رواه مالک وأبو داود والنسائی، وفی إسناده رجل لم یُسَم، وسماه النسائی فی روایة له: الأسود بن یزید، وهو ثقة ثبت، وبقیة إسناده ثقات^([5]). ورواه ابن أبی الدنیا فی "کتاب التهجد" بإسناد جید، ورواته محتجّ بهم فی "الصحیح"^([6]).

از عایشه ل روایت است که رسول الله ج فرمودند: «فردی نیست که نماز شبی داشته باشد، پس خواب بر او غلبه ‌کند، مگر اینکه خداوند اجر نمازش را برای او می‌نویسد و خوابش برای او صدقه نوشته می‌شود».

851-601- (5) (صحیح) وَعَنْ أَبِی الدَّرْدَاءِ س یَبْلُغُ بِهِ النَّبِیَّ ج قَالَ: «مَنْ أَتَى فِرَاشَهُ، وَهُوَ یَنْوِی أَنْ یَقُومَ یُصَلِّیَ مِنَ اللَّیْلِ، فَغَلَبَتْهُ عَیْنُهُ حَتَّى أَصْبِحَ، کُتِبَ لَهُ مَا نَوَى، وَکَانَ نَوْمُهُ صَدَقَةً عَلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ».

رواه النسائی ابن ماجه بإسناد جید، وابن خزیمة فی "صحیحه" ورواه النسائی أیضاً، وابن خزیمة عن أبی الدرداء وأبی ذر موقوفاً. قال الدارقطنی: "وهو المحفوظ^([7])"، وقال ابن خزیمة: "هذا خبر لا أعلم أحداً أسنده غیر حسین بن علی عن زائدة، وقد اختلف الرواة فی إسناد هذا الخبر".

از ابودرداء س روایت است که رسول الله ج به او فرمودند: «کسی که به بسترش برود و نیت خواندن نماز شب داشته باشد، اما خواب بر چشمش غلبه کرده تا اینکه صبح شود، آنچه نیت داشته برای او نوشته می‌شود و خوابش برای او صدقه‌ای از جانب پروردگارش محسوب می‌شود».

852-602- (6) (صحیح) وَعَن أَبِی ذَرٍّ، أَوْ أَبُو الدَّرْدَاءِ - شَکَّ شُعْبَةُ - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَا مِنْ عَبْدٍ یُحَدِّثُ نَفْسَهُ بِقِیَامِ سَاعَةٍ مِنَ اللَّیْلِ یَنَامُ عَنْهَا، إِلَّا کَانَ نَوْمُهُ صَدَقَةً تَصَدَّقَ اللَّهُ بِهَا عَلَیْهِ، وَکُتِبَ لَهُ أَجْرَ مَا نَوَى».

رواه ابن حبان فی "صحیحه" مرفوعاً، ورواه ابن خزیمة فی "صحیحه" موقوفاً لم یرفعه^([8]).

از ابوذر س یا ابودرداء س - شعبه شک دارد- روایت است که رسول الله ج فرمودند: «بنده‌ای نیست که خودش را برای نماز در قسمتی از شب آماده کند؛ اما خواب بر او غلبه کند، مگر اینکه خوابش برای او صدقه‌ای است که خداوند بر او صدقه نموده و برای او اجر آنچه نیت داشته می‌نویسد».

9- (الترغیب فی کلمات یقولهن حین یأوی إلى فراشه، وما جاء فیمن نام ولم یذکر الله تعالى)

---

^([1]) هو بمهملة وراء مشددة. قال فی "المحکم": "تعارّ الظلیم معارّة: صاح. (والتعار) أیضاً: السهر والتمطی والتقلب على الفراش لیلاً مع کلام. وقال الأکثر: (التعار): الیقظة مع الصوت". وظاهر الحدیث أنّ معنى (یتعار): یستیقظ، وبذلک فسّره المؤلف فی حدیث آخر یأتی (10- باب). والله أعلم.

^([2]) قلت: کان الأصل: "ورواه النسائی وابن ماجه، وذکر أن ثابتاً رواه أیضاً عن شهر عن أبی ظبیة". وکذا فی المخطوطة التی عندی، وفیه أخطاء أهمها جعل روایة (ثابت) -کروایة (عاصم) - مدارها على (شهر)، وذلک یعنی تضعیف الحدیث، وهو صحیح لأن ثابتاً قال فی روایة النسائی فی "عمل الیوم واللیلة" (469/ 805): فقدم عنینا أبو ظبیة فحدثنا بهذا الحدیث عن معاذ"، فلیس بینه وبین (أبی ظبیة) (شهر بن حوشب)، فصح الحدیث والحمد لله. فالظاهر أن الخطأ من بعض النساخ، لأن توثیق المؤلف لـ (أبی ظبیة) لا فائدة منه لو کان ثابت رواه عن (شهر) أیضاً، کما هو بین لا یخفى، وقد خرجته فی "الصحیحة" (3288) بروایة جماعة آخرین عن ثابت هکذا على الصواب. وغفل عنه المعلقون الثلاتة کعادتهم، ومع ذلک صححوه! مکتفین بإضافة الأرقام إلى المصادر الثلاثة التی ذکرها المؤلف، فما أبعدهم عن التحقیق الذی زعموه؟!

^([3]) قلت: کذا هو فی "أوسط الطبرانی" (6/ 41/ 5083). ووقع فی "المعجم الکبیر" (12/ 446/ 13620) وغیره: "عن ابن عمر". ومدار إسنادهما على بعض مَن تُکلَّمَ فی حفظهم، لکنْ لعل الثانی أرجح لأنه عند "کبیر الطبرانی" (13621) من طریق آخر، وهو مخرج فی "الصحیحة" (2539).

^([4]) وقع هذا التفسیر فی الأصل فی آخر الحدیث الأول من الباب التالی [أی: رقم 853-603-(1)] فنقلته إلی هنا لأنه محله. ولم یتنبه لهذا الجهلة الثلاثة، فأبقوه محله دون تعلیق!

^([5]) قلت: هذا التوثیق إنما یصح بالنسبة لروایة الرجل الذی لم یسم، وأما روایة (الأسود بن یزید) فلا یصح، لأن دونه (أبو جعفر الرازی)، قال النسائی نفسه عقب الحدیث: "لیس بالقوی فی الحدیث". قلت: وبخاصة إذا خالف!

^([6]) قلت: لم أقف على هذا الإسناد فی نسخة "التهجد". انظر "الإرواء" (2/ 205).

^([7]) قلت: ولکنّه لا یقال بالرأی فهو فی حکم المرفوع، وقد صحَّحه الحاکم على شرط الشیخین، ووافقه الذهبی، وهو کما قالا. وهو مخرج فی "الإرواء" (2/ 304/ 454).

^([8]) قلت: تقدم الجواب عنه آنفاً.