ترهیب از قسم خوردن به غیر الله خصوصاً به امانت؛ و از گفتن مواردی چون «من از اسلام مبرا هستم» یا «کافرم» و مانند آن

ترهیب از قسم خوردن به غیر الله خصوصاً به امانت؛ و از گفتن مواردی چون «من از اسلام مبرا هستم» یا «کافرم» و مانند آن

4273- 2951- (1) (صحیح) عَنِ ابنِ عُمَرَ ب عَنِ النَّبِیَّ ج قَالَ: «إِنَّ اللهَ تَعَالَى یَنهَاکُمْ أَنْ تَحلِفُوا بِآبَائِکُمْ، مَنْ کانَ حَالِفاً فلْیَحْلِفْ بِاللهِ، أَوْ لِیَصْمُتْ».

رواه مالک والبخاری ومسلم وأبو داود والنسائی وابن ماجه.

از ابن عمر ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «خداوند متعال شما را از سوگند خوردن به پدران‌تان منع نموده؛ هرکس قصد سوگند خوردن دارد، باید به الله سوگند یاد کند و یا ساکت بماند».

(حسن) وفی روایة لابن ماجه عنه^[1] قال: سَمِعَ النَّبِیُّ ج رَجُلًا یَحْلِفُ بِأَبِیهِ فَقَالَ: «لَا تَحْلِفُوا بِآبَائِکُمْ، مَنْ حَلَفَ بِاللَّهِ فَلْیَصْدُقْ، وَمَنْ حُلِفَ لَهُ بِاللَّهِ فَلْیَرْضَ، وَمَنْ لَمْ یَرْضَ بِاللَّهِ فَلَیْسَ مِنَ اللَّهِ».

و در روایت ابن ماجه آمده است که ابن عمر ب از رسول الله ج شنید که مردی به پدرش سوگند یاد می‌کند؛ پس فرمود: «به پدران‌تان سوگند یاد نکنید، کسی که به خداوند سوگند می‌خورد، باید راست بگوید و هرکس که برای او به خدا سوگند خورده شود، باید راضی شود و کسی که به خداوند راضی نشود، از مقربین درگاه خداوند نیست».

4274- 2952- (2) (صحیح) وَعَنهُ س^[2]: أَنَّهُ سَمِعَ رَجُلًا یَقُولُ: لَا وَالکَعْبَةِ. فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ: لَا تحْلِف بِغَیْرِ اللَّهِ؛ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ: «مَنْ حَلَفَ بِغَیْرِ اللَّهِ فَقَدْ کَفَرَ أَوْ أَشْرَکَ».

رواه الترمذی وحسنه، وابن حبان فی «صحیحه»، والحاکم وقال: «صحیح على شرطهمـا».

از سعد بن عبیده روایت است، ابن عمر ب از مردی شنید که می‌گفت: قسم به کعبه! ابن عمر گفت: به غیرالله قسم نخور زیرا من از رسول الله ج شنیدم که فرمود: «هرکس به غیرالله سوگند بخورد، کفر یا شرک ورزیده است».

(صحیح لغیره) وفی روایة للحاکم: سَمِعتُ رَسُولَ الله ج یَقُولُ: «کُلُّ یَمِینٍ یُحْلَفُ بِهَا دُونَ اللَّهِ شِرْکٌ».

و در روایت حاکم آمده است: از رسول الله ج شنیدم که فرمودند: «هر قسمی به غیرالله، شرک است».

4275- 2953- (3) (صحیح موقوف) وَعَن عَبْدُاللهِ بنِ مَسعُودٍ س قَالَ: لَأَنْ أَحْلِفَ بِاللهِ کَاذِبًا أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَحْلِفَ بِغَیْرِهِ وَأَنَا صَادِقٌ.

رواه الطبرانی موقوفا، ورواته رواة «الصحیح».

از عبدالله بن مسعود س روایت است که می‌گوید: اینکه به دروغ به خدا سوگند یاد کنم نزدم محبوب‌تر است از اینکه به غیرالله سوگند یاد کنم و در سوگند خود راستگو باشم.

4276- 2954- (4) (صحیح) وَعَن بُرَیْدَةَ س؛ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «مَنْ حَلَفَ بِالْأَمَانَةِ فَلَیْسَ مِنَّا».

رواه أبو داود.

از بریده س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «کسی که به امانت قسم بخورد از ما نیست».

4277- 2955- (5) (صحیح) وَعَنهُ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله ج: «مَنْ حَلَفَ فَقَالَ: إِنِّی بَرِیءٌ مِنَ الْإِسْلَامِ، فَإِنْ کَانَ کَاذِبًا فَهُوَ کَمَا قَالَ، وَإِنْ کَانَ صَادِقًا فَلَنْ یَرْجِعَ إِلَى الْإِسْلَامِ سَالِماً».

رواه أبو داود وابن ماجه والحاکم وقال: «صحیح على شرطهمـا»^[3].

و از بریده س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هر‌کس سوگند یاد کرده و بگوید: [اگر دروغ گفته باشم] من از اسلام مبرا هستم [مسلمان نباشم]، اگر دروغ گفته باشد، چنان است که گفته است و اگر راست گفته باشد، سالم به اسلام بر نمی‌گردد»^[4].

4278- 2956- (6) (صحیح لغیره) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ حَلَفَ عَلَى یَمِینٍ فَهُوَ کَمَا حَلَفَ؛ إِنْ قَالَ: هُوَ یَهُودِیٌّ، فَهُوَ یَهُودِیٌّ، وَإِنْ قَالَ: هُوَ نَصْرَانِیٌّ؛ فَهُوَ نَصْرَانِیٌّ، وَإِنْ قَالَ: هُوَ بَرِیءٌ مِنَ الْإِسْلَامِ؛ فَهُوَ بَرِیءٌ مِنَ الْإِسْلَامِ، وَمَن دَعَى دَعاءَ الْجَاهِلِیَّةِ، فَإِنَّهُ مِنْ جُثَا^[5] جَهَنَّمَ». قَالُوا: یَا رَسُولَ اللَّهِ! وَإِنْ صَامَ وَصَلَّى؟ قَالَ: «وَإِنْ صَامَ وَصَلَّى».

رواه أبو یعلى والحاکم - واللفظ له - وقال: «صحیح الإسناد». کذا قال.

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هر‌کس سوگند بخورد چنان است که سوگند خورده است؛ اگر گفت: یهودی است، پس او یهودی است. و اگر گفت: نصرانی است، پس او نصرانی است. و اگر گفت: از اسلام بری است، پس او از اسلام بری است. و کسی که مردم را به سوی جاهلیت فرا بخواند از جماعت جهنمیان خواهد بود». گفتند: ای رسول الله ج! اگر چه روزه گرفته و نماز بخواند. فرمود: «هرچند روزه بگیرد و نماز بخواند».

4279- 1761- (1) (ضعیف جداً) وروى ابن ماجه من حدیث أنسٍ س قَالَ: سَمِعَ رَسُولُ الله ج رَجُلاً یَقُولُ: أَنَا إِذَا یَهُودِیٌّ. فَقَالَ رَسُولُ الله ج: «وَجَبَت»^[6].

4280- 2957-(7) (صحیح) وَعَنْ ثَابِتِ بْنِ الضَّحَّاکِ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله ج: «مَنْ حَلَفَ بِمِلَّةٍ غَیْرِ الإِسْلاَمِ کَاذِبًا؛ فَهُوَ کَمَا قَالَ».

رواه البخاری ومسلم فی حدیث، وأبو داود والترمذی والنسائی وابن ماجه. [مضی بتمامه 21/ الحدود/10].

از ثابت بن ضحاک س روایت است که رسول الله ج فرمودند: ««هرکس به دروغ به مذهبی جز اسلام سوگند بخورد (مثلاً بگوید یهودی باشم اگر این کار را کرده‌ام)، او همانگونه است که می‌گوید».

27 ـ (الترهیب من احتقار المسلم، وأنه لا فضل لأحد على أحد إلا بالتقوى)

---

^([1]) الأصل: (من حدیث بریدة)، والتصحیح من "ابن ماجه" (2101).

^([2]) أی: ابن عمر، وهذا یعنی أن ابن عمر نفسه هو الذی روى قصته مع الرجل، وهذا خطأ مخالف للروایة، فإنها من طریق سعد ابن عبیدة أن ابن عمر سمع ... الحدیث. هکذا هو عند الترمذی (1535)، والسیاق له، ونحوه روایة ابن حبان (1177- موارد)، فالصواب أن یبدأ الحدیث بقوله: "وعن سعد بن عبیدة أن ابن عمر..".

^([3]) قلت: فاته النسائی؛ فإنه أخرجه فی "الأیمان والنذور" من "سننه".

^([4]) چراکه چنین سوگندی نوعی استخفاف به اسلام است. و با چنین سوگندی گنه‌کار می‌شود. عون المعبود وحاشیة ابن القیم (9/ 62). مصحح

^([5]) قال فی "النهایة": " (الجُثا) جمع (جثوة) بالضم: وهو الشیء المجموع".

^([6]) أعله البوصیری بعنعنة بقیة، وقلده الثلاثة، والأولى إعلاله بشیخه (عبدالله بن محرر)، فإنه متروک کما قال الحافظ فی "التقریب".