فصلی در توصیف ورود بهشتیان به بهشت و غیر آن

فصلی در توصیف ورود بهشتیان به بهشت و غیر آن

5333-2181- (1) (ضعیف جداً) عَنْ عَلِیٍّ س: أَنَّهُ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ ج عَنْ هَذِهِ الْآیَةِ: ﴿یَوۡمَ نَحۡشُرُ ٱلۡمُتَّقِینَ إِلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ وَفۡدٗا﴾؛ قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ! مَا الْوَفْدُ إِلَّا رَکْبٌ؟ قَالَ النَّبِیُّ ج: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّهُمْ إِذَا خَرَجُوا مِنْ قُبُورِهِمِ اسْتُقْبِلُوا بِنُوقٍ بِیضٍ، لَهَا أَجْنِحَةٌ عَلَیْهَا رِحَالُ الذَّهَبِ، شُرُکُ نِعَالِهِمْ نُورٌ یَتَلَأْلَأُ، کُلُّ خُطْوَةٍ مِنْهَا مَدُّ الْبَصَرِ، وَیَنْتَهُونَ إِلَى بَابِ الْجَنَّةِ، فإذا حَلْقَةٌ من یاقوتَةٍ حمْراءَ على صفائِح الذهَب، وإذا شَجَرةٌ على بابِ الجنَّة یَنْبُعُ مِنْ أَصْلِهَا عَیْنَانِ، فَإِذَا شَرِبُوا مِنْ أَحَدِهما جَرَتْ فِی وُجُوهِهِمْ بِنَضْرَةِ النَّعِیمِ، وَإِذَا تَوَضَّؤُوا مِنَ الْأُخْرَى لَمْ تَشْعَثْ أشعارُهُمْ أَبَدًا، فَیَضْرِبُونَ الْحَلْقَةَ بالصفیحَةِ، فَلَوْ سَمِعْتَ طَنِینَ الْحَلْقَةِ یَا عَلِیُّ! فَیَبْلُغُ کُلَّ حَوْرَاءَ أَنَّ زَوْجَهَا قَدْ أَقْبَلَ، فَتَسْتَخِفُّهَا الْعَجَلَةُ، فَتَبْعَثُ قَیِّمَهَا فَیَفْتَحَ لَهُ الْبَابَ، فَلَوْلَا أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ عَرَّفَهُ نَفْسَهُ؛ لَخَرَّ لَهُ سَاجِدًا مِمَّا یَرَى مِنَ النُّورِ وَالْبَهَاءِ، فَیَقُولُ: أَنَا قَیِّمُکَ الَّذِی وُکِّلْتُ بِأَمْرِکَ، فَیَتْبَعُهُ فَیَقْفُو أَثَرَهُ فَیَأْتِی زَوْجتَهُ، فَتَسْتَخِفُّهَا الْعَجَلَةُ، فَتَخْرُجُ مِنَ الْخَیْمَةِ فَتُعَانِقُهُ، وَتَقُولُ: أَنْتَ حِبِّی وَأَنَا حِبُّکَ، وَأَنَا الرَّاضِیَةُ فَلَا أَسْخَطُ أَبَدًا، وَأَنَا النَّاعِمَةُ فَلَا أَبْؤُسُ أَبَدًا، وَأَنَا الْخَالِدَةُ فَلَا أَظْعَنُ أَبَدًا، فَیَدْخُلُ بَیْتًا مِنْ أَسَاسِهِ إِلَى سَقْفِهِ مِئَةُ أَلْفِ ذِرَاعٍ، مَبْنِیٌّ عَلَى جَنْدَلِ اللُّؤْلُؤِ وَالْیَاقُوتِ، طَرَائِقُ حُمْرٌ، وَطَرَائِقُ خُضْرٌ، وَطَرَائِقُ صُفْرٌ، مَا مِنْهَا طَرِیقَةٌ تُشَاکِلُ صَاحِبَتَهَا، فَیَأْتِی الْأَرِیکَةَ فَإِذَا عَلَیْهَا سَرِیرٌ، عَلَى السَّرِیرِ سَبْعُونَ فِرَاشًا، عَلَى کُلِّ فِرَاشٍ سَبْعُونَ زَوْجَةً، عَلَى کُلِّ زَوْجَةٍ سَبْعُونَ حُلَّةً، یُرَى مُخُّ سَاقِهَا مِنْ بَاطِنِ الْحُلَلِ، یَقْضِی جِمَاعُهُنَّ فِی مِقْدَارِ لَیْلَةٍ، تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِم أَنْهَارُ مُطَّرِدَةٌ، أَنْهَارٌ مِنْ مَاءٍ غَیْرِ آسِنٍ، صَافٍ لَیْسَ فِیهِ کَدَرٌ، وَأَنْهَارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى لَمْ یَخْرُجْ مِنْ بُطُونِ النَّحْلِ، وَأَنْهَارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ للشَّارِبِینَ لَمْ تَعْصُرَهُ الرِّجَالُ بِأَقْدَامِهَا، وَأَنْهَارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ لَمْ یَخْرُجْ مِنْ بُطُونِ الْمَاشِیَةِ، فَإِذَا اشْتَهَوُا الطَّعَامَ جَاءَتْهُمْ طَیْرٌ بِیضٌ فَتَرْفَعُ أَجْنِحَتَهَا، فَیَأْکُلُونَ مِنْ جُنوبِهَا مِنْ أَیِّ الْأَلْوَانِ شَاؤُوا، ثُمَّ تَطِیرُ فَتَذْهَبُ، وَفِیهَا ثِمَارٌ مُتَدَلِّیَةٌ إِذَا اشْتَهَوْهَا انْبَعَثَ الْغُصْنُ إِلَیْهِمْ فَیَأْکُلُونَ مِنْ أَیِّ الثِّمَارِ شَاؤُوا، إِنْ شَاءَ قَائِمًا، وَإِنْ شَاءَ مُتَّکِئًا، وَذَلِکَ قَوْلُه: ﴿وَجَنَى ٱلۡجَنَّتَیۡنِ دَانٖ﴾، وَبَیْنَ أَیْدِیهِمْ خَدَمٌ کَاللُّؤْلُؤِ».

رواه ابن أبی الدنیا فی «کتاب صفة الجنة» عن الحارث - وهو الأعور -^[1] عن علی مرفوعاً هکذا.

(ضعیف) ورواه ابن أبی الدنیا أیضاً والبیهقی وغیرهما عن عاصم بن ضمرة عن علی موقوفاً علیه بنحوه، وهو أصح وأشهر، ولفظ ابن أبی الدنیا، قال: یُسَاقُ الَّذِینَ اتَّقُوا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا، حَتَّى إِذَا انْتَهَوْا إِلَى بَابٍ مِنْ أَبْوَابِهَا وَجَدُوا عِنْدَهُ شَجَرَةً یَخْرُجُ مِنْ تَحْتِ سَاقِهَا عَیْنَانِ تَجْرِیَانِ، فَعَمَدُوا إِلَى إِحْدَاهُمَا کَأَنَّمَا أُمِرُوا بِهَا، فَشَرِبُوا مِنْهَا، فَأَذْهَبَتْ مَا فِی بُطُونِهِمْ مِنْ أَذًى أَوْ قَذَیً أَوْ بَأْسٍ، ثُمَّ عَمَدُوا إِلَى الْأُخْرَى فَتَطَهَّرُوا مِنهَا، فَجَرَتْ عَلَیْهِمْ بِنَضْرَةِ النَّعِیمِ، فَلَمْ تتغَیَّرَ أَبْشَارُهُمْ تَغَیُّراً بَعْدَهَا أَبَدًا، وَلَمْ تَشْعَثَ أَشْعَارُهُمْ؛ کَأَنَّمَا دُهِنُوا بِالدِّهَانِ، ثُمَّ انْتَهَوْا إِلَى خَزَنَةِ الْجَنَّةِ فَقَالُوا: ﴿سَلَٰمٌ عَلَیۡکُمۡ طِبۡتُمۡ فَٱدۡخُلُوهَا خَٰلِدِینَ﴾. قَالَ: ثُمَّ یَلَقاهُمْ - أَوْ تَلَقَّاهُمُ - الْوِلْدَانُ یُطِیفُونَ بِهِمْ کَمَا یُطِیفُ وِلْدَانُ أَهْلِ الدُّنْیَا بِالْحَمِیمِ یَقْدُمُ مِنْ غَیْبَةٍ، فَیَقُولُونَ: أَبْشِرْ بِمَا أَعَدَّ اللَّهُ لَکَ مِنَ الْکَرَامَةِ. قَالَ: ثُمَّ یَنْطَلِقُ غُلَامٌ مِنْ أُولَئِکَ الْوِلْدَانِ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ فَیَقُولُ: قَدْ جَاءَ فُلَانٌ - بِاسْمِهِ الَّذِی کَانَ یُدْعَى بِهِ فِی الدُّنْیَا -، فَتَقُولُ: أَنْتَ رَأَیْتَهُ؟ فَیَقُولُ: أَنَا رَأَیْتُهُ، وَهُوَ ذَا بِأَثَرِی، فَیَسْتَخِفُّ إِحْدَاهُنَّ الْفَرَحُ حَتَّى تَقُومَ عَلَى أُسْکُفَّةِ بَابِهَا^[2]، فَإِذَا انْتَهَى إِلَى مَنْزِلِهِ نَظَرَ أَیَّ شَیْءٍ أَسَاسُ بُنْیَانِهِ؟ فَإِذَا جَنْدَلُ^[3] اللُّؤْلُؤِ، فَوْقَهُ صَرْحٌ أَخْضَرُ وَأَصْفَرُ وَأَحْمَرُ، وَمِنْ کُلِّ لَوْنٍ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَنَظَرَ إِلَى سَقْفِهِ، فَإِذَا هُوَ مِثْلُ الْبَرْقِ لَوْلَا أَنَّ اللَّهَ قَدَّرَ لَهُ لأَلمَّ أنْ یَذْهَبَ بِبَصَرِه، ثُمَّ طَأْطَأَ رَأْسَهُ فَنَظَرَ إِلَى أَزْوَاجِهِ، وَأَکْوَابٌ مَوْضُوعَةٌ، وَنَمَارِقُ مَصْفُوفَةٌ، وَزَرَابِیُّ مَبْثُوثَةٌ، فَنَظَروا إِلَى تِلْکَ النِّعْمَةِ ثُمَّ اتَّکَأوا وَقَالُوا: ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِی هَدَىٰنَا لِهَٰذَا وَمَا کُنَّا لِنَهۡتَدِیَ لَوۡلَآ أَنۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ﴾ الْآیَةَ، ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ: تَحْیَوْنَ فَلَا تَمُوتُونَ أَبَدًا، وَتُقِیمُونَ فَلَا تَظْعَنُونَ أَبَدًا، وَتَصِحُّونَ - أُرَاهُ قَالَ - فَلَا تَمْرَضُونَ أَبَدًا».

(الجندل): الحجر. (الآسن): بمد الهمزة وکسر السین المهملة: هو المتغیر. (الحمیم): القریب. (الأکواب): جمع (کوب): وهو کوز لا عروة له، وقیل لا خرطوم له، فإذا کان له خرطوم فهو (إبریق). (النمارق): الوسائد، واحدها (نمرقة). (الزرابی): البسط الفاخرة، واحدها (زُربیة).

5334-3693- (1) (صحیح) وَعَنْ خَالِدِ بْنِ عُمَیْرٍ قَالَ: خَطَبَنَا عُتْبَةُ بْنُ غَزْوَانَ س، فَحَمِدَ اللهَ وَأَثْنَى عَلَیْهِ، ثُمَّ قَالَ: أَمَّا بَعْدُ؛ فَإِنَّ الدُّنْیَا قَدْ آذَنَتْ بِصُرْمٍ، وَوَلَّتْ حَذَّاءَ، وَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا إِلَّا صُبَابَةٌ کَصُبَابَةِ الْإِنَاءِ یَتَصَابُّهَا صَاحِبُهَا، وَإِنَّکُمْ مُنْتَقِلُونَ مِنْهَا إِلَى دَارٍ لَا زَوَالَ لَهَا، فَانْتَقِلُوا بِخَیْرِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ، وَلَقَدْ ذُکِرَ لَنَا أَنَّ مِصْرَاعَیْنِ مِنْ مَصَارِیعِ الْجَنَّةِ مَسِیرَةُ أَرْبَعِینَ سَنَةً، وَلَیَأْتِیَنَّ عَلَیْه یَوْمٌ وَهُوَ کَظِیظٌ مِنَ الزِّحَامِ.

رواه مسلم هکذا موقوفاً، وتقدم بتمامه فی «الزهد» [24/6].

از خالد بن عمیر روایت است که روزی عتبة بن غزوان س خطبه‌ای خواند و پس از حمد و ثنای خداوند چنین گفت: اما بعد؛ همانا دنیا از پایانِ خود خبر می‌دهد و به سرعت گذشته است و چیزی از آن جز تَه مانده‌ی ظرفی باقی‌نمانده که صاحبش آن را خیلی زود سر می‌کشد؛ و شما به منزلی منتقل خواهید شد که پایانی برای آن نیست. سعی کنید با بهترین توشه نقل مکان کنید. به ما گفته شده: ‌فاصله‌ی بین دو لنگه درهای بهشت مسافت چهل سال است و روزی بر آن فرامی‌رسد که از جمعیت بهشتیان، پُر است».

0-3694- (2) (صحیح لغیره) ورواه أحمد وأبو یعلى من حدیث أبی سعید الخدریِّ عن رسولِ الله ج، مختصراً، قال: «مَا بَیْنَ مِصْرَاعَیْنِ فِی الْجَنَّةِ لَمَسِیرَةُ^[4] أَرْبَعِینَ سَنَةً».

وفی إسناده اضطراب.

ابوسعید خدری س روایت می‌کند که رسول الله ج فرمودند: «فاصله‌ی بین دو لنگه درهای بهشت مسافت چهل سال است».^[5]

5335-3695- (3) (صحیح) وَعَن أَبِی هُرَیرَةَ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «وَالَّذِی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ! إنَّ ما بینَ مصراعینِ مِن مصاریعِ الجنَّةِ لَکَما بینَ (مکَّةَ) و(هَجَر)^[6]، أو (هَجرَ) و (مکَّة)».

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «قسم به ذاتی که جان محمد در دست اوست، فاصله بین دو لنگه از دَرهای بهشت به اندازه فاصله بین مکه تا هَجَر یا هَجَر تا مکه می‌باشد».

رواه البخاری ومسلم فی حدیث، وابن حبان^[7] مختصراً؛ إلا أنه قال: «لَکَما بینَ (مکةَ) و (هَجَر)، أو کما بینَ (مکَّةَ) و (بصرى)». [مضی 26/آخر الشفاعة].

و در روایت ابن حبان آمده است: «به اندازه فاصله بین مکه تا هَجَر یا به اندازه‌ فاصله بین مکه تا بصری است».

5336-3696- (4) (صحیح) وَعَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ س؛ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ج قَالَ: «لَیَدْخُلَنَّ الجَنَّةَ مِنْ أُمَّتِی سَبْعُونَ أَلْفًا - أَوْ سَبْعُ مِئَةِ أَلْفٍ - مُتَمَاسِکُونَ، آخِذٌ بَعْضُهُمْ بِبَعْضٍ، لاَ یَدْخُلُ أَوَّلُهُمْ حَتَّى یَدْخُلَ آخِرُهُمْ، وُجُوهُهُمْ عَلَى صُورَةِ القَمَرِ لَیْلَةَ البَدْرِ».

رواه البخاری ومسلم.

از سهل بن سعد س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هفتاد هزار یا هفتصد هزار نفر از امت من پیوسته و دست در دست همدیگر وارد بهشت می‌شوند؛ و هنوز اولین آنها وارد نشده مگر اینکه آخرین نفر آنها به همراهش وارد می‌شود؛ سیمای آنها همچون ماه شب چهارده می‌درخشد».

5337-3697- (5) (صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِنَّ أَوَّلَ زُمْرَةٍ یَدْخُلُونَ الجَنَّةَ عَلَى صُورَةِ القَمَرِ لَیْلَةَ البَدْرِ، وَالَّذِینَ یَلُونَهُمْ عَلَى أَشَدِّ کَوْکَبٍ دُرِّیٍّ فِی السَّمَاءِ إِضَاءَةً، لاَ یَبُولُونَ، وَلاَ یَتَغَوَّطُونَ، وَلاَ یَمْتَخِطُونَ، وَلاَ یَتْفُلُونَ، أَمْشَاطُهُمُ الذَّهَبُ، وَرَشْحُهُمُ المِسْکُ وَمَجَامِرُهُمْ الأَلُوَّةُ، أَزْوَاجُهُمُ الحُورُ العِینُ، عَلَى خُلُقِ رَجُلٍ وَاحِدٍ، عَلَى صُورَةِ أَبِیهِمْ آدَمَ؛ سِتُّونَ ذِرَاعًا فِی السَّمَاءِ».

ابوهریره س روایت می‌کند که رسول الله ج فرمودند: «اولین گروهی که وارد بهشت می‌شوند کسانی هستند که سیمای آنان همچون ماه شب چهارده می‌درخشد. سپس کسانی که همچون ستاره‌ی تابان در آسمان می‌درخشند، وارد بهشت می‌شوند. نه به قضای حاجت نیازی دارند و نه آب دهان و بینی دارند. شانه‌ی سر آنان طلایی، بوی عرق آنان مسک و آراسته به بوی بخور و همسران‌شان حور العین هستند. اخلاق‌شان همچون یک مرد، به شکل و شباهت پدرشان آدم ÷ است، به بلندی شصت ذراع می‌باشند»^[8].

(صحیح) وفی روایة: قَالَ رَسُولُ الله ج: «أَوَّلُ زُمْرَةٍ تَلِجُ الْجَنَّةَ صُوَرُهُمْ عَلَى صُورَةِ الْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ، لَا یَبْصُقُونَ فِیهَا، وَلَا یَمْتَخِطُونَ، وَلَا یَتَغَوَّطُونَ، آنِیَتُهُمْ فِیهَا الذَّهَبِ، أَمْشَاطُهُمْ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ، وَمَجَامِرُهُمْ مِنَ الْأَلُوَّةُ، وَرَشْحُهُمُ الْمِسْکُ، لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ زَوْجَتَانِ، یُرَى مُخُّ سُوقِهِمَا^[9] مِنْ وَرَاءِ اللَّحْمِ مِنَ الْحُسْنِ؛ لَا اخْتِلَافَ بَیْنَهُمْ، وَلَا تَبَاغُضَ، قُلُوبُهُمْ قَلْبٌ وَاحِدٍ، یُسَبِّحُونَ اللهَ بُکْرَةً وَعَشِیًّا».

رواه البخاری ومسلم - واللفظ لهما -، والترمذی وابن ماجه.

و در روایتی آمده که رسول الله ج فرمودند: «اولین گروهی که وارد بهشت می‌شوند چهره‌های آنها همانند ماه شب چهارده می‌درخشد؛ در بهشت آب دهن و آب بینی و قضای حاجت ندارند؛ ظرف‌های‌شان از طلا و شانه‌های‌شان از طلا و نقره و بخورشان از چوب خوشبو و ترشحات بدن آنها مسک و برای هر کدام از آنها دو همسر می‌باشد که از زیبایی مغز ساق‌شان از پشت گوشت دیده می‌شود و کینه و بغضی بین آنها نیست و قلب‌های آنان همانند یک قلب بوده و صبحگاه و شامگاه به تسبیح خداوند مشغول هستند».

وفی روایةٍ لمسلم: أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «أَوَّلُ زُمْرَةٍ تَدْخُلُ الْجَنَّةَ مِنْ أُمَّتِی عَلَى صُورَةِ الْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ، ثُمَّ الَّذِینَ یَلُونَهُمْ عَلَى أَشَدِّ نَجْمٍ فِی السَّمَاءِ إِضَاءَةً، ثُمَّ هُمْ بَعْدَ ذَلِکَ مَنَازِلُ»، فذکرَ الحدیث، وقال: «قال ابن أبی شیبة: «على خُلق رجل» یعنی بضم الخاء. وقال أبو کریب: «على خَلق» یعنی بفتحها».

و در روایت مسلم آمده که رسول الله ج فرمودند: «اولین گروهی از امت من که وارد بهشت می‌شوند سیمای آنان همچون ماه شب چهارده می‌درخشد. سپس کسانی که همچون ستاره‌ای تابان در آسمان می‌درخشند، وارد بهشت می‌شوند؛ و بعد از آن هریک [نسبت به عملی که داشته] جایگاهی دارد».

(الأُلوة): به فتح همزة و ضم آم و به ضم لام و تشدید واو و فتح آن: از اسامی عودی است که با آن بخور می‌کنند. اصمعی می‌گوید: گمان می‌کنم کلمه‌ای فارسی بوده که در زبان عربی رایج شده است.

5338-3698- (6) (صحیح لغیره) وَعَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ س؛ أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «یَدْخُلُ أَهْلُ الجَنَّةِ الجَنَّةَ مُرْدًا مُکَحَّلِینَ، بَنِی ثَلَاثٍ وَثَلَاثِینَ».

رواه الترمذی وقال: «حدیث حسن غریب».

از معاذ بن جبل س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «بهشتیان درحالی وارد بهشت می‌شوند که صورت‌های بدون مو و چشمانی سرمه زده دارند و سن آنان 33 سال می‌باشد».

3699- (7) (صحیح) ورواه أیضاً من حدیث أبی هریرة. وقال: «غریب»، ولفظه: قَالَ رَسُولُ الله ج: «أهلُ الجنَّة جُردٌ مُردٌ کُحلٌ، لا یَفنى شبابُهم، ولا تَبلى ثیابُهُم».

ابوهریره س روایت می‌کند که رسول الله ج فرمودند: «بهشتیان دارای بدن‌هایی بدون مو و صورت‌هایی زیبا چون نوجوانان بی ریش و چشمانی سرمه زده می‌باشند که جوانی آنها به پایان نمی‌رسد و لباس‌های‌شان کهنه نمی‌گردد».

5339-3700- (8) (حسن لغیره) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «یَدْخُلُ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ جُرْدًا مُرداً بِیضًا جِعَادًا^[10]، مُکَحَّلِینَ، أَبْنَاءَ ثَلَاثٍ وَثَلَاثِینَ، وَهُمْ عَلَى خَلْقِ آدَمَ؛ سِتُّونَ ذِرَاعًا^[11]».

رواه أحمد وابن أبی الدنیا والطبرانی والبیهقی؛ کلهم من روایة علی بن زید بن جدعان عن ابن المسیب عنه.

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «بهشتیان درحالی وارد بهشت می‌شوند که بدن‌شان بدون مو، زیبا همچون نوجوانان بی ریش، سفید چهره و  مو‌هایی پیچیده و فِر و چشمانی سرمه زده می‌باشد و سن آنان سی و سه سال و شکل و شمایل آنها همچون آدم شصت ذراع می‌باشد».

5340-3701- (9) (حسن لغیره) وَعَنِ الْمِقْدَام س؛ أَنَّ رَسُولَ اللهِ ج قَالَ: «مَا مِنْ أَحَدٍ یَمُوتُ سِقْطًا وَلَا هَرِمًا - وَإِنَّمَا النَّاسُ فِیمَا بَیْنَ ذَلِکَ - إِلَّا بُعِثَ ابْنَ ثَلَاثٍ وَثَلَاثِینَ، فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ کَانَ عَلَى مَسْحَةِ آدَمَ، وصُورَةِ یُوسُفَ، وَقَلَبِ أَیُّوبَ، وَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ عَظِّمُوا وَفَخُمُوا کَالْجِبَالِ».

رواه البیهقی بإسناد حسن^[12].

از مقدام س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «فردی نیست که به صورت سقط یا پیری بمیرد (یعنی انسان‌ها در فاصله‌ی جنین بودن تا پیری می‌میرند‌) مگر اینکه در سن سی و سه سالگی برانگیخته می‌شوند؛ پس اگر از اهل بهشت باشد در شکل و هیئت آدم و چهره‌ی یوسف و قلب ایوب خواهد بود و اگر از اهل جهنم باشد تناوری و بزرگی وی همانند کوه‌ها خواهد بود».

2 – (فصل فیما لأدنى أهل الجنة فیها)

---

^([1]) قلت: الحارث ضعیف، وکذبه بعضهم، وهو مخرج والذی بعده فی "الضعیفة" (6724).

^([2]) أی: عتبة الباب.

^([3]) أی: حجارة اللؤلؤ.

^([4]) فی «مسند أحمد» (3/ 29): «کمسیرة»، وفی «مسند أبی یعلی» (2/ 459/ 1275): «مسیرة». [ش].

^[5]- بهشت دارای هشت دَر می‌باشد و درِ سمت راست مخصوص کسانی می‌باشد که بدون حساب و کتاب وارد بهشت می‌شوند و می‌توانند از درهای دیگر نیز با مردم شریک باشند و در ماه رمضان درهای بهشت باز می‌گردد همانگونه که درهای جهنم بسته می‌شود و برای روزه‌داران دری به نام «الریان» وجود دارد که کسی جز آنها از آن وارد نمی‌شود. و برای هر کسی که اهل نماز یا صدقه یا جهاد باشد از دَرِ خاص خودش، از وی دعوت به عمل می‌آید و افرادی هم هستند که از هر دری که بخواهند می‌توانند وارد شوند مانند کسی که وضو را به طور صحیح بگیرد و سپس دعای پس از وضو را بخواند. (م)

^([6]) قال الناجی: "هجر" هذه مصروفة وتعرّف فیقال: (الهجر)، والنسبة إلیها (هجری). وهی مدینة عظیمة من بلاد الیمن، وهی قاعدة (البحرین)، وهی غیر (هجر) المذکورة فی حدیث (القلّتین)، تلک قریة من قرى المدینة کانت القلال تصنع فیها، وهی غیر مصروفة. فاستفد هذا".

^([7]) الأصل: (ماجه)، والتصحیح من "العجالة" (229/ 2)، ولیس هو عند ابن ماجه، وعلیه فقوله: "مختصراً" یوهم أن ابن حبان لم یروه بتمامه، ولیس کذلک، فقد أخرجه (8/ 129-131) مطولاً کما روایة الشیخین، ومختصراً (9/ 241/ 7346) کما ذکر المؤلف، وهو الطرف الأخیر من الحدیث الطویل، وقد مضى فی (26- البعث/ 5- فصل الشفاعة/ الحدیث 12)، وقد خفی هذا على الهیثمی فأورد المختصر فی "الموارد" (2619)، ولیس على شرطه.

^([8]) این حدیث ردی بر ادعای ملحدینی است که اصل انسان را از تک سلولی‎هایی می‎دانند که مراحل مختلف رشد و نمو را طی نموده و به صورت یک انسان کامل در آمده است. اما درحقیقت، خداوند در ابتدای خلقت، آدم را از خاک به صورت یک انسان کامل آفرید و فرشتگان را امر به سجده بر او نمود.

و ابن حجر نیز هم عقیده با کسانی است که می‎گویند ضمیر (ه) در (صورته) به آدم بر می‎گردد همان‌طوری که ضمیر (ه) در (طوله) نیز به آدم برمی‎گردد. و در ادامه می‎گوید خداوند آدم را به صورت یک انسان کامل آفرید و برای او مراحل گوناگون رشد و نمو درون رحم همانند فرزندانش قرار نداد. اما حدیث «خلق الله آدم فی صورة الرحمن»: «خداوند آدم را بر شکل و صورت رحمان (خودش) آفرید» حدیثی ضعیف می‎باشد. «السلسلة ‎الضعیفة» (رقم 1175- 1176) (م)

^([9]) فی الطبعة السابقة: «سوقها» بالإفراد، والتصویب من «الصحیحین». [ش].

^([10]) جمع (جعد)، وهو هنا جعد الشَّعر، وهو ضد السَّبَط.

^([11]) هنا فی الأصل جملة: "عرض سبعة أذرع"، حذفتها لأنی لم أجد لها شاهداً.

^([12]) کذا قال، وفیه نظر، وإنما هو حسن بمتابعات عند الطبرانی وغیره، وهو مخرج فی "الصحیحة" (2512).