1- فصل

1- فصل

2876-1965-(15) (حسن لغیره) عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَمْرٍو ب قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْمًا أَنْ یُضَیِّعَ مَنْ یَقُوتُ».

رواه أبو داود والنسائی والحاکم؛ إلا أنه قال: "من یعول". وقال: "صحیح الإسناد".

از عبدالله بن عمرو ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «برای گنه‌کار بودن شخص همین بس که حق کسانی را ضایع کند که قوت آنها بر او واجب است».

2877-1966- (16) (حسن صحیح) وَعَنِ الْحَسَنِ س^([1]) عَنْ نَبِیَّ اللَّهِ ج قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ سَائِلٌ کُلَّ رَاعٍ عَمَّا اسْتَرْعَاهُ، حَفِظَ أَمْ ضَیَّعَ، حَتَّى یَسْأَلَ الرَّجُلَ عَنْ أَهْلِ بَیْتِهِ».

رواه ابن حبان فی "صحیحه".

از حسن س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «خداوند از هرکسی که مسئولیتی دارد در مورد مسئولیتش بازخواست می‌کند. که حق آن را رعایت یا ضایع کرده است. حتی از مرد در مورد مسئولیتی که در برابر خانواده‌اش دارد بازخواست می‌شود».

2878-1967- (17) (حسن صحیح) وَعَنْ أَنَسِ بنِ مالکٍ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِنَّ اللَّهُ سَائِلٌ کُلَّ رَاعٍ عَمَّا اسْتَرْعَاهُ حَفِظَ أَمْ ضَیَّعَ، - زاد فی روایة: حَتَّى یَسْأَلَ الرَّجُلَ عَنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ^([2])-».

(صحیح) رواه ابن حبان فی "صحیحه" أیضاً. (قال الحافظ): "وتقدم حدیث ابن عمر[17- النکاح/3] سمعتُ رسول الله ج یقول: «کُلُّکُمْ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ، الإِمَامُ رَاعٍ، وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِی أَهْلِهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ، وَالمَرْأَةُ رَاعِیَةٌ فِی بَیْتِ زَوْجِهَا وَمَسْئُولَةٌ عَنْ رَعِیَّتِهَا، وَالخَادِمُ رَاعٍ فِی مَالِ سَیِّدِهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ، وَکُلُّکُمْ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ».

رواه البخاری ومسلم وغیرهما.

از ابن عمر ب روایت است از رسول الله ج شنیدم که فرمودند: «همه شما مسئولید و نسبت به افراد زیردست و تحت تکفل خود مسئولیت دارید و مورد سوال قرار می‌گیرید؛ امام و حاکم [مسلمانان] مسئول امت و افراد زیر فرمان خود می‌باشد. و مرد در برابر خانواده‌اش و زیردستانش مسئول است؛ زن در خانه شوهرش مسئول و نسبت به زیردستانش مسئولیت دارد. خدمتکار، مسئول اَموالِ آقا و کارفرمای خود می‌باشد و در برابر دیگر مسئولیت‌هایش مسئولیت دارد. درواقع همه‌ی شما مسئول و در برابر زیردستان‌تان مسئولیت دارید».

---

^([1]) الترضی عن (الحسن) یشعر بأنهَّ ابن علی بن أبی طالب، ولیس به، وإنما هو الحسن البصری التابعی رحمه الله، فهو مرسل، وقد أخرجه النسائی فی "عشرة النساء" من "الکبرى" هو والذی بعده عن قتادة عن أنس، وعنه عن الحسن مثله، وصحح الدارقطنی المرسل. انظر "الصحیحة" (1636).

^([2]) قلت: هذه الزیادة لیست عند ابن حبان إلا فی حدیث الحسن البصری المتقدم. نعم هی فی حدیث أنس عند النسائی فی "الکبرى" (5/ 374/ 19173)، ثم ساقه عن الحسن قال: "مثله". فلو عزاه للنسائی کان أولى.