ترغیب به روزه‌ی دوشنبه و پنج‌شنبه

ترغیب به روزه‌ی دوشنبه و پنج‌شنبه

1507-1041- (1) (صحیح لغیره) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س عَن رَسُول اللَّهِ ج قَالَ: «تُعْرَضُ الأَعْمَالُ یَوْمَ الِاثْنَیْنِ وَالخَمِیسِ، فَأُحِبُّ أَنْ یُعْرَضَ عَمَلِی وَأَنَا صَائِمٌ».

رواه الترمذی وقال: "حدیث حسن غریب".

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «اعمال در روز دوشنبه و پنج‌شنبه عرضه می‌گردد، دوست دارم در حالی عمل من عرضه شود که روزه هستم».

1508-1042- (2) (صحیح لغیره) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س أَیضاً؛ أَنَّ النَّبِیَّ ج: «کَانَ یَصُومُ الِاثْنَیْنِ وَالْخَمِیسَ. فَقِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! إِنَّکَ تَصُومُ الِاثْنَیْنِ وَالْخَمِیسَ؟ فَقَالَ: «إِنَّ یَوْمَ الِاثْنَیْنِ وَالْخَمِیسَ یَغْفِرُ اللَّهُ فِیهِمَا لِکُلِّ مُسْلِمٍ، إِلَّا مُهتَجِرَیْن^([1])، یَقُولُ: دَعْهُمَا حَتَّى یَصْطَلِحَا»^([2]).

رواه ابن ماجه ورواته ثقات. ورواه مالک ومسلم وأبو داود والترمذی باختصار ذکر الصوم.

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه روزه می‌گرفت. گفته شد: ای رسول الله ج! شما روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه روزه می‌گیری؟ فرمود: «خداوند در روز دوشنبه و پنج‌شنبه گناهان هر مسلمانی را می‌بخشد مگر دو نفری که [به ناحق] با هم قطع رابطه کرده‌اند، می‌فرماید: آنها را رها کنید تا با هم صلح کنند».

(صحیح) ولفظ مسلم: قَالَ رَسُولُ الله ج: «تُعْرَضُ الْأَعْمَالُ فِی کُلِّ [یَوْمِ] اثْنَیْنِ وَخَمِیسٍ، فَیَغْفِرُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ لِکُلِّ امْرِئٍ لَا یُشْرِکُ بِاللهِ شَیْئًا، إِلَّا امْرَأً کَانَتْ بَیْنَهُ وَبَیْنَ أَخِیهِ شَحْنَاءُ، فَیُقَالُ: ارْکُوا^([3]) هَذَیْنِ حَتَّى یَصْطَلِحَا».

و در روایت مسلم آمده است: رسول الله ج فرمودند: «در روز دوشنبه و پنج‌شنبه اعمال عرضه می‌شود و در آن روز خداوند متعال هر شخصی را که به او شرک نورزیده می‌بخشد مگر شخصی که بین او و برادرش دشمنی است. پس گفته می‌شود: این دو را رها کنید تا با هم صلح کنند».

(صحیح) وفی روایة له: «تُفْتَحُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ یَوْمَ الْإِثْنَیْنِ، وَ[یَوْمَ] الْخَمِیسِ، فَیُغْفَرُ لِکُلِّ عَبْدٍ لَا یُشْرِکُ بِاللهِ شَیْئًا، إِلَّا رَجُلًا کَانَتْ بَیْنَهُ وَبَیْنَ أَخِیهِ شَحْنَاءُ» الحدیث.

و در روایتی از مسلم آمده است: «روزهای دوشنبه و پنج شنبه درهای بهشت باز می‌گردد و هرکس به خدا شرک نورزیده باشد،‌ بخشیده می‌شود مگر مردی که بین او و برادرش کینه و دشمنی است».

0-627- (1) (ضعیف) ورواه الطبرانی، ولفظه: قَالَ: «تُنْسَخُ دَوَاوِینُ أَهْلِ الْأَرْضِ فِی دَوَاوِینِ أَهْلِ السَّمَاءِ، فِی کُلِّ اثْنَیْنٍ وَخَمِیسٍ، فَیُغْفَرُ لِکُلِّ مُسْلِمٍ لَا یُشْرَکُ بِاللَّهِ شَیْئًا؛ إِلَّا رَجُلٌ بَیْنَهُ وَبَیْنَ أَخِیهِ شَحْنَاءُ»^([4]).

و در روایت طبرانی آمده است: رسول خدا ج فرمودند: «در هر دوشنبه و پنج‌شنبه پرونده‌های زمینیان جایگزین پرونده‌های اهل آسمان می‌شود و هر مسلمانی که به خداوند متعال شرک نورزیده بخشیده می‌شود مگر کسی که بین او و برادر (مسلمانش) کینه و دشمنی باشد».

1509-1043- (3) (حسن صحیح) وَعَنْ أُسَامَة بْن زَیْدٍ س قَالَ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! إِنَّکَ تَصُومُ حَتَّى لَا تَکَادَ تُفْطِرُ، وَتُفْطِرُ حَتَّى لَا تَکَادَ تَصُومُ، إِلَّا یَوْمَیْنِ إِنْ دَخَلَا فِی صِیَامِکَ، وَإِلَّا صُمْتَهُمَا، قَالَ: «أَیُّ یَوْمَیْنِ؟» قُلْتُ: یَوْمَ الِاثْنَیْنِ وَیَوْمَ الْخَمِیسِ. قَالَ: «ذَانِکَ^([5]) یَوْمَانِ تُعْرَضُ فِیهِمَا الْأَعْمَالُ عَلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ، فَأُحِبُّ أَنْ یُعْرَضَ عَمَلِی وَأَنَا صَائِمٌ».

رواه أبو داود والنسائی، وفی إسناده رجلان مجهولان: مولى قدامة ومولى أسامة^([6]).

از اسامه بن زید س روایت است که گفتم: ای رسول الله ج! چنان روزه می‌گیری  که نزدیک است افطار نکنی؛ و افطار می‌کنی چنانکه نزدیک است روزه نگیری مگر دو روزی که در زمان روزه گرفتنت آن دو را روزه گرفته و در روزهایی که روزه نمی‌گیری آن دو را روزه می‌‌گیری. رسول الله ج فرمود؟ کدام دو روز؟ گفتم: روز دوشنبه و پنج‌شنبه. فرمود: «در این دو روز اعمال [انسان] بر پروردگار جهانیان عرضه می‌شود و من دوست دارم در حالی اعمالم بر خداوند عرضه شود که روزه هستم».

ورواه ابن خزیمة فی "صحیحه" عن شرحبیل بن سعد عن أسامة قال: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ج یَصُومُ یَوْمَ الِاثْنَیْنِ وَالْخَمِیسِ، وَیَقُولُ: «إِنَّ هَذَیْنِ الْیَوْمَیْنِ تُعْرَضُ فِیهِمَا الْأَعْمَالُ».

و در روایت ابن خزیمه آمده است: شرحبیل بن سعد از اسامه س روایت می‌کند که رسول الله ج روز دوشنبه و پنج‌شنبه روزه می‌گرفت و می‌فرمود: «در این دو روز اعمال عرضه می‌شود».

1510-628- (2) (ضعیف) وَعَنْ جَابِرٍ س أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «تُعْرَضُ الْأَعْمَالُ یَوْمَ الِاثْنَیْنِ وَالْخَمِیسِ، فَمِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَیُغْفَرُ لَهُ، وَمِنْ تَائِبٍ فَیُتَابُ عَلَیْهِ، وَیُرَدُّ^([7]) أَهْلُ الضَّغَائِنِ لِضَغَائِنِهِمْ حَتَّى یَتُوبُوا».

رواه الطبرانی، ورواته ثقات^([8]).

از جابر س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «روز دوشنبه و پنج‌شنبه اعمال عرضه می‌شوند؛ هرکس طلب مغفرت کند بخشیده می‌شود و آنکه توبه کند توبه‌اش پذیرفته می‌شود و کسانی که نسبت به هم کینه دارند به کینه‌های‌شان سپرده می‌شوند تا توبه کنند».

1511-1044- (4) (صحیح) وَعَنْ عَائِشَةَ ل قَالَتْ: «کَانَ رَسُولُ الله ج یَتَحَرَّى صَوْمَ الِاثْنَیْنِ وَالخَمِیسِ».

رواه النسائی وابن ماجه والترمذی وقال: "حدیث حسن غریب".

از عایشه ل روایت است که رسول الله ج روزه‌ی روز دوشنبه و پنج‌شنبه را دوست داشتند.

11- (الترغیب فی صوم الأربعاء والخمیس والجمعة والسبت والأحد، وما جاء فی النهی عن تخصیص الجمعة بالصوم، أو السبت)

---

^([1]) یعنی به سبب امری باهم قطع ارتباط کردند که اقتضای آن قطع ارتباط نیست. وگرنه قطع ارتباط به سبب دین و تادیب جایز است.

^([2]) ظاهر بیانگر آن است که خطاب متوجه فرشته‌ای است که اعمال را عرضه می‌کند. بنابراین معنای (دَعْهُمَا) این است که: عمل آنها را عرضه نکن؛ چه بسا چون کسی مورد مغفرت قرار گیرد، فرشته، گناهان وی را از بین ببرد یا آنها را از پرونده‌ی اعمالش پاک کند؛ پس  (دَعْهُمَا) یعنی گناهان آنها را پاک نکن.

^([3]) الأصل: "اترکوا"، وکأنَّه روایة بالمعنى، نبه على ذلک الناجی، والتصحیح من مسلم، وخفی ذلک على المعلقین الثلاثة! وفیما سیأتی فی (23- الأدب/ 11).

^([4]) فیه مجهول الحال، وغیره مع غرابة لفظه، وهو مخرج فی "الضعیفة" (5275).

^([5]) الأصل: (ذلک)، قال الناجی: "کذا وجد فی أکثر النسخ، ولعله من النساخ، وصوابه (ذانک) لکنْ تصحف بـ (ذلک)، إذ اللفظتان متقاربتان خطّاً. وفی القرآن {فَذَانِکَ بُرْهَانَانِ} ". قلت: وعلى الصواب جاء فی النسائی (1/ 322) والسیاق له، ورواه أحمد فی حدیث، انظر "الإرواء" (4/ 103). وغفل عنه الثلاثة.

^([6]) قلت: هما فی إسناد أبی داود (2436) فقط دون إسناد النسائی (1/ 322)، وهو حسن، والسیاق له.

^([7]) کذا هنا، وفیما سیأتی (23- الأدب/ 11)، وکذلک وقع فی مخطوطة الظاهریة، وفی "المجمع" (7/ 66): "وَیَذَرُ"، وهو الصواب الذی یدل علیه السیاق، وروایة الخطیب فی "التخلیص" بلفظ: "ویدع"، وهو لفظ حدیث أبی ثعلبة الآتی هناک.

^([8]) قلت: نعم، لکن فیه عنعنة (أبی الزبیر) عن جابر، وهو مدلس، وأعله الخطیب بالوقف، وهو مخرج فی "الضعیفة" (6825)، وصححه الثلاثة. . .! وفی الأصل قبیل هذا حدیث آخر لجابر یختلف عن هذا قلیلاً، حذفته لأنه لیس فی المخطوطة، ولا هو معزو لأحد، وما وجدته إلا بهذا اللفظ الذی عند الطبرانی.