منزلت روزه در شریعت اسلامی

منزلت روزه در شریعت اسلامی

 * روزه رکنی از ارکان اسلام است

روزه چهارمین رکن از ارکان اسلام است که پیامبر ج در حدیث شریف آن را ذکر کرده است در جایی که می‌فرماید: «بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ، شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِیتَاءِ الزَّکَاةِ، وَصَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ، وَحَجَّ الْبَیْتِ»[1]؛ «اسلام بر پنج اصل بنا شده است: شهادت به این که هیچ معبودی جز خداوند نیست و این که محمد رسول خداست و بر پا داشتن نماز، دادن زکات، روزه‌ی ماه رمضان و طواف خانه‌ی خدا برای کسی که توانایی به جا آوردن آن را داشته باشد».

* روزه یک راز بین بنده و پروردگارش است

روزه از جمله شریعت‌های اسلامی است که بر اساس اخلاص پایه گذاری شده است و آن یک راز بین بنده و پروردگار عزیز و بزرگوارش است که کسی جز خداوند متعال نمی‌داند، بنابراین روزه ثوابی عظیم و پاداشی فراوان دارد چون موجب نزدیک شدن بنده به خداوند متعال و به دست آوردن رضایت و خشنودی او می‌شود، در حدیث قدسی آمده است: «کُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلَّا الصِّیَامَ، فَإِنَّهُ لِی، وَأَنَا أَجْزِی بِهِ»[2]؛ «همه‌ی اعمال فرزند آدم برای خودش است به جز روزه که برای من است و من پاداش آن را می‌دهم».

رسول الله ج می‌فرماید: «مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِیمَانًا، وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ، وَمَنْ قَامَ لَیْلَةَ الْقَدْرِ إِیمَانًا وَاحْتِسَابًا، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»[3]؛ «هرکس ماه رمضان را از روی ایمان و برای رسیدن به ثواب روزه بگیرد هرگناهی که قبلاً مرتکب شده است، از او بخشیده می‌شود».

* روزه سعادت دنیا و آخرت را محقق می‌کند

با توجه به این فرضیه و سایر فرایض اسلام، انسان مومن به سمت پروردگار عزیز و بزرگوار خود رو می‌کند و از او گذشت و بخشش وی را طلب می‌کند و به رحمت و خشنودی او امیدوار است.

روایت‌های حدیث شریف نبوی درباره‌ی محبوب جلوه دادن این امر در نزد دل‌ها و ترغیب کردن بر حسن انجام آن به فراوانی آمده‌اند. به نقل از رسول خدا ج روایت شده است که فرمود: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ»[4]؛ «قسم به کسی که جان من بدست اوست، بوی بد دهان روزه دار در نزد خداوند از بوی مشک خوش‌تر است».

هم‌چنین به نقل از آن حضرت ج آمده است که فرمود: «لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ: فَرْحَةٌ فِی الدُّنْیَا عِنْدَ إِفْطَارِهِ، وَفَرْحَةٌ فِی الْآخِرَةِ»[5]؛ «روزه دار دو بار خوشحالی دارد: یکی خوشحالی هنگام گشودن روزه و یک خوشحالی هنگام دیدار با پروردگار خود است».

پیامبر ج درباره‌ی تشویق به اخلاص در روزه و کنار گذاشتن کینه و دشمنی می‌فرماید: «إِذَا کَانَ یَوْمُ صَوْمِ أَحَدِکُمْ، فَلَا یَرْفُثْ، وَلَا یَجْهَلْ، وَلَا یُؤْذِی أَحَدًا، فَإِنْ جَهِلَ عَلَیْهِ أَحَدٌ أَوْ آذَاهُ، فَلْیَقُلْ: إِنِّی صَائِمٌ»[6]؛ «هرگاه یکی از شما در یک روز روزه باشد، نباید دشنام دهد و دچار فسق و عصیان گردد و اگر کسی با او نزاع کرد و یا دشنام داد، باید بگوید من روزه هستم، من روزه هستم». و از سخن دروغ در هنگام روزه نهی کرده است و می‌فرماید: «مَنْ لَمْ یَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْلَ، فَلَیْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ بِأَنْ یَدَعَ طَعَامَهُ وَلَا شَرَابَهُ»[7]؛ «هرکس که سخن دروغ و باطل و عمل به آن را کنار نگذارد، خداوند احتیاجی ندارد که او خوارک و آشامیدنی خود را کنار بگذارد (روزه بگیرد)».

---

[1]- متفق علیه.

[2]- کتاب الأحادیث القدسیة. [مؤلف]

صحیح بخاری (1904) [مصحح]

[3]- موسوعة الحدیث النبوی الشریف. [مؤلف]

بخاری (2014) و مسلم (760). [مصحح]

[4]- موسوعة الحدیث النبوی الشریف. [مؤلف]

بخاری (1894) [مصحح]

[5]- موسوعة الحدیث النبوی الشریف. [مؤلف]

مسلم (1151) [مصحح]

[6]- موسوعة الحدیث النبوی الشریف. [مؤلف]

آلبانی – صحیح ابن ماجه (1381). [مصحح]

[7]- موسوعة الحدیث النبوی الشریف. [مؤلف]

بخاری (6057). [مصحح]