(35) دعا به هنگام مشقت

(35) دعا به هنگام مشقت

122- «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ الْعَظِیْمُ الْـحَلِیْمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیْمِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَوَاتِ وَرَبُّ اْلأَرْضِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْکَرِیْمُ»^([1]).

 «هیچ معبود بحقی جز الله بزرگ و بردبار که پروردگار عرش بزرگ و پروردگار آسمان‌ها و زمین و عرش گرامى است، وجود ندارد».

معنی کلمات حدیث:

الْـحَلِیْمُ: بردبار، کسی که با وجود قدرت مؤاخذه را به تاخیر می‌اندازد.

رهنمود حدیث:

این حدیث بیان‌گر این مطلب است که رسول اکرم ص در همه حالات به الله متعال پناه می‌جست. معمولا ایشان وقتی مشکلی پیش می‌آمد این دعا را می‌خواند. دعایی که با بیان توحید و یگانگی الله و دو صفت عظمت و حلم آغاز می‌شود. یعنی الله متعال بقدری عظیم است که هیچ کاری بر او دشوار نیست و از آنجا که نسبت به بندگانش بردبار است، غم و اندوه آنان را فورا برطرف می‌سازد. سپس با اقرار به ربوبیت الله به‌ویژه این که رب و صاحب عرش عظیم و صاحب آسمان‌ها و زمین و همه موجودات است به ستایش او پرداخت.

فوائد حدیث:

1-  کسی که در پی تحقق توحید باشد، قلبش جز به یاد الله متعال به کسی و چیزی جز او وابسته نخواهد بود.

2-  اثبات صفت حلم و بردباری برای الله متعال بیان‌گر میزان گستردگی رحمت وی نسبت به همه مخلوقاتش می‌باشد.

1-  شناخت اسما و صفات الهی باعث نزدیکی بیشتر بنده با آفریدگارش می‌شود.

2-  تسبیح و ستایش الله متعال از اسباب رفع مشکلات و غم و اندوه می‌باشد چنان که خود می‌فرماید: ﴿فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ کَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِینَ١٤٣ لَلَبِثَ فِی بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ یَوۡمِ یُبۡعَثُونَ١٤٤﴾ [الصافات: 143-144].

ترجمه: «و اگر از تسبیح‌کنندگان نبود به ‌طور قطع تا روزی که (همه) برانگیخته می‌شوند، در شکم ماهی می‌ماند».

123- «اَللهم رَحْمَتَکَ أَرْجُو فَلاَ تَکِلْنِیْ إِلَى نَفْسِیْ طَرْفَةَ عَیْنٍ، وَأَصْلِحْ لِیْ شَأْنِیْ کُلَّهُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ»^([2]).

«اى الله! به رحمت تو امیدوارم، مرا به اندازه‌ى یک چشم به هم زدن به حال خودم وامگذار و تمام امورم را اصلاح کن، جز تو معبود بحقی وجود ندارد».

معنی کلمات حدیث:

لاَ تَکِلْنِیْ: رهایم نکن.

طَرْفَةَ عَیْنٍ: چشم به هم زدن.

رهنمود حدیث:

رسول اکرم ص گفتن این دعا را هنگام مواجه شدن با مشکلات توصیه نمود و آن‌را «دعای مکروب» (غم و اندوه) نامیده است.

از این دعا چنین درس می‌گیریم که انسان مسلمان هنگام مواجه شدن با ناملایمات زندگی امیدش را به الله متعال از دست نمی‌دهد بلکه به رحمت او متوسل می‌شود و می‌گوید: اَللهم رَحْمَتَکَ أَرْجُو… و امر خویش را به آفریدگارش می‌سپارد و از ایشان می‌خواهد که او را لحظه‌ای به حال خودش رها نسازد و با این کار به قدری از روحیه بالایی برخوردار می‌شود که می‌گوید: « وَأَصْلِحْ لِیْ شَأْنِیْ کُلَّهُ…». «بار الها همه کارهای مرا اصلاح نما».

فوائد حدیث:

1-  مسلمان واقعی، به قضای الهی راضی است، چه شیرین باشد و چه تلخ.

2-  اعتماد به الله متعال باعث دفع وسوسه‌های شیطانی و دفع نا امیدی از رحمت الله می‌شود.

3-  چاره اندیشی الله متعال برای بنده بهتر از چاره اندیشی خود بنده است.

124- ﴿لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَکَ إِنِّی کُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِینَ﴾^([3]).

«هیچ معبود بحقی جز تو وجود ندارد، پاک و منزّهى و من از زمره‌ى ستمکاران بودم».

رهنمود حدیث:

رسول اکرم ص در مورد این دعا فرمود: دعای ذالنون پیامبر، یعنی یونس÷ است که در شکم ماهی آن را خواند.

همچنین فرمود: هر انسان مسلمانی این دعا را بخواند الله متعال حاجتش را برآورده خواهد ساخت البته بستگی به ایمان، یقین و توکل خواننده دارد.

فوائد حدیث:

1-  بیان اهمیت یقین و توکل بر الله متعال که اینها جزو اعمال قلب به شمار می‌روند.

2-  اقرار به کمال الوهیت الله متعال با اعتراف به کوتاهی عملکرد خویش در طاعت الله، بیان‌گر صداقت بنده است.

3-  مژده به وقوع گشایش با پناه بردن صادقانه به الله متعال و استمداد از وی چنان‌که برای یونس ÷ به وقوع پیوست.

125- «اللهُ اللهُ رَبِّیْ لاَ أُشْرِکُ بِهِ شَیْئًا»^([4]).

«الله، الله پروردگار من است و هیچ چیزى را با او شریک قرار نمى‌دهم».

رهنمود حدیث:

این دعا را رسول اکرم ص به اسما دختر عمیس ل آموزش داد تا هنگام مصیبت و مشکلات آن را بخواند. اسما نیز آن را به فرزندش عبدالله بن جعفر آموزش داد که این بیان‌گر حسن تربیت یک فرزند بر اساس سنت نبوی از طرف یک مادر مؤمن است.

فوائد حدیث:

1-  میزان شیفتگی گذشتگان نیک در فراگیری علم و عمل و نشر آن.

2-  اعلام انزجار از انواع شرک بزرگ و کوچک.

3-  توسل به الله متعال با ابراز توحید جهت دفع غم و اندوه و مصیبت.

---

[1]- بخارى (7/154) و مسلم (4/2092).

[2]- ابوداود (4/324) و أحمد (5/42). و ألبانی در صحیح ابوداود (3/959) آنرا حسن دانسته است.

[3]- ترمذى (5/529) و حاکم (1/505) آنرا صحیح دانسته و ذهبی با حاکم موافقت کرده است، و نگا: صحیح ترمذى (3/168).

[4]- ابوداود (2/87) و نگا: صحیح ابن ماجه (2/335).