ترغیب به هزینه کردن در راه خدا و مجهز کردن مجاهدان و سرپرستی خانواده‌ی آنها

ترغیب به هزینه کردن در راه خدا و مجهز کردن مجاهدان و سرپرستی خانواده‌ی آنها

1821-1236- (1) (صحیح) عَنْ خُرَیْمِ بْنِ فَاتِکٍ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ أَنْفَقَ نَفَقَةً فِی سَبِیلِ اللَّهِ کُتِبَتْ لَهُ بِسَبْعِ مِائَةِ ضِعْفٍ».

رواه النسائی والترمذی، و قال: "حدیث حسن"، و ابن حبان فی "صحیحه"، والحاکم، وقال: "صحیح الإسناد".

از خُرَیم بن فاتک س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس در راه خدا انفاق کند، هفتصد برابر بیش‌تر برای او ثواب نوشته می‌شود».

1822-791- (1) (ضعیف) وروى البزار حدیث الإسراء من طریق الربیع بن أنس، عن أبی العالیة أو غیره عن أَبِی هُرَیرَةَ س؛ أَنَّ رَسُولَ الله ج: «أُتی بفرسٍ یجعل کلَّ خُطوةٍ منه أقصى بصرِه، فسار وسار معه جبرائیل، فأَتى على قوم یزرعون فی یوم، وبحصدون فی یوم، کلما حصدوا عاد کما کان! فقال: یا جبرائیل! من هؤلاء؟ قال: هؤلاء المجاهدون فی سبیل الله، تضاعف لهم الحسنة بسبع مئة ضِعف، وما أَنفقوا من شیء فهو یخلفه». فذکر الحدیث بطوله. [مضی طرف منه فی آخر5-الصلاة].

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «اسبی آورده شد که اندازه هر گام آن به مقدار دید چشمش بود. پس حرکت نمود و جبرائیل همراه او بود. پس بر قومی گذشت که یک روز می‌کاشتند و یک روز برداشت می‌کردند و هر بار که محصول را برداشت می‌کردند به حالت اول خود بازمی‌گشت؛ رسول الله ج فرمود: «ای جبرائیل، اینان چه کسانی هستند؟» فرمود: «اینها مجاهدان در راه خدا هستند که نیکی‌های آنها تا هفتصد برابر افزون گردیده است و هیچ چیزی انفاق نکردند مگر اینکه جایگزین شد».

1823-792- (2) (ضعیف) وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ ب قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ: ﴿مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ  وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ  وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ﴾، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «رَبِّ زِدْ أُمَّتِی»، فَنَزَلَتْ: ﴿إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسَابٍ﴾.

رواه ابن حبان فی "صحیحه"، والبیهقی.

از ابن عمر ب روایت است: زمانی که این آیه نازل شد: «مثل کسانی ‌که اموال خود را در راه الله انفاق می‌کنند، همانند دانه‌ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه یکصد دانه باشد؛ و الله برای هرکس که بخواهد چند برابر می‌کند و الله گشایشگر داناست». رسول الله ج فرمود: «پروردگار بر امتم بیفزا». پس این آیه نازل شد: «جز این نیست که صابران، پاداش خود را بی‌شمار و تمام دریافت می‌دارند».

1824-793- (3) (ضعیف) وَعَنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَأَبِی الدَّرْدَاءِ وَأَبِی هُرَیْرَةَ وَأَبِی أُمَامَةَ الْبَاهِلِیِّ [وَعَبْدِاللَّهِ بْنِ عُمَرَ]^([1]) ، وَعَبْدِاللَّهِ بْنِ عَمْرٍو، وَجَابِرِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ، وَعِمْرَانَ بْنِ الْحُصَیْنِ ش؛ کُلُّهُمْ یُحَدِّثُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ج أَنَّهُ قَالَ: «مَنْ أَرْسَلَ نَفَقَةً فِی سَبِیلِ اللَّهِ، وَأَقَامَ فِی بَیْتِهِ، فَلَهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ سَبْعُ مِائَةِ دِرْهَمٍ، وَمَنْ غَزَا بِنَفْسِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، وَأَنْفَقَ فِی وَجْهِه ذَلِکَ، فَلَهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ سَبْعُ مِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ؛ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ: ﴿وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ﴾».

رواه ابن ماجه عن الخلیل بن عبدالله - ولا یحضرنی فیه جرح ولا عدالة - عن الحسن عنه. ورواه ابن أبی حاتم عن الحسن عن عمران فقط. (قال الحافظ): "والحسن لم یسمع من عمران ولا من ابن عمرو، وقال الحاکم: "أکثر مشایخنا على أن الحسن سمع من عمران". انتهى. والجمهور على: "أنه لم یسمع من أبی هریرة أیضاً، وقد سمع من غیرهم^([2]). والله أعلم".

از حسن و علی بن ابی طالب و ابودرداء و ابوهریره و ابوامامه باهلی و عبدالله بن عمر و عبدالله بن عمرو و جابر بن عبدالله و عمران بن حصین ش روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس در راه خدا انفاق کند حال آنکه در خانه‌اش باشد، در برابر هر درهم، هفتصد درهم برای او محسوب می‌شود؛ و هرکس با جانش به جهاد در راه خدا بپردازد و در راه رضایت خداوند انفاق کند، برای او در برابر هر درهم، هفتصد هزار درهم محاسبه می‌شود؛ سپس این آیه را تلاوت نمود: «و خداوند برای هرکه بخواهد آن را چندین برابر می‌گرداند».

1825-794- (4) (ضعیف)وَعَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ س أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَالَ: «طُوبَى لِمَنْ أَکْثَرَ فِی الْجِهَادِ فِی سَبِیلِ اللهِ مِنْ ذِکْرِ اللهِ؛ فَإِنَّ لَهُ بِکُلِّ کَلِمَةٍ سَبْعِینَ أَلْفَ حَسَنَةٍ، کُلُّ حَسَنَةٍ مِنْهَا عَشَرَةُ أَضْعَافٍ، مَعَ الَّذِی لَهُ عِنْدَ اللهِ مَنَ الْمَزِیدِ». قِیلَ: یَا رَسُولَ اللهِ! النَّفَقَةَ؟ قَالَ: «النَّفَقَةُ عَلَى قَدْرِ ذَلِکَ». قَالَ عَبْدُالرَّحْمَنِ: فَقُلْتُ لِمُعَاذٍ: إِنَّمَا النَّفَقَةُ بِسَبْع مِائَةِ ضِعْفٍ! فَقَالَ مُعَاذٌ: قَلَّ فَهْمُکَ؛ إِنَّمَا ذَاکَ إِذَا أَنْفَقُوهَا، وَهُمْ مُقِیمُونَ فِی أَهْلِیهِمْ غَیْرَ غُزَاةٍ، فَإِذَا غَزُوا وَأَنْفَقُوا خَبَّأَ اللهُ لَهُمْ منْ خزَائنَ رَحْمَتِهِ مَا یَنْقَطِعُ عَنْهُ عَلِمُ الْعِبَادِ، وَوصفهُمْ بِأُولَئِکِ حِزْبُ اللهِ، وَحِزْبُ اللهِ هُمُ الْغَالِبُونَ».

رواه الطبرانی فی "الکبیر"، وفی إسناده راوٍ لم یسمّ.

از معاذ بن جبل س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «مژده باد کسی را که در جهاد فی سبیل الله بسیار ذکر خدا می‌گوید؛ چون برای او در برابر هر کلمه‌ای که می‌گوید، هفتاد هزار نیکی نوشته می‌شود. چنان‌که هر نیکی آن ده‌ها برابر می‌شود. با اینکه برای او نزد خدا بیش از این است». گفته شد: ای رسول خدا، انفاق؟ فرمود: «انفاق چنین پاداشی دارد»؛ عبدالرحمن می‌گوید: به معاذ گفتم: هر انفاقی برابر است با هفتصد برابر آن؛ معاذ گفت: فهم تو اندک است؛ این زمانی است که انفاق در حالی پرداخت شود که انفاق کنندگان در بین خانواده خود باشند نه در جهاد. پس چون در جهاد باشند و انفاق کنند، خداوند متعال از خزائن رحمت خود برای آنان پاداشی را در نظر گرفته که علم بندگان بدان دست نمی‌یابد و آنان را حزب الله توصیف کرده است و حزب الله غالب و چیره است».

1826-1237- (2) (صحیح) وَعَنْ زَیْدِ بْنِ خَالِدٍ الْجُهَنِیِّ س أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَالَ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِیًا فِی سَبِیلِ اللهِ فَقَدْ غَزَا، وَمَنْ خَلَفَ غَازِیًا فِی أَهْلِهِ بِخَیْرٍ فَقَدْ غَزَا».

رواه البخاری ومسلم وأبو داود والترمذی والنسائی.

از زید بن خالد جُهَنی س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس مجاهدی را در راه خدا تجهیز کند درحقیقت جهاد کرده است؛ و هرکس خانواده‌ی مجاهدی را پس از او به نحو شایسته سرپرستی نماید، درحقیقت جهاد کرده است».

(صحیح) ورواه ابن حبان فی "صحیحه"، ولفظه: «مَنْ جَهَّزَ غَازِیًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ، أَوْ خَلَفَهُ فِی أَهْلِهِ، کُتِبَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ حَتَّى أنَّهُ لَا یَنْقُصُ مِنْ أَجْرِ الْغَازِی شَیْءٌ».

ورواه ابن ماجه بنحو ابن حبان لم یذکر: "خلفه فی أهله".

و در روایت ابن حبان آمده است: «هرکس مجاهدی را در راه خدا تجهیز کند یا خانواده‌ی مجاهدی را پس از وی سرپرستی نماید، خداوند همانند اجر مجاهد برای او می‌نویسد و از اجر مجاهد چیزی کم نمی‌شود».

1827-795- (5) (ضعیف) وروى ابن ماجه أیضاً عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ س قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِیًا حَتَّى یَسْتَقِلَّ، کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ حَتَّى یَمُوتَ أَوْ یَرْجِعَ».

از عمر بن خطاب س روایت است: از رسول الله ج شنیدم که فرمودند: «هرکس مجاهدی را تجهیز کند چنان‌که توانایی جهاد را داشته و بی‌نیاز از اسباب جهاد باشد اجر و پاداش وی همچون آن مجاهد است تا بمیرد یا بازگردد».

1828-1238- (3) (صحیح) وَعَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ س أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج بَعَثَ إِلَى بَنِی لَحْیَانَ: «لِیَخْرُجْ مِنْ کُلِّ رَجُلَیْنِ رَجُلٌ». ثُمَّ قَالَ لِلْقَاعِدِ: «أَیُّکُمْ خَلَفَ الْخَارِجَ فِی أَهْلِهِ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِه».

رواه مسلم وأبو داود وغیرهما.

از ابو سعید خدری س روایت است که: رسول الله ج لشکری را برای جنگ با بنی لحیان فرستاد و فرمود: از هر دو مرد، یکی به جهاد بیاید و سپس فرمود: هریک از شما که بعد از خروج مجاهد در میان زن و فرزند او بماند و از آنان سرپرستی کند و به مصالح آنان بپردازد، به اندازه‌ی پاداش مجاهد اجر خواهد داشت».

1829-1239- (4) (حسن) وَعَنْ زَیْدِ بْنِ ثَابِتٍ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِیًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ، فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ، وَمَنْ خَلَفَ غَازِیًا فِی أَهْلِهِ بِخَیْرٍ، أَوْ أَنْفَقَ عَلَى أَهْلِهِ، فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ».

رواه الطبرانی فی "الأوسط"، ورجاله رجال "الصحیح"^([3]).

از زید بن ثابت س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس مجاهدی را در راه خدا تجهیز کند به مانند اجر مجاهد برای او خواهد بود؛ و هرکس خانواده‌ی مجاهدی را به نحو شایسته سرپرستی نموده و به آنها انفاق نماید، به مانند اجر مجاهد برای او خواهد بود».

1830-796- (6) (ضعیف) وَعَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ سَهْلِ بْنِ حُنَیْفٍ، أَنَّ سَهْلًا حَدَّثَهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «مَنْ أَعَانَ مُجَاهِدًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ، أَوْ غَارِمًا فِی عُسْرَتِهِ، أَوْ مُکَاتَبًا فِی رَقَبَتِهِ، أَظَلَّهُ اللَّهُ فِی ظِلِّهِ یَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ».

رواه أحمد والبیهقی؛ کلاهما عن عبدالله بن محمد بن عقیل عنه^([4]).

از عبدالله بن سهل بن حنیف روایت است که سهل روایت نموده رسول الله ج فرمودند: «هرکس مجاهدی را در راه خدا، یا بدهکاری را در تنگدستی، یا برده‌ای را در آزاد شدن یاری کند، خداوند متعال او را در روزی که جز سایه (عرش) او سایه‌ای نیست، در سایه (عرش) خود جای می‌دهد».

1831-797- (7) (ضعیف) وَعَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ س قَالَ: قَالَ رَسُولَ اللهِ ج: «مَنْ أَظَلَّ رَأْسَ غَازٍ؛ أَظَلَّهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، وَمَنْ جَهَّزَ غَازِیًا فِی سَبِیلِ اللَّهِ؛ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ، وَمَنْ بَنَى لله مَسْجِدًا یُذْکَرُ فِیهِ اسْمُ اللَّهِ، بَنَى اللَّهُ لَهُ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ».

رواه ابن حبان فی "صحیحه"، والبیهقی^([5]) [مضی بعضه قبل أحادیث^([6])].

از عمر بن خطاب س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس مجاهدی را پناه دهد، خداوند متعال در روز قیامت او را در سایه (عرش) خود جای می‌دهد. و هرکس مجاهدی را در راه خدا مجهز کند، برای او پاداشی چون اجر مجاهد خواهد بود و هرکس برای الله مسجدی را بنا کند که در آن ذکر و یاد الله شود، خداوند متعال خانه‌ای در بهشت برای او می‌سازد».

1832-1240- (5) (حسن) وَعَنْ أَبِی أُمَامَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «أَفْضَلُ الصَّدَقَاتِ ظِلُّ فُسْطَاطٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، وَمِنحَةُ خَادِمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، أَوْ طَرُوقَةُ فَحْلٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ».

رواه الترمذی وقال: "حدیث حسن صحیح".

از ابو امامه س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «بزرگ‌ترین صدقات سایه‌ی چادری در راه خدا و بخشیدن یک خدمتگذار در راه خدا و بخشیدن شتری [به مجاهد] در راه خدا است».

(طروقة الفحل) به فتح طاء: عبارت است از شتری که برای طی کردن راه مناسب باشد. و کمترین سن آن سه ساله‌ای است که وارد چهار سال شده است. و این همان (الحُقة) می‌باشد. و معنای روایت این است که به مجاهد خدمتکاری یا شتری با این صفت داده شود. و این برترین صدقات است. 

4 - (الترغیب فی احتباس الخیل للجهاد لا ریاء ولا سمعة، وما جاء فی فضلها، والترغیب فیما یذکر منها، والنهی عن قص نواصیها لأن فیها الخیر والبرکة)

---

^([1]) زیادة من "ابن ماجه"، غفل عنها المعلقون الثلاثة کعادتهم على خلاف ما یدعون من التحقیق! بل هو إلى التخریب أقرب منهم إلى التحقیق، فقد وصل بهم الجهل إلى أنهم قلبوا الروایة فجعلوها: عن الحسن بن علی بن أبی طالب! فحرفوا "عن علی" إلى "ابن علی" ونتج من ذلک إسقاط (علی بن أبی طالب) من الإسناد، وإدخال ابنه الحسن فیه، ولا أصل لذلک البتة کما بینته فی "الضعیفة" (6834).

^([2]) قلت: من سمع منه الحسن، فحدیثه عنه "صحیح"، إذا صرح بالسماع عنه؛ لأنه کان مدلساً، فتنبه.

^([3]) وکذا قال الهیثمی. واغتربه المعلقون الثلاثة فصححوا الحدیث متوهمین أن مثل هذا القول یعنی الصحة، ولیس کذلک؛ وإنما هو حسن فقط، کما هو مبین فی غیر ما موضع، آخرها فی تخریج هذا الحدیث فی "الصحیحة" (3356).

^([4]) قلت: عبد الله هذا حسن الحدیث، وإنما العلة من شیخه عبد الله بن سهل؛ فإنه لم یوثقه أحد؛ حتى ولا ابن حبان!

^([5]) فیه انقطاع بین عمر وراویه عنه عثمان بن عبد الله بن سراقة.

^([6]) فی الأصل: «حدیث»، ولما وقع الدمج صار صوابها: «أحادیث»، وانظره برقم (1827-795-(5)). [ش].