ترغیب به وفات در غربت

ترغیب به وفات در غربت

4500-3134- (1) (حسن) عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَمْرٍو بنِ العَاصِی ب قَالَ: مَاتَ رَجُلٌ بِالْمَدِینَةِ مِمَّنْ وُلِدَ بِهَا، فَصَلَّى عَلَیْهِ رَسُولُ اللَّهِ ج ثُمَّ قَالَ: «یَا لَیْتَهُ مَاتَ بِغَیْرِ مَوْلِدِهِ». قَالُوا: وَلِمَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا مَاتَ بِغَیْرِ مَوْلِدِهِ قِیسَ لَهُ مِنْ^[1]  مَوْلِدِهِ إِلَى مُنْقَطَعِ أَثَرِهِ^[2]  فِی الْجَنَّةِ».

رواه النسائی - واللفظ له -، وابن ماجه، وابن حبان فی «صحیحه».

از عبدالله بن عمرو بن العاصی ب روایت است، مردی در مدینه وفات نمود که متولد مدینه بود، رسول الله ج بر او نماز خوانده سپس فرمود: «ای کاش در جایی جز محل تولدش وفات می‌کرد». گفتند: چرا ای رسول الله ج؟! فرمود: «فردی که در جایی جز محل تولدش بمیرد، از محل تولد تا محل وفاتش برای او در بهشت اندازه‌گیری می‌شود».

 4501-1825- (1) (ضعیف) وَرُوِیَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ب قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَوْتُ غُرْبَةٍ؛ شَهَادَةٌ».

رواه ابن ماجه.

4502-1826- (2) (ضعیف جداً) وروى الطبرانی من طریق عبدالـملک بن مروان بن عنترة - وهو متروک - عن أبیه عن جده قال: قَالَ رَسُولُ الله ج ذَاتَ یَومٍ: «مَا تَعُدُّونَ الشَّهِیدَ فِیکُمْ؟». قُلْنَا: یَا رَسُولَ اللهِ! مَنْ قُتِلَ فِی سَبِیلِ اللهِ. قَالَ: «إِنَّ شُهَدَاءَ أُمَّتِی إِذًا لَقَلِیلٌ، مَنْ قُتِلَ فِی سَبِیلِ اللهِ فَهُوَ شَهِیدٌ، وَالْمُتَرَدِّی شَهِیدٌ، وَالنُّفَسَاءُ شَهِیدٌ، وَالْغَرِقُ شَهِیدٌ، وَالسِّلُّ شَهِیدٌ، وَالْحَرِیقُ شَهِیدٌ، وَالَغَرِیبُ شَهِیدٌ».

(قال الحافظ): «وقد جاء فی أن (موت الغریب شهادة) جملة من الأحادیث؛ لا یبلغ شیء منها درجة الحسن فیمـا أعلم».

---

^([1]) الأصل: (قیس بین مولده)، والتصحیح من "النسائی" (1/ 259)، وکذا هو فی المصدرین الآخرین. ومع خطأ ما فی الأصل وفساد معناه لم یتنبه له الثلاثة المعروفون، فأثبتوه کما هو (3/ 667)!

^([2]) یعنی اجل وی؛ سندی رحمه الله می‌گوید: «چه بسا مراد رسول الله این نبوده باشد که: ای کاش در جایی جز مدینه وفات می‌کرد. بلکه مراد این بوده که ای کاش غریب و مهاجر به سوی مدینه بوده و در مدینه فوت می‌نمود. و این وفات در مورد کسانی است که در جایی جز محل تولدشان می‌میرند، کسانی که در مدینه می‌میرند. همچنان که از آن این تصور می‌رود که مراد کسی است که در مدینه متولد شده و در جایی جز آن بمیرد، همچنان این تصور نیز می‌رود که مراد کسی است که در جایی جز مدینه متولد شده و در مدینه بمیرد. بنابراین تمنای وارده در حدیث به این تصور دوم بازمی‌گردد تا این روایت با حدیث بیانگر فضل مردن در مدینه منوره مخالفتی نداشته باشد».

می‌گویم: ارجاع این تمنا به بخش مذکور با این حدیث نبوی منافات دارد که می‌فرماید: «یَا لَیْتَهُ مَاتَ بِغَیْرِ مَوْلِدِهِ»: «ای کاش در جایی جز محل تولدش وفات می‌کرد». یعنی در جایی جز مدینه؛ حال چگونه این حدیث بر کسی حمل می‌گردد که در مدینه وفات می‌کند؟ اما آنچه به نظر بنده می‌رسد این است که حدیث بر ظاهر خود می‌باشد و با فضل مردن در مدینه منافاتی ندارد. چراکه این فضل مخصوص کسانی است که در مدینه سکونت گزینند و بر سختی‌های آن تا زمان مرگ صبر می‌کنند چنانکه مولف به این مساله در [11 - الحج/ 15] «ترغیب به سکونت در مدینه تا زمان مرگ...» اشاره کرده است. بنابراین اگر چنین کسی در مدینه و در غربت وفات کند، برای او بهتر است از اینکه در مدینه بمیرد. والله اعلم.