مبحث دوم: انواع معجزات پیامبر ج و شیوه‎های اثبات آن‎ها

مبحث دوم:
انواع معجزات پیامبر ج و شیوه‎های اثبات آن‎ها

گفتار اول: انواع معجزات پیامبر ج

این معجزه‌ها از چندین جنبه، تقسیم می‌شوند. برخی از عالمان آن‎ها را بر دو نوع دانسته‌اند:

نوع اول: معجزه‌های حسّی

که بر سه قسم است:

1.     معجزات خارج از ذات و وجود پیامبر ج که الله تعالی آن‎ها را بر دستان ایشان جاری ساخت؛

2.     معجزاتی که در وجود رسول الله ج بود؛ همچون مهر نبوّت که میان دو شانۀ ایشان قرار داشت و نیز نشانه‌های آفرینش و چهرۀ پیامبر ج که دلالت بر نبوّت ایشان می‌کرد؛

3.     معجزات مربوط به صفات و کمالات پیامبر ج؛ مانند صداقت، امانتداری، شجاعت و سایر ویژگی‌های اخلاقی ایشان که معجزه بود.

نوع دوم: معجزه‌های معنوی

که بر شش قسم است:

1.     رسول الله ج از قبیله‌ای که مشهور به علم و دانش نبودند، به شمار می‌رفتند و خودشان فقط دو بار به شام سفر کردند و هرگز از کسی علم فرا نگرفتند و از این رو، متّهم نمی‌شدند که ادّعای پیامبری کرده است؛

2.     40 سال از عمرشان سپری شد بدون اینکه مشغول به امری از امور نبوّت شوند، درحالی که جوانی موقع حماسه و اقدام به چنین ادّعاهایی است؛

3.      رسول الله ج در راه رساندن پیام الهی به مردم، مشکلات و سختی‌های متفاوتی را که در توان سایر انسان‎ها نبود، متحمّل شدند و با وجود این، به آنچه از جانب الله تعالی می‌آوردند، باور داشته و با اطمینان کامل و یقین و آرامش خاطر، با مشکلات روبرو می‌شدند؛

4.     پیامبر ج مستجاب الدّعوه بودند و هر دعایی که می‌کردند، قطعاً الله ﻷ آن را اجابت می‌نمود؛

5.     معجزۀ بزرگ ایشان؛ یعنی قرآن کریم، که قبلا مطالبی در این زمینه بیان شد؛

6.     فصاحت و بلاغت پیامبر ج که به حدّ اعجاز می‌رسید و در مبحث پیشین، مورد بررسی قرار گرفت؛

7.     در کتاب‌های آسمانی پیشین، مژدۀ بعثت پیامبر ج داده شد و متون فراوانی در این باره وجود دارد، که برخی در ادامه بیان خواهد شد؛

8.     خبردادن رسول الله ج از امور غیب گذشته و زمان حاضر و آینده که نشان می‌داد ایشان پیامبری از جانب الله متعال هستند.^[1]

معجزات پیامبر ج از چندین لحاظ دیگر نیز تقسیم شده‌اند؛ شیخ الإسلام ابن‌تیمیّه /، معجزه‌های مربوط به قدرت، عمل و تأثیر ایشان را بر 9 نوع دانسته است:

نوع اول: معجزاتی که در عالم بالا صورت گرفت؛ مانند دو نیم‌شدن ماه و حفاظت کامل آسمان با شهاب‌ها زمانی که مبعوث شدند؛

نوع دوم: نشانه‌های مربوط به فضا و آب و هوا؛ همچون استسقای پیامبر ج؛ یعنی درخواست آب و باران، و استصحای ایشان؛ یعنی درخواست رفتن ابرها و صاف‌شدن آسمان؛

نوع سوم: تصرّف و تسلّط ایشان در موجودات زنده؛ انس و جنّ و چهارپایان؛

نوع چهارم: آثار و علائم پیامبر ج در درختان و چوب‌ها؛

نوع پنجم: نشانه‌های ایشان در آب و غذا و میوه‌هایی که به برکت رسول الله ج بیش از اندازه زیاد می‌شد؛

نوع ششم: تأثیر پیامبر ج در سنگ‌ها و تصرّف و تسلّط ایشان بر آن‎ها، چنانکه در صحیح بخاری، از انس س نقل شده است که: رسول الله ج بر کوه احد بالا رفتند درحالی که ابوبکر و عمر و عثمان ش با ایشان بودند. ناگهان کوه به لرزه افتاد و پیامبر ج فرمودند: «اسْکُنْ»؛ «آرام باش» و با پای خویش بر آن کوبیده و عرض کردند: «فَلَیْسَ عَلَیْکَ إِلَّا نَبِیٌّ، وَصِدِّیقٌ، وَشَهِیدَانِ»^[2]؛ «بر روی تو، فقط یک پیامبر و یک فرد راستگو و دو شهید قرار دارند.»

نوع هفتم: الله متعال پیامبر ج را بوسیلۀ فرشتگان تأیید و حمایت نمود، چنانکه می‌فرماید:

﴿إِذۡ تَسۡتَغِیثُونَ رَبَّکُمۡ فَٱسۡتَجَابَ لَکُمۡ أَنِّی مُمِدُّکُم بِأَلۡفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِکَةِ مُرۡدِفِینَ﴾ [الأنفال: 9]

«[به یاد آورید] هنگامی ‌که از پروردگارتان [فریاد و] یاری می‌خواستید، پس او [خواستۀ] شما را پذیرفت [و فرمود:] من شما را با یک هزار از فرشتگان که پیا‌‌پی فرود می‌آیند، یاری می‌کنم.»

نوع هشتم: الله تعالی ایشان را از شرّ دشمنان و سایر مردم حفاظت کرد؛

نوع نهم: دعای پیامبر ج اجابت می‌شد.

شیخ الإسلام ابن تیمیّه / این 9 قسم را در کتاب «الجواب الصّحیح» آورده و آن‎ها را به طور مفصّل شرح داده و برای هر یک، نمونه‌ها و دلایل فراوانی بیان کرده است.^[3]

علاوه بر مطالب قبلی، در ادامه نیز برخی از معجزات پیامبر ج بیان خواهد شد.

گفتار دوم: شیوه‌های اثبات معجزات پیامبر ج

معجزه‌های رسول الله ج از روی گمان یا از طریق روایات ضعیف و موضوع اثبات نگشته، بلکه با شیوه‌ها و دلایلی که مفید علم قطعی و یقینی هستند، به اثبات رسیده است.

شیخ الإسلام / 6 شیوۀ مهم و بزرگ را آورده و هریک را به طور جداگانه، تبیین نموده و توضیح داده است. شیوه‌های مذکور به طور کلّی از این قرار است:

1.     تواتر عام؛

2.     تواتر خاص؛

3.     تواتر معنوی؛

4.     حضور افراد زیادی هنگام ظهور معجزه و تصدیق آن؛

5.     تواتر و تأیید نشانه‌های نبوّت از جانب دانشمندان رشته‌های متفاوت؛

6.     تالیف و نگارش عالمان دربارۀ معجزات نبوّت.^[4]

---

[1]- نک: الجواب الصّحیح لمن بدّل دین المسیح، شیخ الإسلام ابن تیمیّه، ج 1، ص 399؛ إیثار الحق، ابن مرتضی یمانی، صص 79- 85؛ تنقیح الأبحاث للملل الثّلاث، ابن کَمُّونه، ص 130.

[2]- صحیح بخاری، شمارۀ حدیث: 3675.

[3]- نک: الجواب الصّحیح، ج 6، صص 159- 323.

[4]- برای اطّلاعات بیشتر، رک: همان، صص 324- 523.