ترغیب زن به صدقه دادن از مال همسرش با اجازه‌ی او و ترهیب وی از صدقه دادن از مال شوهر بدون اجازه‌ی او

ترغیب زن به صدقه دادن از مال همسرش با اجازه‌ی او و ترهیب وی از صدقه دادن از مال شوهر بدون اجازه‌ی او  

1340-938- (1) (صحیح) عَنْ عَائِشَةَ ل أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «إِذَا أَنْفَقَتِ الْمَرْأَةُ مِنْ طَعَامِ بَیْتِهَا^([1]) غَیْرَ مُفْسِدَةٍ، کَانَ لَهَا أَجْرُهَا بِمَا أَنْفَقَتْ، وَلِزَوْجِهَا أَجْرُهُ بِمَا اکتسَبَ، وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِکَ، لَا یَنْقُصُ بَعْضُهُمْ مِن أَجْرِ بَعْضٍ شَیْئًا».

رواه البخاری ومسلم - واللفظ له-، وأبو داود وابن ماجه والترمذی والنسائی، وابن حبان فی "صحیحه"، وعند بعضهم: "إذا تصدقت" بدل: "أنفقت".

از عایشه ل روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرگاه زنی بدون اسراف از غذای خانه‌اش صدقه دهد، برای او ثواب آنچه انفاق نموده می‌باشد و نیز برای شوهرش ثواب کسب آن خواهد بود و برای خدمتکار نیز چنین پاداشی می‌باشد. و پاداش هیچیک از ثواب دیگری نمی‌کاهد».

1341-939- (2) (صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «لاَ یَحِلُّ لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَصُومَ وَزَوْجُهَا شَاهِدٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ، وَلاَ تَأْذَنَ فِی بَیْتِهِ إِلَّا بِإِذْنِهِ^([2])، [وَمَا أَنْفَقَتْ مِنْ نَفَقَةٍ عَنْ غَیْرِ أَمْرِهِ، فَإِنَّهُ یُؤَدَّى إِلَیْهِ شَطْرُهُ]^([3])».

رواه البخاری ومسلم وأبو داود.

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «برای زن حلال نیست با حضور شوهرش روزه بگیرد مگر به اجازه‌ی او؛ و نباید بدون اجازه‌ی شوهرش کسی را به خانه‌اش راه دهد [و آنچه بدون دستور او انفاق می‌کند نصف اجر را خواهد برد]».

وفی روایة لأبی داود: «أَنَّ أَبَا هُرَیْرَةَ س سُئِلَ عَن الْمَرْأَةِ: هَل تَتَصَدَّقُ مِنْ بَیْتِ زَوْجِهَا؟ قَالَ: «لَا، إِلَّا مِنْ قُوتِهَا، وَالْأَجْرُ بَیْنَهُمَا، وَلَا یَحِلُّ لَهَا أَنْ تَتَصَدَّقَ مِنْ مَالِ زَوْجِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ^([4]).

و در روایت ابوداود آمده است: از ابوهریره س در مورد زن سؤال شد که: آیا از خانه‌ی همسرش صدقه دهد؟ گفت: نه! مگر از غذای خودش و اجر و ثواب برای هر دوی آنها می‌باشد. و برای زن حلال نیست که بدون اجازه ‌شوهرش از مال او صدقه کند».

1342-940- (3) (حسن صحیح) وَعَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَمْرٍو بنِ العَاص ب؛ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «لَا یَجُوزُ لِامْرَأَةٍ عَطِیَّةٌ، إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا».

رواه أبو داود والنسائی من طریق عمرو بن شعیب.

از عبدالله بن عمرو بن العاص ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «برای هیچ زنی جایز نیست که بخشش کند مگر به اجازه‌ی شوهرش».

1343-941- (4) (صحیح) وَعَنْ أَسْمَاءَ ل قَالَتْ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! مَا لِیَ مَالٌ إِلَّا مَا أَدْخَلَه عَلَیَّ الزُّبَیْرُ، أفَأَتَصَدَّقُ؟ قَالَ: «تَصَدَّقِی وَلاَ تُوعِی، فَیُوعَى الله عَلَیْکِ».

از اسماء ل روایت است که گفتم: ای رسول الله ج! من مالی ندارم جز آنچه زبیر نزد من می‌آورد. آیا صدقه بدهم؟ فرمود: «صدقه بده و ذخیره نکن که خداوند برکت نعمت خود را از تو قطع می‌کند».

وفی روایة: «أَنَّهَا جَاءَتِ النَّبِیَّ ج، فَقَالَتْ: یَا نَبِیَّ اللهِ! لَیْسَ لِی شَیْءٌ إِلَّا مَا أَدْخَلَ عَلَیَّ الزُّبَیْرُ، فَهَلْ عَلَیَّ جُنَاحٌ أَنْ أَرْضَخَ مِمَّا یُدْخِلُ عَلَیَّ؟ قَالَ: «ارْضَخِی مَا اسْتَطَعْتِ، وَلَا تُوعِی، فَیُوعِیَ اللهُ عَلَیْکِ».

رواه البخاری ومسلم وأبو داود والترمذی.

و در روایتی [از مسلم] آمده است: «او نزد رسول الله ج رفته و گفت: ای رسول الله ج! من مالی ندارم جز آنچه زبیر نزد من می‌آورد. اگر از آنچه نزد من ‌آورده می‌شود ببخشم، گناهی متوجه من می‌باشد؟ فرمود: «به اندازه‌ای که می‌توانی صدقه بده و ذخیره نکن که خداوند برکت نعمت خود را از تو قطع می‌کند».

1344-942- (5) (صحیح) وَعَنْ عَائِشَةَ^([5]) ل عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «إِذَا تَصَدَّقَتِ المَرْأَةُ مِنْ بَیْتِ زَوْجِهَا کَانَ لَهَا أَجْرٌ، وَلِزَوْجِهَا مِثْلُ ذَلِکَ، [وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِکَ، وَ] لَا یَنْقُصُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مِنْ أَجْرِ صَاحِبِهِ شَیْئًا، لَهُ بِمَا کَسَبَ، وَلَهَا بِمَا أَنْفَقَتْ».

رواه الترمذی وقال: "حدیث حسن".

از عایشه ل روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرگاه زنی از خانه‌ی شوهرش صدقه دهد، به او ثواب داده می‌شود و به شوهرش همانند آن ثواب داده می‌شود؛ [و برای خدمتگذار همانند آن ثواب داده می‌شود و] هیچیک از آنها چیزی از ثواب دیگری نمی‌کاهد. برای شوهر به خاطر آنچه کسب نموده و برای زن به خاطر آنچه انفاق نموده، ثواب داده می‌شود».

1345-943- (6) (حسن) وَعَنْ أَبِی أُمَامَةَ س قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ فِی خُطْبَتِهِ عَامَ حَجَّةِ الوَدَاعِ: «لَا تُنْفِقُ امْرَأَةٌ شَیْئًا مِنْ بَیْتِ زَوْجِهَا إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا». قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! وَلَا الطَّعَامُ؟ قَالَ: «ذَلکَ أَفْضَلُ أَمْوَالِنَا».

رواه الترمذی، وقال: "حدیث حسن".

از ابوامامه س روایت است، شنیدم که رسول الله ج در خطبه‌ی حجة الوداع فرمودند: «نباید زن چیزی از خانه‌ی شوهرش انفاق کند مگر اینکه با اجازه‌ی او». گفته شد: حتی غذا؟ فرمود: «آن بهترین اموال‌مان است».

17- (الترغیب فی إطعام الطعام، وسقی الماء، والترهیب من منعه)

---

^([1]) مقید به خانه‌اش شده چون معمولا در این موارد شوهر به زن اجازه می‌دهد. بر خلاف درهم و دینار که انفاق آنها بدون اجازه‌ی شوهر جایز نیست. و "غیر مفسدة" به این معناست که اگر بخواهد بیش از حد معمول انفاق کند، برای او جایز نیست. و "للخازن مثل ذلک" (الخازن): عبارت است از کسی که مسئولیت حفظ غذا و خوراکی‌ها با اوست که می‌تواند خدمتکار یا جز او باشد. والله اعلم

^([2]) مراد این است که به هیچ مردی اجازه‌ی ورود به خانه‌ی شوهرش را ندهد و نیز به هیچ زنی که شوهرش رضایت ندارد چنین اجازه‌ای ندهد. چراکه این مساله سبب ایجاد سوء ظن می‌شود و منجر به انگیخته شدن غیرتی می‌گردد که سبب جدایی می‌باشد.

^([3]) زیادة من "صحیح البخاری - النکاح"، ولعلها سقطت من بعض النساخ، لأن الشاهد إنما هو فیها، وهو مما فات المعلقین الثلاثة، رغم أنهم عزوه للبخاری برقمه (5195)! والمراد بقوله: "شطره" أی: نصف الأجر، کما یدل على ذلک سائر روایات الحدیث، ومنها راویة أبی داود الآتیة، وراجع "فتح الباری" (2609).

^([4]) هنا فی الأصل: "زاد رزین العبدری فی "جامعه" فإنْ أذن لها فالأجر بینهما، فإنْ فعلت بغیر إذنه؛ فالأجر له، والإثم علیها" ولما لم أجد له ما یقویه فقد حذفته، وقد رواه الطیالسی فی "مسنده" (263/ 195) فی حدیث لابن عمر فیه (لیث)، وهو ابن أبی سلیم -ضعیف.

^([5]) قلت: الأصل: (عمرو بن شعیب، عن أبیه، عن جده)، وهو خطأ ظاهر، إذ لیس هو عند الترمذی من حدیث عمرو بن شعیب. . وإنما من حدیث عائشة (671)، وقد نبه على ذلک الناجی فی "عجالته" (119/ 2)، وهو حدیثها المتقدم أول الباب، وهذا أحد لفظیه عنده، والزیادة منه، والآخر نحو المتقدم. وأما قول المعلقین الثلاثة أنه حدیث أبی أمامة الآتی بعده، فمن أوهامهم، فإنه حدیث آخر کما هو ظاهر.