فصلی در گریه و ناله‌ی دوزخیان

فصلی در گریه و ناله‌ی دوزخیان

5328-3691- (1) (صحیح) عَن عبدِالله بنِ عَمرٍو ب قَالَ: «إنَّ أهلَ النَّارِ یَدْعونَ مالِکاً، فلا یُجیبُهُم أرْبَعینَ عاماً، ثم یقول: ﴿إِنَّکُم مَّٰکِثُونَ﴾، ثمَّ یَدْعونَ ربَّهم فیقولونَ: ﴿رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا مِنۡهَا فَإِنۡ عُدۡنَا فَإِنَّا ظَٰلِمُونَ﴾، فلا یُجیبُهم مثلَ الدُّنیا، ثُمَّ یقول: ﴿ٱخۡسَ‍ُٔواْ فِیهَا وَلَا تُکَلِّمُونِ﴾، ثُمَّ یَیْأَسُ القومُ فما هو إلا الزفیرُ والشَّهیقُ، تُشْبِهُ أصواتُهم أصواتَ الحمیرِ. أوَّلُها شهیقٌ، وآخِرُها زَفیرٌ».

رواه الطبرانی موقوفاًً، ورواته محتج بهم فی «الصحیح»، والحاکم وقال: «صحیح على شرطهِما».

(الشهیق) صدای در سینه. و(الزفیر) صدای در حلق می‌باشد. و ابن فارس می‌گوید: «(الشهیق) ضد (الزفیر) می‌باشد؛ (الشهیق) دم و (الزفیر) بازدم می‌باشد».

عبدالله بن عمرو ب می‎گوید: جهنمیان مالک (نگهبان جهنم) را صدا می‌زنند، اما او پاسخ نمی‌دهد. بعد از چهل سال در جواب جهنمیان می‎گوید: ﴿إِنَّکُم مَّٰکِثُونَ﴾ [الزخرف: 77] «بی‌گمان شما (در اینجا) ماندنی هستید». سپس پروردگارشان را صدا زده و می‌گویند: ﴿رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا مِنۡهَا فَإِنۡ عُدۡنَا فَإِنَّا ظَٰلِمُونَ﴾ [المؤمنون: 107] «پروردگارا! ما را از این (جهنم) بیرون کن، پس اگر (به کفر و نافرمانی) بازگردیم، قطعاً ستمکار خواهیم بود».

خداوند به اندازه‌ی عمر دنیا، جواب‌شان را نمی‌دهد. سپس می‌فرماید: ﴿ٱخۡسَ‍ُٔواْ فِیهَا وَلَا تُکَلِّمُونِ١٠٨﴾ [المؤمنون: 108] «در آن گم شوید و با من سخن مگویید». بعد از آ،ن جهنمیان دیگر ناامید می‎گردند و صدایی نیست جز ناله‌های طولانی، دم و بازدمی ‎که شبیه صدای خران است. اولش صدای هوای سینه و آخرش صدای هوای حلق است»^[1].

5329-2177- (1) (موقوف و ضعیف) وروى البیهقی عن معاویة بن صالح عن علی بن أبی طلحة عن ابن عباس؛ فی قوله: ﴿لَهُمۡ فِیهَا زَفِیرٞ وَشَهِیقٌ﴾ قَالَ: صَوتٌ شَدید، وَصَوتٌ ضَعیف.

(قال الحافظ): وتقدم [هنا 8- فصل] (ضعیف) حدیث أبی الدرداء، وفیه: «فَیَقولونَ: ادعُوا مالکاً، فیقولونَ: ﴿یَٰمَٰلِکُ لِیَقۡضِ عَلَیۡنَا رَبُّکَۖ قَالَ إِنَّکُم مَّٰکِثُونَ﴾» - قال الأعمشُ: نُبِّئتُ أن بینَ دعائِهِم وبین إجابَةِ مالِکٍ لهُم ألفَ عام – قال: فیقولونَ: ادعوا رَبَّکُم فلا أَحَدَ خَیرٌ مِن ربِّکُم، فیقولونَ: ﴿رَبَّنَا غَلَبَتۡ عَلَیۡنَا شِقۡوَتُنَا وَکُنَّا قَوۡمٗا ضَآلِّینَ. رَبَّنَآ أَخۡرِجۡنَا مِنۡهَا فَإِنۡ عُدۡنَا فَإِنَّا ظَٰلِمُونَ﴾، قال: فَیُجیبُهم: ﴿ٱخۡسَ‍ُٔواْ فِیهَا وَلَا تُکَلِّمُونِ﴾، قال: فعندَ ذلکَ یَئِسوا من کلِّ خیرٍ، وعند ذلکَ یأخُذونَ فی الزَّفیرِ والشَّهیقِ والوَیلِ».

رواه الترمذی.

5330-2178- (2) (ضعیف) وَعَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «یُرْسَلُ الْبُکَاءُ عَلَى أَهْلِ النَّارِ، فَیَبْکُونَ حَتَّى تَنْقَطِعَ الدُّمُوعُ، ثُمَّ یَبْکُونَ الدَّمَ، حَتَّى یَصِیرَ فِی وُجُوهِهِمْ کَهَیْئَةِ الْأُخْدُودِ؛ لَوْ أُرْسِلَتْ فِیهَا السُّفُنُ لَجَرَتْ».

رواه ابن ماجه، وأبو یعلى، ولفظه: قال سَمِعتُ رسولَ الله ج یَقُولُ: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ! ابْکُوا، فَإِنْ لَمْ تَبْکُوا فَتَبَاکَوْا، فَإِنَّ أَهْلَ النَّارِ یَبْکُونَ فِی النَّارِ حَتَّى تَسِیلَ دُمُوعُهُمْ فِی خُدُودِهِمْ کَأَنَّهَا جَدَاوِلُ حَتَّى تَنْقَطِعَ الدُّمُوعُ، فَتَسِیلَ - یَعْنِی الدِّمُ - فَتُقَرِّحَ الْعُیُونَ».

وفی إسنادهما یزید الرقاشی، وبقیة رواة ابن ماجه ثقات؛ احتج بهم البخاری ومسلم^[2].

2179- (3) (ضعیف) ورواه الحاکم مختصراً عن عبدِالله بن قیسٍ مرفوعاً قال: «إِنَّ أَهْلَ النَّارِ لَیَبْکُونَ حَتَّى لَوْ أُجْرِیَتِ السُّفُنُ فِی دُمُوعِهِمْ لَجَرَتْ، وَإِنَّهُمْ لَیَبْکُونَ الدَّمَ مَکَانَ الدَّمْعِ».

وقال: «صحیح الإسناد»^[3].

(الأُخدود) بالضم: هو الشق العظیم فی الأرض.

---

^([1]) زفیر و شهیق هر دو صدای فریاد و ناله‎ی کسانی است که از غم و اندوه ناله سر می‌دهند، ناله‌ای که تمام وجود آنان را پر می‌کند و نشانه‎ی نهایت ناراحتی و شدت عذاب است.

﴿ٱخۡسَ‍ُٔواْ﴾ فعل امر است. معمولاً برای دور کردن سگ به کار می‌رود و هرگاه در مورد انسانی گفته شود به معنای پستی و مستحق مجازات بودن اوست. (م)

^([2]) قلت: هذا التوثیق لا فائدة منه، وفوقهم (یزید الرقاشی)، وهو ضعیف؛ وترکه بعضهم وهو مخرج فی "الضعیفة" (6889).

^([3]) قلت: فیه (أبو النعمان محمد بن الفضل) یلقب بـ (عارم) کان تغیر، وبعضهم قال: اختلط، وصح موقوفاً، وهو مخرج هناک. و (عبدالله بن قیس) هو (أبو موسى الأشعری).