تشویق به صدقه دادن به همسر و خویشاوندان و در اولویت قرار دادن آنها نسبت به دیگران

تشویق به صدقه دادن به همسر و خویشاوندان و در اولویت قرار دادن آنها نسبت به دیگران

1280-891- (1) (صحیح) عَنْ زَیْنَبَ الثقفیَّةِ امْرَأَةِ عَبْدِاللهِ بن مَسعُودٍ ب قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللهِ ج: «تَصَدَّقْنَ یَا مَعْشَرَ النِّسَاءِ! وَلَوْ مِنْ حُلِیِّکُنَّ». قَالَتْ: فَرَجَعْتُ إِلَى عَبْدِاللهِ بن مَسعُود، فَقُلْتُ: إِنَّکَ رَجُلٌ خَفِیفُ ذَاتِ الْیَدِ، وَإِنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَدْ أَمَرَنَا بِالصَّدَقَةِ، فَائْتِهِ فَسَلْهُ، فَإِنْ کَانَ ذَلِکَ یَجْزِی عَنِّی، وَإِلَّا صَرَفْتُهَا إِلَى غَیْرِکُمْ. فَقَالَ عَبْدُاللهِ: بَلِ ائْتِهِ أَنْتِ، فَانْطَلَقْتُ، فَإِذَا امْرَأَةٌ مِنَ الْأَنْصَارِ بِبَابِ رَسُولِ اللهِ ج، حَاجَتُهَا حَاجَتِی، وَکَانَ رَسُولُ اللهِ ج قَدْ أُلْقِیَتْ عَلَیْهِ الْمَهَابَةُ، فَخَرَجَ عَلَیْنَا بِلَالٌ، فَقُلْنَا لَهُ: ائْتِ رَسُولَ اللهِ ج فَأَخْبِرْهُ أَنَّ امْرَأَتَیْنِ فِی الْبَابِ، یَسْأَلَانِکَ: أَتُجْزِئُ الصَّدَقَةُ عَنْهُمَا عَلَى أَزْوَاجِهِمَا، وَعَلَى أَیْتَامٍ فِی حُجُورِهِمَا؟ وَلَا تُخْبِرْهُ مَنْ نَحْنُ. قَالَتْ: فَدَخَلَ بِلَالٌ عَلَى رَسُولِ اللهِ ج فَسَأَلَهُ؟ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللهِ ج: «مَنْ هُمَا؟». فَقَالَ: امْرَأَةٌ مِنَ الْأَنْصَارِ وَزَیْنَبُ. فَقَالَ رَسُولُ اللهِ ج: «أَیُّ الزَّیَانِبِ؟» قَالَ: امْرَأَةُ عَبْدِاللهِ بن مسعود. فَقَالَ رَسُولُ اللهِ ج: «لَهُمَا أَجْرُ الْقَرَابَةِ، وَأَجْرُ الصَّدَقَةِ».

رواه البخاری ومسلم، واللفظ له.

از زینب ثقفیه همسر عبدالله بن مسعود ب روایت است که رسول الله ج فرمود: «ای زنان، صدقه دهید هرچند که از زیور آلات شما باشد». زینب گفت: به نزد ابن مسعود س برگشته، به وی گفتم، تو ثروت کمی داری و رسول الله ج ما را به صدقه دادن دستور داد، نزد رسول الله ج برو و بپرس، اگر صدقه‌ام را به تو بدهم صدقه‌ام قبول خواهد شد یا آن را به دیگران بدهم؟ عبدالله بن مسعود س گفت: خودت برو، پس خودم رفتم، دیدم که زنی از انصار بر دَرِ خانه رسول الله ج ایستاده، درحالی‌که سؤال من و او یکی است و در آن زمان بر رسول الله ج وحی نازل می‌شد؛ پس بلال س نزد ما آمد، به او گفتیم: نزد رسول الله ج برو و بگو دو زن جلو در منزل از شما سوال می‌کنند: آیا صدقه‌ی‌شان بر شوهران‌شان و یتیمانی که تحت سرپرستی‌شان است جایز بوده و از جانب‌شان کفایت می‌کند؟ و نگو ما چه کسی هستیم. بلال نزد رسول الله ج رفته و سؤال نمود. رسول الله ج از وی پرسید که آن دو زن چه کسانی هستند؟ گفت زینب و زنی از انصار. رسول الله ج فرمود: کدام زینب؟ بلال س گفت: همسر عبدالله بن مسعود س. رسول الله ج فرمود: «برای آنها دو اجر است پاداش قرابت و پاداش صدقه». 

1281-892- (2) (حسن صحیح) وَعَنْ سَلْمَانَ بْنِ عَامِرٍ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «الصَّدَقَةُ عَلَى الْمِسْکِینِ صَدَقَةٌ، وَعَلَى ذِی الرَّحِمِ اثْنَتَانِ: صَدَقَةٌ وَصِلَةٌ».

رواه النسائی، والترمذی وحسنه، وابن خزیمة وابن حبان فی "صحیحیهما"، والحاکم وقال: "صحیح الإسناد".

از سلمان بن عامر س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «صدقه بر مسکین یک صدقه و بر خویشاوندان، صدقه و صله‌ی رحم به حساب می‌آید».

ولفظ ابن خزیمة قال: «الصَّدَقَةُ عَلَى الْمِسْکِینِ صَدَقَةٌ، وَعَلَى الْقَرِیبِ صَدَقَتَانِ: صَدَقَةٌ وَصِلَةٌ».

و در روایت ابن خزیمه آمده است: «صدقه بر مسکین یک صدقه و بر خویشاوندان دو صدقه است: صدقه و صله‌ی رحم.

1282-893- (3) (صحیح لغیره) وَعَنْ حَکِیمِ بْنِ حِزَامٍ س أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ ج عَنِ الصَّدَقَاتِ أَیُّهَا أَفْضَلُ؟ قَالَ: «عَلَى ذِی الرَّحِمِ الْکَاشِحِ».

رواه أحمد والطبرانی، وإسناد أحمد حسن.

از حکیم بن حزام س روایت است، مردی در مورد بهترین صدقات از رسول الله ج پرسید؟ فرمود: «صدقه دادن بر خویشاوند کینه‌توز».

(الکاشح) به شین: عبارت است از کسی که دشمنی‌اش را پنهان می‌کند. یعنی بهترین صدقه آن است که به خویشاوندی داده شود که ارتباط خود را قطع نموده و دشمنی‌اش را در باطن پنهان کرده است.

1283-894- (4) (صحیح) وَعَنْ أُمِّ کُلْثُومٍ بِنْتِ عُقْبَةَ ل أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «أَفْضَلُ الصَّدَقَةِ الصَّدَقَةُ عَلَى ذِی الرَّحِمِ الْکَاشِحِ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر"، ورجاله رجال الصحیح، وابن خزیمة فی "صحیحه"، والحاکم وقال: "صحیح على شرط مسلم".

از ام ‌کلثوم بنت عُقبه ل روایت است که رسول الله ج فرمودند: «بهترین صدقه، صدقه بر خویشاوند کینه‌توز می‌باشد».

1284-533- (1) (ضعیف) وَعَنْ أَبِی أُمَامَةَ س أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَالَ: «إِنَّ الصَّدَقَةَ عَلَى ذِی قَرَابَةٍ یُضَعَّفُ أَجْرُهَا مَرَّتَیْنِ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر" من طریق عبد الله بن زحر^([1]).

از ابوامامه س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «پاداش صدقه دادن به خویشاوندان دو برابر است».

12- (الترهیب من أن یسأل الإنسان مولاه أو قریبه من فضل ماله فیبخل علیه، أو یصرف صدقته إلى الأجانب وأقرباؤه محتاجون)

---

^([1]) قلت: یشیر إلى أنه مختلف فیه، وقد ذکر أقوال الحفاظ فیه فی آخر الکتاب، وهو یرویه عن (علی بن یزید) الألهانی، وإعلاله به أولى، فقد قال الذهبی فی "المغنی": "ضعفوه، وترکه الدارقطنی". ولذلک جزم الحافظ العسقلانی بأنه "ضعیف". وقال فی (ابن زحر): "صدوق یخطىء"، والحدیث فی "المعجم" (8/ 244/ 7834).