ترهیب از خوردن و نوشیدن با دست چپ و آنچه در نهی از دمیدن در ظرف و نوشیدن از دهانه‌ی مشک و لبه‌ی شکسته‌ی ظرف آمده است

ترهیب از خوردن و نوشیدن با دست چپ و آنچه در نهی از دمیدن در ظرف و نوشیدن از دهانه‌ی مشک و لبه‌ی شکسته‌ی ظرف آمده است

3073-2113- (1) (صحیح) وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ ب؛ أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَالَ: «لَا یَأْکُلَنَّ أَحَدُکُمْ بِشِمَالِهِ، وَلَا یَشْرَبَنَّ بِهَا، فَإِنَّ الشَّیْطَانَ یَأْکُلُ بِشِمَالِهِ وَیَشْرَبُ بِهَا». قَالَ: وَکَانَ نَافِعٌ یَزِیدُ فِیهَا: «وَلَا یَأْخُذُ بِهَا، وَلَا یُعْطِ بِهَا».

رواه مسلم^([1]) والترمذی بدون الزیادة. رواه مالک وأبو داود بنحوه.

از ابن عمر ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هیچیک از شما با دست چپ غذا نخورد و با آن ننوشد؛ زیرا شیطان با دست چپ می‌خورد و می‌نوشد». و نافع بر آن می‌افزاید: «و با آن نگیرد و ندهد».

3074-2114- (2) (صحیح لغیره) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س؛  أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «لِیَأْکُلْ أَحَدُکُمْ بِیَمِینِهِ، وَلْیَشْرَبْ بِیَمِینِهِ، وَلْیَأْخُذْ بِیَمِینِهِ، وَلْیُعْطِ بِیَمِینِهِ؛ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ یَأْکُلُ بِشِمَالِهِ، وَیَشْرَبُ بِشِمَالِهِ، وَیُعْطِی بِشِمَالِهِ، وَیَأْخُذُ بِشِمَالِهِ».

رواه ابن ماجه بإسناد صحیح^([2]).

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هریک از شما باید با دست راست بخورد و بنوشد و بگیرد و بدهد؛ زیرا شیطان با دست چپ می‌خورد و می‌نوشد و می‌دهد و می‌گیرد».

3075-2115- (3) (حسن) وَعَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخُدْرِیِّ س: «أَنَّ النَّبِیَّ ج نَهَى عَنِ النَّفْخِ فِی الشَّرابِ. فَقَالَ رَجُلٌ: القَذَاةَ أَرَاهَا فِی الإِنَاءِ؟ قَالَ: «أَهْرِقْهَا». قَالَ: فَإِنِّی لَا أَرْوَى مِنْ نَفَسٍ وَاحِدٍ؟ قَالَ: «فَأَبِنِ القَدَحَ إِذَاً عَنْ فِیکَ [ثُمَّ تَنَفَّسَ]^([3])».

رواه الترمذی وقال: "حدیث حسن صحیح".

از ابوسعید خدری س روایت است که رسول الله ج از دمیدن در نوشیدنی نهی فرمود؛ مردی گفت: خاشاکی را در ظرف می‌بینم؟ رسول الله ج فرمود: «آن را بریز». گفت: من با یک نفس سیراب نمی‌شوم؟ رسول الله ج فرمود: «کاسه را از دهانت جدا کن سپس نفس بکش».

3076-2116- (4) (صحیح لغیره) وَعَنهُ س قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ج عَنِ الشُّرْبِ مِنْ ثُلْمَةِ الْقَدَحِ^([4])، وَأَنْ یُنْفَخَ فِی الشَّرَابِ.

رواه أبو داود، وابن حبان فی "صحیحه"؛ کلاهما من روایة قرة بن عبدالرحمن بن حَیْوئیل المصری المعَافری.

و از ابوسعید خدری س روایت است که رسول الله ج نوشیدن از لبه‌ی شکسته‌ی ظرف و دمیدن در نوشیدنی را نهی فرمود.

3077-2117- (5) (صحیح) وَعَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ ب: أَنَّ النَّبِیَّ ج نَهَى أَنْ یُتَنَفَّسَ فِی الإِنَاءِ، وَیُنْفَخَ فِیهِ.

رواه أبو داود والترمذی وقال: "حدیث حسن صحیح".

از ابن عباس ب روایت است: رسول الله ج از اینکه در ظرف تنفس شود یا در آن دمیده شود، نهی فرموده‌اند.

وابن حبان فی "صحیحه" ولفظه: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج نَهَى أَنْ یَشْرَبَ الرَّجُلُ مِنْ فِی السِّقَاءِ، وَأَنْ یَتَنَفَّسَ فِی الْإِنَاءِ.

و در روایت ابن حبان آمده است: رسول الله ج از اینکه کسی از دهانه‌ی مشک بنوشد یا در ظرف تنفس کند، نهی فرمود.

0-2118- (6) (صحیح) (قال الحافظ): "وروى البخاری ومسلم والترمذی والنسائی النهی عن التنفس فی الإناء من حدیث أبی قتادة".

3078-2119- (7) (صحیح) وَعَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ س: أَنَّ النَّبِیَّ ج کَانَ یَتَنَفَّسُ فِی الإِنَاءِ ثَلَاثًا. وَیَقُولُ: «هُوَ أَمْرَأُ وَأَرْوَى».

رواه الترمذی وقال: "حدیث حسن غریب".

از انس بن مالک س روایت است که رسول الله ج سه بار بیرون از ظرف تنفس می‌‌نمود و می‌فرمود: «این [تعدد نفس‌ها در سه بار] گواراتر و سیراب‌کننده‌تر است».

3079- وَرُوِیَ أَیضاً عَنْ ثُمَامَةَ عَنْ أَنَسٍ: أَنَّ النَّبِیَّ ج کَانَ یَتَنَفَّسُ [فِی الإِنَاءِ] ثَلَاثًا.

وقال: "هذا [حدیث حسن] صحیح"^([5]).

ثمامه از انس س روایت می‌کند که رسول الله ج سه بار بیرون از ظرف تنفس می‌کرد.

 (قال الحافظ) عبدالعظیم: "وهذا محمول على أنه کان یبین القدح عن فیه کل مرة، ثم یتنفس کما جاء فی حدیث أبی سعید المتقدم، لا أنه کان یتنفس فی الإناء".

حافظ عبدالعظیم می‌گوید: «منظور این است که او هر بار ظرف را از دهانش جدا کرده سپس تنفس می‌نمود چنانکه در حدیث ابوسعید آمده است نه اینکه در ظرف تنفس می‌نمود».

3080-2120- (8) (صحیح) وَعَنْ أَبِی سَعِیدٍ الخُدْرِیِّ س قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ج عَنِ اخْتِنَاثِ الأَسْقِیَةِ. یَعْنِی أَنْ تُکْسَرَ أَفْوَاهُهَا فَیُشْرَبَ مِنْهَا.

رواه البخاری ومسلم وغیرهما.

از ابوسعید خدری س روایت شده که رسول الله ج از اختناث مشک‌ها نهی فرموده‌اند، به این معنا که دهانه‌ی آنها را پیچیده و تا کرده، سپس از آن نوشیده شود.

3081-2121- (9) (صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س: أَنَّ رَسُولَ الله ج نَهَی أَنْ یُشْرَبَ مِنْ فِی السِّقَاءِ...^([6]).

رواه البخاری مختصراً دون قوله: "فأنبئت..." إلى آخره. ورواه الحاکم بتمامه وقال: "صحیح على شرط البخاری".

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج نوشیدن از دهانه‌ی مشک را نهی فرمود.

3082-1285- (1) (ضعیف) وعَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ ب قَالَ: «نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ج عَنْ اخْتِنَاثِ الْأَسْقِیَةِ». وَأنَّ رَجُلًا بَعْدَ مَا نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ج عَنْ ذَلِکَ، قَامَ مِنْ اللَّیْلِ إِلَى سِقَاءٍ فَاخْتَنَثَهُ؛ فَخَرَجَتْ عَلَیْهِ مِنْهُ حَیَّةٌ».

رواه ابن ماجه من طریق زمعة بن صالح عن سلمة بن وهرام، وبقیة إسناده ثقات.

(خَنَثَ) السقاء واختنثته: زمانی است که دهانه‌ی مشک را به سمت بیرون تا کرده و از آن بخورد.

از ابن عباس ب روایت است: رسول الله ج از نوشیدن آب از دهانه مشک نهی کرد. مردی پس از نهی رسول الله از این عمل، شبانه از خواب بیدار شد تا از دهانه مشک آب بنوشد که از آن ماری خارج شد.

3083-1286- (2) (ضعیف) وَعَنْ عِیسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بن أُنَیْسٍ عَنْ أَبِیهِ: أَنَّ النَّبِیَّ ج دَعَا بِإِدَاوَةٍ یَوْمَ أُحُدٍ فَقَالَ: «اخْتَنِثْ فَمَ الْإِدَاوَةِ ثُمَّ اشْرَبْ مِنْ فِیهَا».

از عیسی بن عبدالله بن انیس از پدرش روایت است: رسول الله ج در روز احد ظرف پوستی کوچکی از آب خواست و فرمود: «دهانه ظرف را تا بده، سپس از آن نوشید».

رواه أبوداود عن عبید^([7]) الله بن عمر عنه، ومن طریقه البیهقی، وقال: "الظاهر أن خبر النهی کان بعد هذا". (قال الحافط): "ورواه الترمذی أیضاً وقال: "لیس إسناده بصحیح، عبدالله بن عمر یضعف فی الحدیث، ولا أدری سمع من عیسى أم لا؟". والله أعلم".

4-(الترغیب فی الأکل من جوانب القصعة دون وسطها)

---

^([1]) قلت: وکذا البخاری فی "الأدب المفرد" (1089).

^([2]) فیه نظر بینته فی الأصل، لکن له طرق أخرى وشواهد خرجت بعضها فی "الصحیحة" (1236).

^([3]) زیادة من "الموطأ" سقطت من روایة الترمذی، وهی عنده من طریق مالک بتقدم وتأخیر، وقد رواه عنه أیضاً ابن حبان والحاکم بالزیادة، وهو مخرج فی "الصحیحة" (386).

^([4]) أی: موضع الکسر منه کما جاء مصرحاً بذلک فی حدیث آخر، والظاهر أنَّ ذلک لما قد یخشى أنْ یتجمع فی الثلمة من الأوساخ والجراثیم، فیتسرب شیء منها إلى الجوف إذا شرب منها، فالنهی طبی دقیق، والله أعلم. انظر الحدیث (2689- الصحیحة).

^([5]) قلت: والزیادة منه (1885)، ورواه مسلم وغیره، وعنده أیضاً الأولى، انظر "الصحیحة" (387).

^([6]) هنا عقب الحدیث ما نصه: " [قال أیوب:] فأنبئت أن رجلاً شرب من فی السقاء، فخرجت حیة"، وما بین المعکوفتین زیادة من "الحاکم"، وحذف المصنف لها من سوء التصرف، لأنه یجعل تمام الحدیث موصولاً من حدیث أبی هریرة، وهو من قول أیوب -وهو السختیانی-، فهو منقطع. وقد صح تعلیل النهی عن عائشة بلفظ: "لأنَّ ذلک ینتنه". انظر "الصحیحة" (399-400)، وغفل المعلقون الثلاثة عن هذه الزیادة الهامة، فلم یستدرکوها کعادتهم!!

^([7]) بضم المهملة مصغراً، کذا وقع فی "أبی داود" (3721)، والبیهقی أیضاً فی "الشعب" (2/ 207/ 2)، ووقع عند الترمذی (1/ 345) "عبدالله" مکبراً وهو المضعف کما یأتی، والظاهر أنه اختلاف قدیم، فقد روى الآجری عن أبی داود أنه قال: "لا یعرف عن عبیدالله، والصحیح عن عبدالله بن عمر"، ورواه القطان عن عبیدالله بن عمر عن عیسى مرسلاً، لم یقل: عن أبیه، ذکره فی "التهذیب". وأقول: سواء کان هو المکبر أو المصغر، فمداره على عیسى، ولم تثبت عدالته. فلا داعی للاستظهار الذی قاله البیهقی.