ترهیب از خوابیدن انسان تا صبح و ترک قیام قسمتی از شب

ترهیب از خوابیدن انسان تا صبح و ترک قیام قسمتی از شب

921-644- (1) (صحیح) عَنْ ابن مسعود س قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ النَّبِیِّ ج رَجُلٌ نَامَ لَیْلَةً حَتَّى أَصْبَحَ^([1])، قَالَ: «ذَاکَ رَجُلٌ بَالَ الشَّیْطَانُ فِی أُذُنَیْهِ، - أَوْ قَالَ: فِی أُذُنِهِ-».

رواه البخاری ومسلم والنسائی، وابن ماجه وقال: "فِی أُذُنَیْهِ" على التثنیة من غیر شک.

عبدالله بن مسعود س می‌‌گوید: نزد رسول الله ج از شخصی سخن به میان آمد که شب تا صبح می‌خوابد. رسول الله ج فرمود: «شیطان در دو گوش یا یک گوش او، ادرار کرده است».

0-645- (2) (صحیح لغیره) ورواه أحمد بإسناد صحیح^([2]) عن أبی هریرة، وقال: "فِی أُذُنِهِ" على الإفراد من غیر شک، وزاد فی آخره: قال الحسن: "إن بولَه واللهِ ثقیل!".

و در پایان روایت احمد آمده است: «حسن بصری می‌گوید قسم به خدا که ادرار ابلیس، بسیار سنگین است».

922-376- (1) (ضعیف جداً) وروى الطبرانی فی "الأوسط" حدیث ابن مسعود س ولفظه: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِذَا أَرَادَ الْعَبْدُ الصَّلَاةَ مِنَ اللَّیْلِ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ: قُمْ، فَقَدْ أَصْبَحْتَ فَصَلِّ، وَاذْکُرْ رَبِّکَ، فَیَأْتِیهِ الشَّیْطَانُ فَیَقُولُ: عَلَیْکَ لَیْلٌ طَوِیلٌ، وَسَوْفَ تَقُومُ! فَإِنْ قَامَ فَصَلَّى، أَصْبَحَ نَشِیطًا، خَفِیفَ الْجِسْمِ، قَرِیرَ الْعَیْنِ، وَإِنْ هُوَ أَطَاعَ الشَّیْطَانَ حَتَّى أصْبحَ، بَالَ فِی أُذُنِهِ».

طبرانی در «الأوسط» حدیث ابن مسعود س را روایت نموده که رسول خدا ج فرمودند: ،چون بنده‌ای قصد نماز شب کند فرشته‌ای نزد وی آمده و به او می‌گوید: برخیز، صبح نزدیک است، نماز بگزار و پروردگارت را یاد کن؛ و شیطان نزد وی آمده و می‌گوید: شب طولانی را در پیش داری و برمی‌خیزی. پس اگر برخاسته و نماز بخواند صبحی با نشاط، تنی سبک و چشمانی خرسند خواهد داشت و اگر شیطان را اطاعت کند، درحالی صبح خواهد کرد که در گوش وی ادرار کرده است».

923-646- (3) (صحیح) وَعَنْ عَبْدِاللهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ ب  قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللهِ ج: «یَا عَبْدَاللهِ! لَا تَکُنْ مِثْلِ فُلَانٍ، کَانَ یَقُومُ اللَّیْلَ، فَتَرَکَ قِیَامَ اللَّیْلِ».

رواه البخاری ومسلم والنسائی وغیرهم.

از عبدالله بن عمرو بن العاص ب روایت است که رسول الله ج به من فرمودند: «ای عبدالله! مثل فلانی نباش که (ابتدا اغلب شب را) نماز شب می‌خواند، سپس آن را ترک کرد».

924-647- (4) (صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «یَعْقِدُ الشَّیْطَانُ عَلَى قَافِیَةِ رَأْسِ أَحَدِکُمْ إِذَا هُوَ نَامَ ثَلاَثَ عُقَدٍ، یَضْرِبُ کُلَّ عُقْدَةٍ، عَلَیْکَ لَیْلٌ طَوِیلٌ فَارْقُدْ، فَإِنِ اسْتَیْقَظَ فَذَکَرَ اللَّهَ، انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَإِنْ تَوَضَّأَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَإِنْ صَلَّى انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ، فَأَصْبَحَ نَشِیطًا طَیِّبَ النَّفْسِ، وَإِلَّا أَصْبَحَ خَبِیثَ النَّفْسِ کَسْلاَنَ».

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هنگامی که می‌خوابید شیطان بر پشت گردن‌های شما سه گره می‌زند و بر هر گره می‌گوید: شب طولانی است، بخواب. اگر او از خواب بیدار شد و ذکر خداوند را بر زبان آورد، یکی از گره‌ها، باز می‌شود. و اگر وضو گرفت، گره دوم باز می‌شود. و اگر مشغول نماز شد، گره‌ سوم باز می‌گردد. و در حالی صبح می‌کند که سرحال و با نشاط است وگرنه صبح، کسل و افسرده (و اندوهگین) از خواب بیدار می‌شود».

رواه مالک والبخاری ومسلم وأبو داود والنسائی، وابن ماجه وعنده: «فَیُصْبِحُ نَشِیطًا طَیِّبَ النَّفْسِ قَدْ أَصَابَ خَیْرًا، وَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ أَصْبَحَ کَسلانَ خَبِیثَ النَّفْسِ، لَمْ یُصِبْ خَیْرًا».

و در روایت ابن ماجه آمده است: «در حالی صبح می‌کند که سرحال و با نشاط است و اجر و ثواب کسب کرده است و اگر چنین نکرد صبح، کسل و افسرده از خواب بیدار می‌شود و هیچ خیری نصیبش نشده است».

وتقدم فی الباب قبله [!، بل11- "الترغیب فی قیام اللیل" رقم (1)].

925-377- (2) (ضعیف) وَرُوِیَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ ب قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «قَالَتْ أُمُّ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ لِسُلَیْمَانَ: یَا بُنَیَّ! لَا تُکْثِرِ النَّوْمَ بِاللَّیْلِ، فَإِنَّ کَثْرَةَ النَّوْمِ بِاللَّیْلِ تَتْرُکُ الرَّجُلَ فَقِیرًا یَوْمَ الْقِیَامَةِ».

رواه ابن ماجه والبیهقی، وفی إسناده احتمال للتحسین.

و از جابر بن عبدالله ب روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «مادر سلیمان بن داود به وی گفت: فرزندم، در شب زیاد نخواب؛ خوابیدن زیاد در شب، انسان را در روز قیامت فقیر می‌کند».

926-648- (5) (صحیح) وَعَنهُ س أَیضاً أَنَّ النَّبِی ج قَالَ: «مَا مِنْ مُسْلِمٍ ذَکَرٍ وَلَا أُنْثَى یَنَامُ إِلَّا وَعَلَیْهِ جَرِیرٌ مَعْقُودٌ، فَإِنِ هُوَ تَوَضَّأَ وَقَامَ إِلَى الصَّلَاةِ، أَصْبَحَ نَشِیطًا قَدْ أَصَابَ خَیْرًا، وَقَدِ انْحَلَّتْ عُقَدُهُ کُلُّهَا، وَإِنْ اسْتَیْقَظَ وَلَمْ یَذْکُرِ اللَّهَ، أَصْبَحَ وَعُقَدُهُ عَلَیْهِ، وَأَصْبَحَ ثَقِیلًا کَسْلَانَ، وَلَمْ یُصِبْ خَیْرًا».

رواه ابن خزیمة وابن حبان فی "صحیحیهما" واللفظ لابن حبان، وتقدم لفظ ابن خزیمة. [هنا فی الباب11رقم (2)]

از جابر س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «مرد و زن مسلمانی نیست مگر اینکه در شب، هنگام خواب بر او طنابی گره زده شده، اگر او وضو گرفته و برای نماز بلند شود، در حالی صبح می‌کند که سرحال و با نشاط است و اجر و ثواب کسب کرده و تمام گره‌ها باز شده است؛ و اگر درحالی بیدار شد که ذکر خداوند نکرده بود، صبح کسل و افسرده از خواب بیدار می‌شود و هیچ خیری نصیبش نشده است».

927-378- (3) (ضعیف) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِنَّ اللَّهَ یُبْغِضُ کُلَّ جَعْظَرِیٍّ جَوَّاظٍ، صَخَّابٍ بِالْأَسْوَاقِ، جِیفَةٍ بِاللَّیْلِ، حِمَارٍ بِالنَّهَارِ، عَالِمٍ بِأَمْرِ الدُّنْیَا، جَاهِلٍ بِأَمْرِ الْآخِرَةِ».

رواه ابن حبان فی "صحیحه" والأصبهانی.

 وقال أهل اللغة: "(الجعظری): الشدید الغلیظ. و(الجواظ): الأکول. و(الصخّاب): الصیاح". انتهى.

و از ابوهریره س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «خداوند بر هر بداخلاق پرخوری که در بازارها زیاد فریاد می‌کشد خشمگین است؛ چنین شخصی در شب جسدی متعفن و در روز چون الاغ است. نسبت به امور دنیا عالم و نسبت به امر آخرت جاهل است».

14- (الترغیب فی آیات وأذکار یقولها إذا أصبح وإذا أمسى)

---

^([1]) زاد البخاری فی روایة: "ما قام إلى الصلاة". والظاهر أنها صلاة الصبح، وکأنَّ البخاری أشار إلى ذلک بأنْ ساق قبل هذا قوله ج فی حدیث الرؤیا المتقدم "5- الصلاة/ 40": "أما الذی یُثلَغُ رأسه بالحجر فإنه یأخذ القرآن فیرفضه، وینام عن الصلاة المکتوبة". وأیَّده الحافظ فی "الفتح" (3/ 22) بروایة ابن حبان فی "صحیحه" بلفظ: "نام عن الفریضة".

^([2]) کذا قال، وفیه عنعنة الحسن البصری، لکن یشهد له الروایة الأخرى فیما قبله.