(109) جواب دادن به سلام شخص کافر

(109) جواب دادن به سلام شخص کافر

227ـ «إِذَا سَلَّمَ عَلَیْکُمْ أَهْلُ الْکِتَابِ فَقُولُوا: وَعَلَیْکُمْ»^([1]).

«اگر اهل کتاب (یهود یا نصارى) به شما سلام کردند، بگویید: (وَعَلَیْکُمْ)».

کلمات حدیث

أَهْلُ الْکِتَابِ: یعنی یهود و نصارا.

رهنمود حدیث

این حدیث بیانگر عدل و انصاف اسلام در برخورد با غیر مسلمانان است. و سنت است که هرگاه آنها سلام کردند در جواب «وعلیکم» گفته شود. چنانکه الله متعال می‌فرماید: ﴿وَإِذَا حُیِّیتُم بِتَحِیَّةٖ فَحَیُّواْ بِأَحۡسَنَ مِنۡهَآ أَوۡ رُدُّوهَآ﴾ [النساء: 86] «هرگاه به شما سلام داده شد شما در جواب به بهتر از آن یا با همان پاسخ دهید». و اما علت اینکه در پاسخ آنها کلمه‌ی «السلام» گفته نشود به‌خاطر این است که یهودیان وقتی با رسول اکرم ص روبرو می‌شدند به‌جای سلام می‌گفتند: «سام علیکم» که دعای نابودی و بمعنی «مرگ بر تو بود» رسول اکرم ص به مسلمانان فرمود: شما در جواب «وعلیکم» بگویید یعنی آنچه می‌گویید بر شما باد فرق نمی‌کند که سلام بگوید یا چیز دیگری.

[ابن عباس ب می‌گوید: جواب سلام یهود و نصارا را بدهید به‌دلیل اینکه قرآن می‌فرماید: «هرگاه سلام دادند جواب آن‌را به همان نحو یا بهتر از آن بدهید».

آنچه از این سخن ابن عباس فهمیده می‌شود این است که اگر آنها به‌صورت شفاف و واضح «السلام علیکم» گفتند شما جواب آنها را به نحو احسن بدهید اما اگر آنها به‌صورت غیر واضح سلام دادند آنگاه باید طبق حدیث فوق در جواب فقط «وعلیکم» گفته شود]^([2]).

فوائد حدیث

1-  میزان دشمنی و کینه‌ی یهود نسبت به رسول اکرم ص و پیروانش تا جایی که در احوالپرسی و سلام نیز از ابراز آن دریغ نمی‌کردند.

2-  عدم جواز گفتن چیزی اضافه بر «وعلیکم» در برخورد با اهل کتاب بدلیل سخن انس که می‌گوید: به ما دستور داده شده که جز «وعلیکم» چیز دیگری در احوالپرسی با اهل کتاب نیفزائیم. چنانکه حافظ ابن حجر سند این روایت را جید دانسته است.

البته برخی از علما به جواز گفتن «وعلیکم السلام» در جواب سلام اهل کتاب اعتقاد دارند مشروط به اینکه گفتن سلام از طرف آنان صریح و آشکار باشد نگا: الفتح (11/45) و الصحیة (2242).

---

[1]- بخارى مع الفتح (11/42) و مسلم (4/1705).

[2]- شرح حصن المسلم مجدی بن عبدالوهاب احمد.