7- لعان

7- لعان

لعان: گواهی دادن و قسم خوردن مؤکد زوجین که از شوهر مقرون به لعنت و از زن مقرون به غضب باشد.

حکمت مشروعیت آن

اگر مردی ببیند که زنش زنا می‌کند و در دادگاه نتواند با دلیل محکم اثبات کند، یا زنش را متهم به زنا کند و زن انکار کند، الله لعان را مشروع قرار داده است تا مرد از ننگ زندگی با زن زناکار و همبستری با زن فاسد یا فرزندی که از خودش نباشد در خانه متولد شود، نجات یابد. و لعان را، راه حل این مشکل بر طرف نمودن این مصیبت قرار داده است. البته برای قاضی مستحب است که قبل از اجرای لعان هردو را نصیحت کند و از عذاب الله بترساند.

اگر مرد بهانه آورد و از لعان خودداری  کند، هشتاد ضربه شلاق به عنوان حد تهمت بر او زده خواهد شد. اگر زن از قسم و لعان سرباز زد و به زنا اقرار کرد، حد سنگسار بر او جاری می‌‌شود.

تهمت زنا به زن

هرکس زنی غیر از زن خود را متهم به زنا کند و نتواند چهار شاهد برای اثبات ادعای خود بیاورد، واجب است که بر او هشتاد ضربه شلاق بزنند و فاسق شمرده می‌شود و گواهی‌‌اش پذیرفته نمی‌‌شود مگر کسی‌که توبه کند و اصلاح شود. الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَأۡتُواْ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَٰنِینَ جَلۡدَةٗ وَلَا تَقۡبَلُواْ لَهُمۡ شَهَٰدَةً أَبَدٗاۚ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ٤ إِلَّا ٱلَّذِینَ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِکَ وَأَصۡلَحُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٞ٥﴾ [النور: 4-5]: «و کسانی‌که زنان پاکدامن را (به زنا) متهم می‌کنند، سپس چهار شاهد نمی‌آورند، آن‌ها را هشتاد تازیانه بزنید، و هرگز شهادت‌شان را نپذیرید، و اینانند که فاسق‌اند. مگر کسانی‌که بعد از آن توبه کردند، و (خود را) اصلاح (و جبران) نمودند، قطعا الله آمرزنده‌‌ی مهربان است».

شروط لعان

برای صحت لعان رعایت شرایط ذیل الزامی است:

1- لعان بین زن و شوهری باشد که هردو مکلف هستند و در برابر حاکم مسلمان یا نماینده او لعان کنند.

2- مرد زن خود را قبل از لعان متهم به زنا کرده باشد.

3- زن شوهرش را تکذیب کند و تا اجرای لعان بر تکذیب خود اصرار داشته باشد.

لعان چیست؟

اگر مردی زن خود را متهم به زنا کند و نتواند ادعای خود را اثبات نماید، بر او حد تهمت جاری خواهد شد و جز با لعان این حد از او ساقط نمی‌‌شود.

روش لعان

1 - مرد در برابر قاضی این طور شروع می‌کند و می‌‌گوید:«الله را گواه می‌‌گیرم که من در اینکه می‌‌گویم این زن من زنا کرده است، راست می‌‌گویم!» اگر زن آنجا باشد، با دست به طرف زنش اشاره کند و اگر غایب باشد، اسمش را بگوید. این قسم را چهار بار تکرار کند و بار پنجم بگوید: (لعنت الله بر من باد؛ اگر از دروغگویان باشم).

2 - سپس زن چهار بار بگوید: «الله را گواه می‌‌گیرم که این مرد در اتهام زنا که به من می‌زند، از دروغگویان است»، و در بار پنجم بگوید: «اگر او (شوهرش) در این اتهامی که من می‌زند از راستگویان باشد غَضَبَ اللَّهِ بر من باد»

سنت است که قبل از شروع لعان هردو طرف را نصیحت کنند و در هنگامی‌که مرد می‌خواهد جمله لعنت بر خود را بار پنجم بگوید: قاضی با دست خود دهان مرد را بگیرد و بگوید: از الله بترس؛ زیرا عذاب دنیا از عذاب آخرت آسان‌‌تر است و این قسم موجب عذاب الهی بر تو خواهد شد.

و زن را نیز به همین صورت برحذر بدارند، با این تفاوت که با دست خود دهانش را نگیرد مگر اینکه زنی باشد که او را از این کار منع کند.

و سنت است که لعان در حضور حاکم مسلمان یا نماینده‌اش و ایستاده در حضور جمعی از مردم باشد. الله تعالى می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ أَزۡوَٰجَهُمۡ وَلَمۡ یَکُن لَّهُمۡ شُهَدَآءُ إِلَّآ أَنفُسُهُمۡ فَشَهَٰدَةُ أَحَدِهِمۡ أَرۡبَعُ شَهَٰدَٰتِۢ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِینَ٦ وَٱلۡخَٰمِسَةُ أَنَّ لَعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِ إِن کَانَ مِنَ ٱلۡکَٰذِبِینَ٧ وَیَدۡرَؤُاْ عَنۡهَا ٱلۡعَذَابَ أَن تَشۡهَدَ أَرۡبَعَ شَهَٰدَٰتِۢ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلۡکَٰذِبِینَ٨ وَٱلۡخَٰمِسَةَ أَنَّ غَضَبَ ٱللَّهِ عَلَیۡهَآ إِن کَانَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِینَ٩﴾ [النور: 6-9]. «و کسانی‌که همسران خود را (به زنا) متهم می‌کنند، و جز خودشان گواهانی ندارند، پس هریک از آن‌ها باید چهار مرتبه به نام الله سوگند یاد کنند که او از راستگویان است. و پنجمین بار (چنین گوید:) که لعنت الله بر او باد؛ اگر از دروغگویان باشد. و از آن (زن) کیفر (رجم) را دور می‌کند، (به) آن که چهار بار الله را شاهد بگیرد (و سوگند یاد کند) که او (شوهرش) از دروغگویان است. و بار پنجم (بگوید:) که خشم و غضب الله بر او باد؛ اگر (شوهرش) از راستگویان باشد».

پیامدهای لعان

بعد از لعان پنج حکم ثابت می‌‌شود:

1-  اجرای حد تهمت از شوهر ساقط می‌‌شود.

2-  اجرای حد سنگ‌سار از زن ساقط می‌‌شود.

3-  زن و شوهر از یکدیگر جدا می‌شوند.

4-  ازدواج این دو با هم برای همیشه حرام می‌شود..

5-  اگر زن حامله باشد، بچه‌اش از مرد نفی می‌‌گردد و به زن داده می‌شود.

زنی که نکاحش با لعان فسخ شده است در مدت عده حق نفقه و سکونت ندارد.