صید (شکار)

صید (شکار)

صید: شکار حیوان حلال گوشت وحشی است که صاحب خاصی ندارد و به راحتی قابل گرفتن و دست‌یابی نیست و با تیر و ابزار معتبر در شکار یا کشته یا ذبح می‌شود.

حکم صید

اصل در شکار کردن مباح بودن شکار است به جز شکار حرم که جایز نست و حرام است و شکار حیوان یا پرنده خشکی برای کسی‌که لباس احرام پوشیده، حرام است.

1- الله تعالى می‌فرماید: ﴿أُحِلَّ لَکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَحۡرِ وَطَعَامُهُۥ مَتَٰعٗا لَّکُمۡ وَلِلسَّیَّارَةِۖ وَحُرِّمَ عَلَیۡکُمۡ صَیۡدُ ٱلۡبَرِّ مَا دُمۡتُمۡ حُرُمٗاۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِیٓ إِلَیۡهِ تُحۡشَرُونَ٩٦﴾ [المائدة: 96]: «شکار دریا و طعام آن برای شما حلال شده است تا برای شما و کاروانیان بهره‌ای باشد، و شکار بیابان تا موقعی که در احرام هستید، بر شما حرام است، و از الله که بسوی او محشور می‌شوید؛ بترسید».

2- الله تعالی می‌فرماید:‌ ﴿یَسۡ‍َٔلُونَکَ مَاذَآ أُحِلَّ لَهُمۡۖ قُلۡ أُحِلَّ لَکُمُ ٱلطَّیِّبَٰتُ وَمَا عَلَّمۡتُم مِّنَ ٱلۡجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ ٱللَّهُۖ فَکُلُواْ مِمَّآ أَمۡسَکۡنَ عَلَیۡکُمۡ وَٱذۡکُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِیعُ ٱلۡحِسَابِ٤﴾ [المائدة: 4]: «از تو می‌پرسند چه چیز برای آن‌ها حلال شده است؟ بگو: پاکیزه‌ها برای شما حلال گردیده و (نیز) آنچه از (صید) حیوانات شکاری و سگ‌های تربیت شده که از آنچه الله به شما آموخته است به آن‌ها آموخته‌اید (بر شما حلال است) آنچه برای شما (صید می‌کنند و) نگاه می‌دارند، بخورید، و نام الله را (به هنگام فرستادن حیوان برای شکار) بر آن ببرید، و از الله بترسید، قطعا الله شرع حساب رسی می‌کند».

شروط شکار حلال

برای شکار حلال رعایت شرایط ذیل لازم است:

1- شکارچی صلاحیت ذبح را داشته باشد، منظور این است که مسلمان یا اهل کتاب و بالغ و اهل تشخیص باشد.

2- ابزار شکار و ذبح که بر دو نوع است:

3- تیز و برنده باشد که خون را جاری کند مانند تیر و نیزه.

2- از سگ یا پرنده‌های شکاری آموزش دیده مانند: سگ و کرکس اگر شکاری را بکشند خوردن آن مباح است.

3- سگ یا پرنده‌ شکاری را برای شکاری بفرستند.

4- هنگام فرستادن بسم الله بگویند.

5- شکاری باشد که شکارش شرعا جایز باشد؛ زیرا شکار حرم و فردی که در احرام است.

حالت‌‌های شکار

شکار بعد از اصابت تیر یا گفتن بسم الله دو حالت دارد:

اول: زنده نه نیم جان به دست شکارچی بیفتد که باید ذبح شرعی کنند.

دوم: کشته یا نیم جان به دست شکار چی بیفتد، چنین شکاری به شرط این‌که با رعایت شرایط شکار شده باشد، حلال است.

ذبح حیوانی که به طور عادی قابل ذبح نیست

ذبح حیوانی که به طور عادی قابل ذبح نیست، آن را با زخمی کردن هر جای ممکن بدنش آن را بگیرند و سپس ذبح کنند.

اگر با تیر بدون پر یا عصا و چوب دستی و .. زد و بدن حیوان با زخمی شکافته شد و مرد، خوردنش جایز است. اما اگر به صورت عرضی به حیوان اصابت کند و بمیرد، حکم کشته شدن با ضربه‌‌ی بدون زخم را دارد و خوردنش جایز نیست. و کشتن حیوان به ناحق و بدون استفاده حرام است؛ زیرا تعدی و اسراف مال است.

حکم نگهداری سگ

نگهداری سگ به دلیل اینکه موجب ترس مردم و مانع ورود فرشتگان خانه به می‌‌شود و نجس و کثیف است و هر روز دو قیراط از ثواب نگهدارنده‌‌ی سگ کم می‌‌گردد، حرام است. به جز سگ شکاری و سگ گله و سگ نگهبان زمین کشاورزی که به خاطر نیاز و ضرورت جایز است.

اگر سگ شکاری، صیدی را شکار کند یا آن را با دهانش نگهدارد، خوردنش جایز است و نیاز به هفت بار شستن ندارد؛ زیرا جواز شکار با سگ بر مبنای آسانی است.

1- الله تعالی می‌فرماید:‌ ﴿یَسۡ‍َٔلُونَکَ مَاذَآ أُحِلَّ لَهُمۡۖ قُلۡ أُحِلَّ لَکُمُ ٱلطَّیِّبَٰتُ وَمَا عَلَّمۡتُم مِّنَ ٱلۡجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ ٱللَّهُۖ فَکُلُواْ مِمَّآ أَمۡسَکۡنَ عَلَیۡکُمۡ وَٱذۡکُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَیۡهِۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِیعُ ٱلۡحِسَابِ٤﴾ [المائدة: 4]: «از تو می‌پرسند چه چیز برای آن‌ها حلال شده است؟ بگو: پاکیزه‌ها برای شما حلال گردیده و آنچه از (صید) حیوانات شکاری و سگ‌های آموخته (و تربیت شده) که از آنچه الله به شما آموخته است به آن‌ها آموخته‌اید (بر شما حلال است) پس آنچه برای شما (صید می‌کنند و) نگاه می‌دارند، بخورید، و نام الله را (به هنگام فرستادن حیوان برای شکار) بر آن ببرید، و از الله بترسید، قطعا الله سریع حسابرسی می‌‌کند».

2- ابوهریره س روایت می‌کند که پیامبر ج فرمود: (کسی‌که سگی را به جز سگ شکاری و سگ گله و سگ نگهبان زمین زراعی، هر روز دو قیراط از ثواب اعمالش کاسته می‌شود).^[1]

حکم بازی با صید

کشتن و بازی کردن با شکار، کار بیهوده‌ای است که گویا حیوان یا پرنده را شکار می‌کند و بدون استفاده خودش یا کسی دیگر آن را رها می‌‌کند، چنین کاری حرام، ضایع نمودن مال، کشتن حیوان بدون نیاز، کشتن نفسی که الله را ذکر می‌کند و تجاوز از حدود الهی است.

احکام صید (شکار)

خونی که از پرندگان یا حیوانات در هنگام شکار یا ذبح از کَنده شدن جان آن‌ها بیرون می‌‌ریزد، نجس است و استفاده از آن حرام است. اما خونی که بعد از خارج شدن روح از بدن حیوان یا پرنده در گوشت و بدنش می‌ماند، حلال است.

هر حیوانی که با ابزار دزدی یا غصبی شکار شود، حلال است اما شکار کننده گناه کار است.

شکار و ذبیحه‌‌ی فردی همیشه تارک الصلاة است، جایز نیست؛ زیرا کافر است.

اشاره‌‌ی با اسلحه به شوخی یا جدی به طرف انسانی بیگناه حرام است؛ زیرا موجب ترساندن انسان می‌‌شود.

الله تعالی می‌فرماید: ‌﴿تِلۡکَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَعۡتَدُوهَاۚ وَمَن یَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُون﴾ [البقرة: 229]: «این‌ها حدود الهی است، پس از آن‌ها تجاوز نکنید و هرکس از حدود الله تجاوز کند، پس اینانند که ستمگرند».

ابوهریره س می‌گوید: رسول الله ج فرمود: (هرکس با آهنی (اسلحه‌‌ای) به طرف برادرش اشاره کند، فرشتگان او را لعنت می‌‌کنند تا دست از اشاره بردارد، حتی اگر آن فرد، برادرش از پدر و مادرش باشد).

سرگرم کردن کودکان با پرندگان

شکار پرنده یا گرفتن آن به هدف سرگرم کردن کودکان جایز است، به شرط این‌که مواظب کودک باشند که آن را آزار ندهد و یا بدون آب و غذا رها نکند تا بمیرد.

حیوانات یا شکارها را به جان هم انداختن تا درگیر شوند، حرام است. بدتر از این جمع کردن مردم برای این کار و پول گرفتن به خاطر تماشای چنین مسابقاتی و ترساندن حیوانات است.

تمام این کارها به بازیچه گرفتن عقل‌‌های انسان‌‌ها توسط شیطان است که آن‌ها را به سوی دوزخ می‌‌راند.

1- الله تعالی می‌فرماید: ‌﴿إِنَّ ٱلشَّیۡطَٰنَ لَکُمۡ عَدُوّٞ فَٱتَّخِذُوهُ عَدُوًّاۚ إِنَّمَا یَدۡعُواْ حِزۡبَهُۥ لِیَکُونُواْ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلسَّعِیرِ٦﴾ [فاطر: 6]:‌ «قطعا شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن گیرید، او فقط پیروانش را دعوت می‌کند تا (همه) از اهل آتش سوزان (دوزخ) باشند».

2- الله تعالی می‌فرماید: ﴿إِن یَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ إِنَٰثٗا وَإِن یَدۡعُونَ إِلَّا شَیۡطَٰنٗا مَّرِیدٗا١١٧ لَّعَنَهُ ٱللَّهُۘ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنۡ عِبَادِکَ نَصِیبٗا مَّفۡرُوضٗا١١٨ وَلَأُضِلَّنَّهُمۡ وَلَأُمَنِّیَنَّهُمۡ وَلَأٓمُرَنَّهُمۡ فَلَیُبَتِّکُنَّ ءَاذَانَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ وَلَأٓمُرَنَّهُمۡ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلۡقَ ٱللَّهِۚ وَمَن یَتَّخِذِ ٱلشَّیۡطَٰنَ وَلِیّٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ فَقَدۡ خَسِرَ خُسۡرَانٗا مُّبِینٗا١١٩﴾ [النساء: 117-119]: «(مشرکان) جز الله چیزهایی (بت‌های) ماده را می‌خوانند و (در حقیقت) جز شیطان سرکش را نمی‌خوانند. الله او را از رحمت خویش دور ساخته، و او گفت: «از بندگان تو، سهمی معین خواهم گرفت. و مسلماً آن‌ها را گمراه می‌کنم، و آنان را به آرزوهای باطل افکنم، و به آنان دستور می‌دهم که گوش چهار پایان بشکافند، و وادارشان می‌کنم؛ تا خلقت و آفرینش الله را تغییر دهند». و هرکس شیطان را به جای الله ولی و دوست خود بگیرد، قطعاً زیانی آشکار کرده است».

3- انس بن مالک س می‌گوید: پیامبر ج به اندازه‌ای با ما نشست و برخاست داشت که (شوخی می‌کرد و) به برادر کوچکم می‌فرمود: «ای ابوعمیر! حال نُغَیر چطور است»؟ (نُغیر، پرنده کوچکی بود که ابوعمیر با آن بازی می‌کرد).

---

[1]. مسلم (ش:1575).