ترساندن کسی که توانایی حج دارد و به حج نمی‌رود و آنچه در مورد لزوم ماندن زن در خانه‌اش بعد از به جا آوردن حجِ فرض آمده است

ترساندن کسی که توانایی حج دارد و به حج نمی‌رود و آنچه در مورد لزوم ماندن زن در خانه‌اش بعد از به جا آوردن حجِ فرض آمده است

1723-753- (1) (ضعیف) رُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ مَلَکَ زَادًا وَرَاحِلَةً تُبَلِّغُهُ إِلَى بَیْتِ اللَّهِ، وَلَمْ یَحُجَّ؛ فَلَا عَلَیْهِ أَنْ یَمُوتَ یَهُودِیًّا أَوْ نَصْرَانِیًّا، وَذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ یَقُولُ: ﴿وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا﴾».

رواه الترمذی والبیهقی من روایة الحارث عن علی، وقال الترمذی: "حدیث غریب، لا نعرفه إلا من هذا الوجه".

از علی س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «هرکس توشه سفر و شتری مالک باشد که او را به بیت الله برساند و با این همه حج نکند، بر او باکی نیست که یهودی بمیرد یا نصرانی؛ و این بدان خاطر است که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَیۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَیۡهِ سَبِیلٗا﴾ [آل عمران: 97]  «و برای خدا، حج خانه (کعبه) بر مردم واجب است، (البته) کسانی ‌که توانایی رفتن به سوی آن دارند».

0-754- (2) (ضعیف) ورواه البیهقی أیضاً عن عبدالرحمن بن سابط عَنْ أَبِی أُمَامَةَ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «مَنْ لَمْ یَحْبِسْهُ حَاجَةٌ ظَاهِرَةٌ، أَوْ مَرَضٌ حَابِسٌ، أَوْ سُلْطَانٌ جَائِرٌ، وَلَمْ یَحُجَّ؛ فَلْیَمُتْ إِنْ شَاءَ یَهُودِیًّا، وَإِنَّ شَاءَ نَصْرَانِیًّا»^([1]).

از ابوامامه س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «کسی‌که نیازی آشکار یا بیماری یا پادشاه ستمگر مانع حج کردن او نشود و او حج نکند، پس باید [در یکی از این دو حالت] بمیرد، اگر می‌خواهد یهودی و چون بخواهد نصرانی بمیرد».

(حسن لغیره)^([2]) و تقدم [8- الصدقات/1] حدیث حذیفة عَنِ النَّبِیَّ ج قَالَ: «الْإِسْلَامُ ثَمَانِیَةُ أَسْهُمٍ: الْإِسْلَامُ سَهْمٌ، وَالصَّلَاةُ سَهْمٌ، وَالزَّکَاةُ سَهْمٌ، [وَالصَوْمُ سَهْمٌ]، وَحَجُّ الْبَیْتِ سَهْمٌ، وَالْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ سَهْمٌ، وَالنَّهْیُ عَنِ الْمُنْکَرِ سَهْمٌ، وَالْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ سَهْمٌ، وَقَدْ خَابَ مَنْ لَا سَهْمَ لَهُ».

حذیفه از رسول الله ج روایت می‌کند که فرمود: «اسلام هشت سهم و بخش است: اسلام یک سهم و نماز یک سهم و زکات یک سهم و روزه یک سهم وحج خانه‌ی خدا یک سهم و امر به معروف یک سهم و نهی از منکر یک سهم و جهاد در راه خدا یک سهم است و در ضرر و خسران است کسی‌ که سهمی ندارد».

1724-1166- (1) (صحیح لغیره) وَعَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیُّ س أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «یَقُولُ اللَّهُ ﻷ: إِنَّ عَبْدًا صَحَّحْتُ لَهُ جِسْمَهُ، وَوَسَّعْتُ عَلَیْهِ فِی الْمَعِیشَةِ، تَمْضِی عَلَیْهِ خَمْسَةُ أَعْوَامٍ لَا یَفِدُ إِلَیَّ؛ لَمَحْرُومٌ».

رواه ابن حبان فی "صحیحه"، والبیهقی، وقال: "قال علی بن المنذر^([3]): أخبرنی بعض أصحابنا قال: کان حسن بن حَی^([4]) یعجبه هذا الحدیث، وبه یأخذ، ویحب للرجل الموسر الصحیح أن لا یترک الحجَ خمسَ سنین".

از ابوسعید خدری س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «خداوند متعال می‌فرماید: بنده‌ای که به او سلامتی جسمی و ثروت و مال بخشیدم، چون پنج سال بر او بگذرد و به نزدم نیاید [برای زیارت کعبه و انجام مناسک]، انسان محرومی [از خیر] است».

1725-1167- (2) (حسن صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ لِنِسَائِهِ عَامَ حَجَّةِ الْوَدَاعِ: «هَذِهِ، ثُمَّ ظُهُورَ الْحُصْرِ»^([5]). قَالَ: وَکُنَّ کُلُّهُنَّ یَحْجُجْنَ إِلَّا زَیْنَبَ بِنْتَ جَحْشٍ وَسَوْدَةَ بِنْتَ زَمْعَةَ، وَکَانَتَا تَقُولَانِ: وَاللَّهِ لَا تُحَرِّکُنَا دَابَّةٌ بَعْدَ إِذ سَمِعْنَا ذَلِکَ مِنَ النَّبِیِّ ج.

وَقَالَ إِسْحَاقُ فِی حَدِیثِهِ: «قَالَتَا: وَاللَّهِ لَا تُحَرِّکُنَا دَابَّةٌ بَعْدَ قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ ج: «هَذِهِ ثُمَّ ظُهُورَ الْحُصْرِ».

رواه أحمد وأبو یعلى، وإسناده حسن، رواه عن صالح مولى التّوأمة؛ ابنُ أبی ذئب، وقد سمع منه قبل اختلاطه.

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج در سال حجة الوداع به زنانش فرمود: «این را بجا آورید و سپس در خانه بمانید». ابوهریره س می‌گوید: همه‌ی آنها حج می‌رفتند مگر زینب بنت جحش و سوده بنت زمعه؛ و آنها می‌گفتند: قسم به خدا! پس از شنیدن این سخن از رسول الله ج، مرکبی ما را جا به ‌جا نمی‌کند.

و اسحاق می‌گوید: «گفتند: به خدا قسم بعد از این فرموده‌ی رسول الله ج: «این را به‌جا آورید و سپس در خانه بمانید» هیچ مرکبی ما را جا به‌ جا نمی‌کند.

1726-1168- (3) (صحیح) وَعَنْ أُمِّ سَلَمَةَ ل قَالَتْ: قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ ج فِی حَجَّةِ الْوَدَاعِ: «[إِنَّمَا]^([6]) هِیَ هَذِهِ الْحَجَّةُ، ثُمَّ الْجُلُوسُ عَلَى ظُهُورِ الْحُصُرِ فِی الْبُیُوتِ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر"، وأبو یعلى، ورواته ثقات.

از ام سلمه ل روایت است که رسول الله ج در حجة الوداع به ما فرمود: «این حج است و بعد از این نشستن و ماندن در خانه می‌باشد».

0-1169- (4) (صحیح لغیره) ورواه الطبرانی فی "الأوسط" عَنِ ابْنِ عُمَرَ ب أَنَّ النَّبِیَّ ج لَمَّا حَجَّ بِنِسَائِهِ قَالَ: «إِنَّمَا هِیَ هَذِهِ، ثُمَّ عَلَیْکُمْ بِظهورِ الْحَصْرِ».

ابن عمر ب روایت می‌کند، زمانی که رسول الله ج همراه همسرانش حج نمود فرمود: «این حج است و بعد از این باید در خانه بمانید».

1727-1170- (5) (صحیح لغیره) عَنِ ابْنٍ لِأَبِی وَاقِدٍ اللَّیْثِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ لِأَزْوَاجِهِ فِی حَجَّةِ الْوَدَاعِ: «هَذِهِ ثُمَّ ظُهُورَ الْحُصْرِ».

رواه أبو داود، ولم یسمّ ابن أبی واقد^([7]).

ابن ابی واقد لیثی از پدرش روایت می‌کند، شنیدم که رسول الله ج در حجة الوداع به همسرانش فرمود: «این حج است و بعد از این ماندن در خانه است».

14- (الترغیب فی الصلاة فی المسجد الحرام ومسجد المدینة، وبیت المقدس وقباء)

---

^([1]) قلت: فی إسناده شریک بن عبدالله عن لیث بن أبی سلیم، وکلاهما ضعیف.

^([2]) هذا الحکم من اضافتنا، أخذناه من الموطن المحال إلیه، واقتضی طبیعة الدمج ذلک، فما ورد سابقاً فی الباب حدیثان ضعیفان، ویبدأ هذا الباب فی «الصحیح» بهذا الحدیث، وترکه – کما فی الأصل – دون حکم یشعر بضعف هذا الحدیث! ولذا أثبتنا الحکم من هناک، فتنبه لذاک، تولی الله هداک. [ش].

^([3])  رجل فاضل من طبقة أحمد بن حنبل، وهو الطریفی الأودی، قال ابن أبی حاتم (3/ 1/ 206): "سمعت منه مع أبی، وهو ثقة صدوق، سئل أبی عنه؟ فقال: حج خمسین أو خمساً وخمسین حجة، ومحله الصدق".

^([4]) هو الحسن بن صالح بن صالح بن حی، وهو ابن حیان بن شفیّ الهمدانی، من رجال مسلم.

^([5]) الحصر جمع الحصیر به معنای حصیر، فرش بوریا؛ یعنی نشستن بر روی فرش در خانه کنایه از ماندن در خانه می‌باشد. مصحح

^([6]) زیادة من "أبی یعلى" (12/ 312/ 6885)، والسیاق له، والطبرانی (23/ 313/ 706) من طریقین عن عبدالله بن جعفر المخرمی بسنده الصحیح عنها. انظر "الصحیحة" (2401).

^([7]) قلت: سماه الإمام أحمد وغیره: "واقداً"، فانظر "الصحیحة" (2401) و"صحیح أبی داود" (1515).