خوردنی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها

خوردنی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها

منظور از اطعمه: مواد غذایی و خوراکی‌ها است. و منظور از اشربه نوشیدنی‌ها است.

حکم خوردنی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها

1- اصل در تمام چیزهایی که برای انسان مفید و پاک هستند، حلال بودن است. و اصل در تمام چیزهایی که مضر و پلید هستند، حرام بودن است.

اصل در اشیاء حلال و مباح بودن برای مؤمنان است به جز آنچه در شریعت منع شده است یا فاسد بودنش آشکار و ثابت باشد.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِی خَلَقَ لَکُم مَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗا ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَسَوَّىٰهُنَّ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٞ٢٩﴾ [البقرة: 29]. «او (الله) است که همه آنچه را که در زمین است برای شما آفرید، آنگاه آهنگ آسمان کرد و آن‌ها را به صورت هفت آسمان مرتب نمود، و او به هرچیز آگاه است».

به این ترتیب تمام چیزهایی که برای روح و بدن از مواد خوراکی، نوشیدنی و پوشیدنی مفید است را الله حلال قرار داده است تا بنده با استفاده از آن‌ها در عبادت الله کمک بگیرد و در هنگام استفاده از این‌ها به دستورات الله تعالی عمل و پایبندی کند.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ کُلُواْ مِمَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ حَلَٰلٗا طَیِّبٗا وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّیۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَکُمۡ عَدُوّٞ مُّبِینٌ١٦٨﴾ [البقرة: 168]. «ای مردم از آنچه در زمین است؛ حلال و پاکیزه را بخورید، و از گام‌های شیطان پیروی نکنید که او دشمن آشکار شماست».

تمام چیزهایی که ضرر دارد یا ضررش از فایده‌اش بیش‌تر است را الله تعالی حرام قرار داده و ما را از آن‌ها بی‌نیاز کرده است.

الله تعالی در مورد مؤمنین می‌فرماید: ﴿ٱلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِیَّ ٱلۡأُمِّیَّ ٱلَّذِی یَجِدُونَهُۥ مَکۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِی ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِیلِ یَأۡمُرُهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَیَنۡهَىٰهُمۡ عَنِ ٱلۡمُنکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ ٱلطَّیِّبَٰتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیۡهِمُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَ...﴾ [الأعراف: 157]. «آنان که از (این) رسول (الله)، پیامبر «أمی» (درس ناخوانده) پیروی می‌کنند، که صفاتش را در تورات و انجیلی که نزدشان است، نوشته می‌یابند. آن‌ها را به (کارهای) خوب و پسندیده فرمان می‌دهد و از زشتی (و کارهای ناپسند) بازشان می‌دارد. و پاکیزه‌ها را برایشان حلال می‌گرداند، و پلیدی‌ها را بر آنان حرام می‌کند، ..».

تأثیر غذا بر انسان

هر غذایی که انسان می‌خورد بر اخلاق و رفتارش تأثیر می‌گذارد. به این ترتیب غذاهایی که پاکیزه‌ هستند بر انسان تأثیر پاک می‌گذارد و غذاهای پلید بر خلاف این مؤثر است، به همین دلیل الله به بنگان دستور داده است که از چیزهای پاک بخورند و انفاق کنند و از چیزهای پلید و ناپاک آن‌ها را منع کرده است.‌

الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ کُلُواْ مِن طَیِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰکُمۡ وَٱشۡکُرُواْ لِلَّهِ إِن کُنتُمۡ إِیَّاهُ تَعۡبُدُونَ١٧٢﴾ [البقرة: 172]. «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از چیزهای پاکیزه‌ای که روزی شما کرده‌ایم بخورید و شکر الله را به جای آورید اگر فقط او را عبادت می‌کنید».

اصل در خوردنی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها

اصل در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها حلال بودن برای مؤمنان است نه کفار.

به این ترتیب تمام غذاها و نوشیدنی‌های پاک اعم از انواع گوشت‌ها، حبوبات، میوه‌ها، آب، عسل، شیر و .. دیگر چیزها پاکی که هیچ گونه ضرری ندارند، مباح هستند.

و برای کفار استفاده نمودن از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و دیگر چیزهای مفید حرام است؛ زیراالله این‌ها را برای کسانی‌که به او تعالی ایمان بیاورند و از او اطاعت کنند آفریده است. در نتیجه هیچ کافری نیست که لقمه‌ای بخورد یا جرعه‌یی بنوشد، یا لباسی بپوشد، یا از سواری‌ها (ماشین‌، هواپیما و..) و .. از دیگر نعمت‌های الهی استفاده کند، مگر اینکه در روز قیامت برایش عذاب می‌شود.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿قُلۡ مَنۡ حَرَّمَ زِینَةَ ٱللَّهِ ٱلَّتِیٓ أَخۡرَجَ لِعِبَادِهِۦ وَٱلطَّیِّبَٰتِ مِنَ ٱلرِّزۡقِۚ قُلۡ هِیَ لِلَّذِینَ ءَامَنُواْ فِی ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَا خَالِصَةٗ یَوۡمَ ٱلۡقِیَٰمَةِۗ کَذَٰلِکَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓیَٰتِ لِقَوۡمٖ یَعۡلَمُونَ٣٢﴾ [الأعراف: 32]. «بگو: چه کسی زینت [و زیبایی‌های] الله را که برای بندگانش بیرون آورده [و خلق کرده است]، و چیزهای پاکیزه را حرام کرده است؟ بگو: آن در این دنیا برای مؤمنان است و روز قیامت همه از آن مؤمنان است. این گونه آیات را برای قومی که می‌دانند بیان می‌کنیم».

هیچ کافری نیست که امر واجبی را ترک کند و مرتکب نهی شود مگر اینکه روز قیامت مورد بازخواست قرار می‌گیرد.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿فَوَرَبِّکَ لَنَسۡ‍َٔلَنَّهُمۡ أَجۡمَعِینَ٩٢ عَمَّا کَانُواْ یَعۡمَلُونَ٩٣﴾ [الحجر: 92-93]. «پس سوگند به پروردگارت، قطعاً (در قیامت) از همه آن‌ها سوال خواهیم کرد از آنچه می‌کردند».

 و چیزهای ناپاک مانند مردار، خون، گوشت خوک و تمام چیزهایی که ضرر دارند مانند: سم، شراب، مواد مخدر، تنباکو، گیاهان مضر (پان) و ... حرام و پلید هستند؛ زیرا این‌ها برای بدن، مال ضرر دارند از نگاه عقلی نیز مضر هستند.

و باید توجه داشت که الله هر چیزی را که مباح قرار داده است، دست‌یابی به آن را نیز آسان و در آن برکت قرار داده است. و از هرچه منع نموده ما را با چیز بهتر از آن بی‌نیاز کرده است. 

1 - الله تعالی می‌فرماید: ﴿حُرِّمَتۡ عَلَیۡکُمُ ٱلۡمَیۡتَةُ وَٱلدَّمُ وَلَحۡمُ ٱلۡخِنزِیرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَیۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦ وَٱلۡمُنۡخَنِقَةُ وَٱلۡمَوۡقُوذَةُ وَٱلۡمُتَرَدِّیَةُ وَٱلنَّطِیحَةُ وَمَآ أَکَلَ ٱلسَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیۡتُمۡ وَمَا ذُبِحَ عَلَى ٱلنُّصُبِ وَأَن تَسۡتَقۡسِمُواْ بِٱلۡأَزۡلَٰمِۚ ذَٰلِکُمۡ فِسۡقٌ﴾ [المائدة: 3]. «(گوشت) مردار، و خون و گوشت خوک و آنچه (هنگام ذبح) نام غیر الله بر آن برده شود، و (حیوانات) خفه شده، و با ضربه مرده، و از بلندی افتاده، و به ضرب شاخ (حیوان دیگری) مرده، و آنچه درندگان خورده باشند، مگر آن‌که ذبح (شرعی) کرده باشید، و آنچه برای بت‌ها ذبح شده، و آن‌که با تیرهای فال؛ بخت و قسمت طلب کنید (همه) بر شما حرام شده، و (روی آوردن به تمام) این‌ها فسق و نافرمانی است».

2 - الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَیۡسِرُ وَٱلۡأَنصَابُ وَٱلۡأَزۡلَٰمُ رِجۡسٞ مِّنۡ عَمَلِ ٱلشَّیۡطَٰنِ فَٱجۡتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ٩٠ إِنَّمَا یُرِیدُ ٱلشَّیۡطَٰنُ أَن یُوقِعَ بَیۡنَکُمُ ٱلۡعَدَٰوَةَ وَٱلۡبَغۡضَآءَ فِی ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَیۡسِرِ وَیَصُدَّکُمۡ عَن ذِکۡرِ ٱللَّهِ وَعَنِ ٱلصَّلَوٰةِۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّنتَهُونَ٩١﴾ [المائدة: 90-91]. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بی‌تردید، شراب و قمار و اَنصاب [= هر چیزی که به عنوان یادواره و نماد، نَصب گردد و عبادت شود از قبیل مجسمه‌های سنگی، ضریح‌های فلزی، مقبره صالحان و ...] و تیرهای قرعه‌کشی [= انتخاب قرعه خوب و بد به وسیله فالگیری که با وسایل گوناگون صورت می‌گیرد و امروزه به اشتباه از آن به عنوان استخاره یاد می‌شود در حالی که استخاره شامل دو رکعت نماز و سپس طلب خیر نمودن در امر مورد نظر از الله متعال و نیز پناه بردن از شر آن به الله متعال است]، پلید [و] از کار[های] شیطان هستند؛ پس از آن‌ها دوری کنید؛ باشد که رستگار شوید. در حقیقت، شیطان می‌خواهد با شراب و قمار، در میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد الله و از نماز بازدارد؛ پس [ای مؤمنان، حال که حقیقت را دانستید،] آیا از آن‌ها دست برمی‌دارید؟».

پذیرایی از مهمان

سنت است که هرگاه مسلمانی به خانه برادر مسلمان خود برود با غذایی که در خانه دارد، از او پذیرایی کند و مهمان نیز بخورد و سوال نکند. اگر با نوشیدنی از مهمان پذیرایی کرد، بنوشد و سوال نکند، مگر از غذا یا نوشیدنی خاصی که خوشش بیاید و در مورد آن سوال کند[که از کجا خریده است] ایرادی ندارد.

به مجلس کسانی‌که با فخر فروشی دعوتی و مهمانی با ریا و شهرت طلبی می‌دهند، شرکت نکنند و دعوتی‌شان را قبول ننمایند و غذای‌شان را نخورند.

انواع خوردنی و نوشیدنی

در خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها اصل بر مباح بودن است که بر سه دسته هستند:

حیوانات .. نباتات .. مایعات

1 - نباتات برابر است که دانه‌ای مانند: برنج، گندم، جو، ذرت، ارزن، باقلا، عدس، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی و .. از انواع حبوبات. یا سبزیجات مانند: کدو، گوجه فرنگی، خیار، بادنجان، اسفناج، جعفری، کاهو، تره تیزک، خیار سبز، هویج، پیاز، تربچه و .. از انواع سبزیجات. یا میوه باشد، مانند: موز، پرتقال، سیب، انبه، خرما، انگور، انار، انجیر، هلو، گلابی، زردآلو و .. دیگر انواع میوه‌ها همه حلال هستند.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِن طَیِّبَٰتِ مَا کَسَبۡتُمۡ وَمِمَّآ أَخۡرَجۡنَا لَکُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِۖ وَلَا تَیَمَّمُواْ ٱلۡخَبِیثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ وَلَسۡتُم بِ‍َٔاخِذِیهِ إِلَّآ أَن تُغۡمِضُواْ فِیهِۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَنِیٌّ حَمِیدٌ٢٦٧﴾ [البقرة: 267].:‌(ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از چیزهای پاکیزه‌ای که به دست آورده‌اید، و از آنچه از زمین برای شما رویاندیم، انفاق کنید، و برای انفاق کردن قصد ناپاک آن را نکنید، درحالی‌که خود شما حاضر نیستید آن‌ها را بپذیرید، مگر آنکه در آن چشم پوشی کنید. و بدانید که الله ‌بی‌نیاز ستوده است».

فضلیت انواع خرما

خرما از بهترین انواع مواد غذایی است. در خانه‌ای که خرما نباشد، آن خانواده گرسنه هستند. خرما بدن را از سَمّ و جادو حفظ می‌کند و انواع زیادی خرما وجود دارد که با مزه (طعم)، رنگ و اندازه‌های مختلف هستند و بهترین نوع خرما، خرمای مدینه به ویژه عجوه است.

1- الله تعالی می‌فرماید:﴿وَٱلنَّخۡلَ بَاسِقَٰتٖ لَّهَا طَلۡعٞ نَّضِیدٞ١٠ رِّزۡقٗا لِّلۡعِبَادِ﴾ [ق: 10-11]. «و نخل‌های بلند (قامت) که خوشه‌های برهم چیده دارند. (همه‌ی این‌ها را) برای روزی بندگان (رویانیدیم)».

2- سعد س گوید: شنیدم که پیامبر ج مى‌فرمود: (هرکس صبحانه هفت دانه خرما از نوع (عجوه مدینه) بخورد آن روز هیچ سَمّ و جادویى به او آسیب نمی‌رساند).^[1]

فواید خرما

خرما موجب تقویت کبد، آرامی اعصاب و تنظیم فشار خون می‌شود. و خرما از اکثر میوه‌ها بیش‌تر ارزش غذایی برای بدن دارد و سرشار از مواد قندی است و خوردن خرما در صبحانه کرم معده را می‌کشد. به این ترتیب خرما میوه، غذا، دارو و شیرینی است.

دوم: تمام حیوانات خشکی، دریایی و همه پرندگان به جز آنچه در شریعت استثنا شده باشد که توضیح خواهیم داد.

حیوانات و پرندگان حلال گوشت

1- تمام حیواناتی که در خشکی زندگی می‌کنند، حلال گوشت هستند، به جز درندگان و هرچه حکم آن‌ها را می‌گیرد.

خوردن گوشت شتر، گاو و گوسفند حلال است. و نیز خوردن گوشت گورخر، اسب، کفتار، ضب(نوعی مارمولک نه سوسمار)، گاو وحشی، آهو، آهو سفید، خرگوش، زرافه و دیگر حیوانات وحشی که درنده نباشند حلال است.

 2- تمام پرندگان حلال گوشت هستند به جز پرندگان چنگال‌دار که با چنگال‌های خود شکار خود را پاره می‌کند یا پرندگانی که لاشه‌ی مردار و چیزها نجس را می‌خورند و .. در نتیجه خوردن گوشت پرندگانِ مانند مرغ، مرغ آبی، غاز، کبوتر، شتر مرغ، گنجشک، بلبل، طاووس، کبوتر وحشی و .. جایز است.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ کُلُواْ مِمَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ حَلَٰلٗا طَیِّبٗا وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّیۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَکُمۡ عَدُوّٞ مُّبِینٌ١٦٨﴾ [البقرة: 168]. «ای مردم از آنچه در زمین است؛ حلال و پاکیزه را بخورید، و از گام‌های شیطان پیروی نکنید، زیرااو دشمن آشکار شماست».

3- الله تعالی می‌فرماید: ﴿أُحِلَّ لَکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَحۡرِ وَطَعَامُهُۥ مَتَٰعٗا لَّکُمۡ وَلِلسَّیَّارَةِ﴾ [المائدة: 96]. «شکار دریا و طعام آن برای شما حلال شده است تا برای شما و کاروانیان بهره‌ای باشد».

حیوانات و پرندگان حرام گوشت

تمام حیواناتی که در شریعت بر تحریم و پلیدی آن‌ها تصریح شده است، مانند: الاغ، خوک و .. حرام هستند.

یا بر تحریم جنس آن‌ها تصریح شده باشد مانند: نیش‌داران و درندگان از حیوانات یا چنگال داران از پرندگان حرام هستند.

یا پلیدی و حرام بودن آن‌ها معروف باشد مانند موش، حشرات و ..

یا پلیدی و حرام بودن آن‌ها عارضی باشد، مانند: حیوان یا مرغ نجاست‌خوار یا زباله‌خوار.

 یا در شریعت به کشتن آن‌ها دستور داده شده باشد، مانند: مار و عقرب.

یا در شریعت از کشتن آن منع کرده است مانند: شانه‌به‌سر، پرنده شکاری، قورباغه، مورچه، زنبور عسل و ..

یا به لاشه خوار معروف است؛ مانند: عقاب، کرکس، کلاغ و ..

از حیوان حلال و حرام ترکیبی به متولد شده باشد، مانند: قاطر که از اسب ماده و الاغ نر متولد شده باشد.

یا بدون ذبح مرده باشد یا به دلیل ذبح بدون بسم الله گفتن سربریده شده باشد.

یا شریعت اجازه خوردن آن را نداده باشد مانند مال غصبی، دزدی، سمّی و مسموم از حیوانات یا پرندگان باشد.

هر حیوانی که خوردن گوشتش حرام باشد، نجس است و از این قاعده سه حیوان مستثنی هستند:

انسان .. هر حشره‌ای که خون جاری نداشته باشد، به جز حشره‌ای که از نجاست تغذیه می‌کند مانند: سوسک که مرده و زنده‌اش نجس است .. و هر حیوانی که حفظ کردن از آن مشکل باشد مانند: گربه، الاغ و از این سگ و .. مستثنی است. 

انواع حیوانات درنده حرام

تمام حیوانات درنده نیش دار مانند: شیر، یوزپلنگ، گرگ، فیل، پلنگ، سگ، روباه، خوک، شغال، گربه، تمساح، لاک پشت، خار پشت، میمون و .. به جز کفتار که مستثنی و حلال است.

ابن عباس ب روایت می‌کند که رسول الله ج فرمود: (هر نیش‌داری از درنده‌گان و هر چنگال‌داری از پرندگان حرام است).^[2]

انواع پرندگان حرام گوشت

خوردن تمام پرندگان چنگال‌داری که با چنگال‌های خود شکار می‌کند مانند: عقاب، باز، شاهین، پرنده‌ی کوچک شکاری، کرکس شکاری، جغد و .. مانند این‌ها.

و تمام پرندگانی که لاشه مردار و زباله خوار هستند، مانند: عقاب، کلاغ، کرکس، شانه‌به‌سر، چنگک و .. حرام هستند.

مواد خوراکی حرام

1 - الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلَا تَأۡکُلُواْ مِمَّا لَمۡ یُذۡکَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَیۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّیَٰطِینَ لَیُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِیَآئِهِمۡ لِیُجَٰدِلُوکُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّکُمۡ لَمُشۡرِکُونَ١٢١﴾ [الأنعام: 121]. «و از آنچه (هنگام ذبح) نام الله بر آن برده نشده، نخورید که این (عمل) نافرمانی (و گناه) است و به راستی شیاطین به دوستان خود (شبه‌های) القا می‌کنند، تا با شما مجادله کنند، و اگر از آن‌ها اطاعت کنید قطعا مشرک خواهید بود».

2 - الله تعالی می‌فرماید: ﴿حُرِّمَتۡ عَلَیۡکُمُ ٱلۡمَیۡتَةُ وَٱلدَّمُ وَلَحۡمُ ٱلۡخِنزِیرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَیۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦ وَٱلۡمُنۡخَنِقَةُ وَٱلۡمَوۡقُوذَةُ وَٱلۡمُتَرَدِّیَةُ وَٱلنَّطِیحَةُ وَمَآ أَکَلَ ٱلسَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیۡتُمۡ وَمَا ذُبِحَ عَلَى ٱلنُّصُبِ وَأَن تَسۡتَقۡسِمُواْ بِٱلۡأَزۡلَٰمِۚ ذَٰلِکُمۡ فِسۡقٌ﴾ [المائدة: 3]. «(گوشت) مردار، و خون و گوشت خوک و آنچه (هنگام ذبح) نام غیر الله بر آن برده شود، و (حیوانات) خفه شده، و با ضربه مرده، و از بلندی افتاده، و به ضرب شاخ (حیوان دیگری) مرده، و آنچه درندگان خورده باشند، مگر آن که ذبح (شرعی) کرده باشید، و آنچه برای بت‌ها ذبح شده، و آنکه با تیرهای فال؛ بخت و قسمت طلب کنید (همه) بر شما حرام شده، و (روی آوردن به تمام) این‌ها فسق و نافرمانی است».

هر چه از حیوان زنده بریده شده باشد، مردار است و خوردنش جایز نیست.

مرده و خون حلال

هر مردار و خون جاری حرام است و خوردن‌شان جایز نیست و از این قاعده آنچه از رسول الله ج ثابت است که می‌فرماید: (دو نوع مردار و دو نوع خون برای ما حلال شده‌اند؛ دو مردار عبارتند از: ملخ و ماهی، و دو نوع خون جگر و طحال (سپرز) است).^[3] مستثنی است.

روغن‌هایی که در غذاها استفاده می‌شود

تمام روغن‌هایی که برای پخت انواع غذا، انواع شیرینی و .... استفاده می‌شود، اگر از گیاهان گرفته شده باشند، تا با نجاستی مخلوط نشده باشد، حلال است. اما اگر از گوشت حیوان حرامی مانند خوک و مردار و .. حرام است. اما اگر روغن از حیوان مباح و حلال گوشتی باشد که ذبح شرعی شده باشد و با نجاستی مخلوط نکرده باشند، حلال است و در غیر صورت حرام است.

خوردن گوشت حیوان جَلَّاله

 جَلَّاله به حیوان یا مرغ و .... گفته می‌شود که به جای علف و خوراک مصرفی خودش بیش‌تر نجاست می‌خورد، سوار شدن، خوردن گوشت، شیر و تخم مرغ چنین حیوانی حرام است تا قرنطینه شود و با علف و مواد خوراکی آن پاک باشد تا جایی که به گمان غالب پاک شده باشد.

خوردن چیز حرام چه زمانی مباح می‌شود؟

هرکس مجبور شود جایز است که جز سمّ حل شده، به اندازه‌ی نجات از مرگ از چیزهای حرام بخورد.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیۡکُمُ ٱلۡمَیۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِیرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَیۡرِ ٱللَّهِۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَیۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَلَآ إِثۡمَ عَلَیۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِیمٌ١٧٣﴾ [البقرة: 173]. «(الله) تنها مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که (هنگام ذبح) نام غیر الله بر آن برده شده، بر شما حرام کرده است. و اگر کسی (برای حفظ جان خود به خوردن آن‌ها) مجبور شود، در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست. قطعا الله آمرزنده‌ی مهربان است».

سوم: مایعات؛ مانند: آب، شیر، عسل، انواع روغن‌ها و .... همه‌ی این‌ها حلال هستند. و از مایعات هرچه نشه آور(مست کننده) باشد مانند: شراب و هرچه کشنده باشد، مثل سَمّ و هرچه برای بدن ضرر داشته باشد مثل خون حرام هستند.

1- الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَهُوَ ٱلَّذِیٓ أَنشَأَ جَنَّٰتٖ مَّعۡرُوشَٰتٖ وَغَیۡرَ مَعۡرُوشَٰتٖ وَٱلنَّخۡلَ وَٱلزَّرۡعَ مُخۡتَلِفًا أُکُلُهُۥ وَٱلزَّیۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُتَشَٰبِهٗا وَغَیۡرَ مُتَشَٰبِهٖۚ کُلُواْ مِن ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُۥ یَوۡمَ حَصَادِهِۦۖ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا یُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِینَ١٤١﴾ [الأنعام: 141]. «و اوست که باغ‌هایی [با درختان]دار بست و بی‌دار بست، و درخت خرما و کشتزار با میوه‌های گوناگون، و زیتون و انار را شبیه و بی‌شباهت پدید آورد. از میوه آن به هنگامی‌که رسید، بخورید، و حق (زکات) آن را در روز درَوش بپردازید، و اسراف نکنید، او اسراف کنندگان را دوست ندارد».

2- الله تعالی می‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِی خَلَقَ لَکُم مَّا فِی ٱلۡأَرۡضِ جَمِیعٗا ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَسَوَّىٰهُنَّ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیۡءٍ عَلِیمٞ٢٩﴾ [البقرة: 29]. «چگونه به الله کافر می‌شوید؟ درحالی‌که شما مردگان بودید، و او شما را زنده کرد، سپس شما را می‌میراند، سپس شما را زنده می‌کند، آنگاه به سوی او باز گردانده می‌شوید».

3- الله تعالی می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ کُلُواْ مِن طَیِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰکُمۡ وَٱشۡکُرُواْ لِلَّهِ إِن کُنتُمۡ إِیَّاهُ تَعۡبُدُونَ١٧٢﴾ [البقرة: 172]. «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از چیزهای پاکیزه‌ای که روزی شما کرده‌ایم بخورید و شکر الله را به جای آورید اگر تنها او را عبادت می‌کنید».

حکم خمر (شراب)

منظور از خمر (شراب) تمام چیزهایی است که عقل را از کار بیندازد، فرقی ندارد که از نوشیدنی‌ها و غیر نوشیدنی باشد.

و نوشیدن خمر، درست کردن آن، خرید و فروش آن، اجاره دادن محلی برای خرید و فروش آن، حمل آن و ساقی شدن برای جلسه شراب‌خواری، حرام است.

1- ابن عمر ب روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: (هر چیز نشه (مست) کننده‌ای خمر (شراب) است، و هر نشه (مست) کننده‌ای حرام است).^[4]

2- و ابن عمر ب روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: (کس که به الله و روز قیامت ایمان دارد نباید بر سفره‌ای بنشیند که در آن خمر تعارف و خورده می‌شود).^[5]

مجازات شراب خوار

1- ابن عمر ب روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: (هر مست کننده‌ای شراب است و هر مست کننده‌ای حرام است، کسی‌که در دنیا شراب بنوشد و بدون توبه بمیرد در آخرت از نوشیدن [شراب بهشتی] محروم می‌شود).^[6]

2- جابر س روایت می‌کند که رسول الله ج فرمود: (هر مست کننده‌ای حرام است، الله در خصوص کسانی‌که مشروبات الکلی را مصرف می‌کنند بر خود لازم نموده است که «طینة الخبال» را به آن‌ها بنوشاند. سوال شد: ای پیامبر! «طینة الخبال» چیست؟ فرمود: عرق اهل دوزخ یا عصاره اهل دوزخ است).^[7]

کسانی‌که به خاطر  شراب لعنت شده‌اند

 انس س روایت می‌کند که رسول الله ج در مورد شراب‌خواری ده نفر را لعنت کردند: (کسی‌که شراب درست می‌کند و کسی‌که برایش شراب درست می‌شود، و برایش ساخته شود. کسی‌که آن را می‌نوشد. کسی‌که آن را حمل می‌کند. کسی‌که برایش حمل می‌شود. کسی‌که آن را به دیگران تعارف می‌کند. کسی‌که آن را می‌فروشد. کسی‌که پول آن را دریافت دارد. کسی‌که آن را خریداری کند. کسی‌که برایش خریداری شود).^[8]

حکم نوشیدن نبیذ (آب خرما)

نبیذ: به آبی گفته می‌شود که در آن خرما، یا کشمش و .... می‌‌گذارند تا آب شیرین شود و مزه‌ی آن تغییر کند. و خوردن نبیذ تا جوشانده نشود یا کف نکند یا کم‌تر از سه روز باشد، جایز است.

خوردن از مال دیگران

اگر فردی محتاج به استفاده از میوه درخت باغی شد یا میوه به زمین افتاده بود و باغ دیوار و نگهبانی نداشت، می‌تواند بعد از آن که سه بار صاحب باغ را صدا بزند، مجانی بخورد اما با خودش نبرد. اگر صاحب باغ آن جا حضور داشت، از او اجازه بگیرد. ولی اگر بدون نیاز از میوه باغ مردم استفاده نماید، باید دو برابر جریمه پرداخت کند و مجازات دارد و گناه‌‌کار می‌شود.

خوردن و نوشیدن با کافر

خوردن و نوشیدن با کافر در حالت نیاز یا مصلحت شرعی مثل دعوت دادن کافر به اسلام یا مهمان کافری شدن، جایز است. البته نباید بدون هدف مورد تأیید شریعت با کفار چیزی بخورد.

اگر مسلمانی مهمان فرد کافری شود، می‌تواند با او غذا بخورد به شرط اینکه بر سر سفره‌اش شراب، گوشت خوک و دیگر چیزهای حرام نباشد.

خوردن و نوشیدن در ظروف حرام

خوردن و نوشیدن در ظرف‌های طلایی و نقره‌ای یا مزین به طلا و نقره به طور مساوی برای زنان و مردان حرام است و بدنی که با حرام تغذیه شود وارد بهشت نخواهد شد و دعایش قبول نخواهد شد.

افتادن مگس در ظرف غذا

ابوهریره س روایت می‌کند که رسول الله ج فرمود: (اگر مگس در ظرف (آب) یکی از شما افتاد، آن را به طور کامل در آن، فرو برد. سپس، بیرون بیندازد؛ زیرا در یکی از بال‌هایش، شفا و در دیگری، بیماری وجود دارد).^[9]

---

[1]. متفق علیه: بخاری (ش:5445) و این متن بخاری است، ومسلم (ش:2047).

[2]. مسلم (ش:1934).

[3]. صحیح: أحمد (ش:5723) و این متن مسند احمد است، صحیحة (ش:1118)، ابن ماجه (ش:3218).

[4]. مسلم (ش:2003).

[5]. صحیح: أحمد (ش:125) و این متن احمد است، و ترمذی (ش:2801).

[6]. متفق علیه: بخاری (ش:5575) و مسلم (ش:2003)، و این متن بخاری است.

[7]. مسلم (ش:2002).

[8]. حسن صحیح: ترمذی (ش:1295) و این متن ترمذی است، و ابن ماجه (ش:3380).

[9]. بخاری (ش:5782).