برخی از ویژگی‌های ماه رمضان

 برخی از ویژگی‌های ماه رمضان

خداوند متعال در مقام توصیف ماه رمضان می‌فرماید: ﴿شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِیٓ أُنزِلَ فِیهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِ﴾ [البقرة: 185]. «ماه رمضان است (ماهی) که قرآن در آن نازل شده است، (کتابی) که راهنمای مردم است، و (در بردارنده) نشانه‌ها و دلایل آشکار و روشن از هدایت و جدا کننده‌ی حق از باطل است. پس هر کس از شما این ماه را (در حضر) دریابد، باید که آن را روزه بدارد».

آری برادر و خواهر ایمانی، خداوند منان ماه مبارک رمضان را بوسیله‌ی مجموعه‌ای از امتیازات و فضایل بر سایر ماه‌ها برتری بخشیده است که بطور مختصر و فهرست‌وار به شرح برخی از آن‌ها می‌پردازم.

1-   در این ماه فرشتگان در طول روز تا هنگام افطار دائما برای فرد روزه‌دار از خداوند طلب آمرزش می‌کنند.

استغفار ملایک برای روزه‌داران – از خداوند می‌طلبیم تا ما را از جمله‌ی روزه دارانی قرار دهد که ملائکه برای آنان طلب مغفرت می‌کنند - و این در احادیث فراوانی به اثبات رسیده است که از جمله می‌توان به این حدیث حسن اشاره کرد: «إنَّ اللَّهَ وملائِکَتَهُ یصلُّونَ على المُتسَحِّرینَ»[1]؛ «خدا و ملائکه بر کسانی‌که سحری می‌خورند درود می‌فرستند».

و ملائکه نیز برای روزه‌داران استغفار می‌کنند و از خدا برای روزه داران قبولی روزه و هدایت می‌خواهند.

2-   صدور فرمان و دستور خداوند به بهشت تا خود را برای استقبال از بندگان صالح و مؤمن بیاراید و همچون عروس عذراء در انتظار آنان باشد.

 عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا کَانَ أَوَّلُ لَیْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ نَادَى اللَّهُ تَبَارَکَ وَتَعَالَى رِضْوَانَ خَازِنَ الْجَنَّةِ یَقُولُ: یَا رِضْوَانُ، فَیَقُولُ: لَبَّیْکَ وَسَعْدَیْکَ، فَیَقُولُ: زَیِّنِ الْجِنَّانَ لِلصَّائِمِینَ وَالْقَائِمِینَ مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، ثُمَّ لا تُغْلِقْهَا حَتَّى یَنْقَضِیَ شَهْرُهُمْ».[2]

ترجمه: «از انس بن مالک روایت شده که گفت: شنیدم که رسول خدا ج می‌گفت: «چون اولین شب از ماه رمضان فرا رسد خداوند رضوان (دربان بهشت) را بانگ می‌زند و می‌گوید: ای رضوان، او هم گوید: گوش بفرمانم. خداوند می‌فرماید: بهشت را برای روزه‌داران و قائمان به نماز تراویح از امت محمد ج مزین گردان، و تا پایان ماه رمضان درِ آن را مبند».

3-   به زنجیر کشانده شدن شیاطین در این ماه پر برکت:

 «عَنْ أَبِى هُرَیْرَةَ: عَنِ النَّبِىِّ ج: أَنَّهُ ذَکَرَ رَمَضَانَ فَقَالَ: فِیهِ تُصَفَّدُ الشَّیَاطِینُ».[3]

ترجمه: از ابو هریرهس روایت است که رسول خدا ج در حالی که از رمضان صحبت می‌کرد فرمود: «در این ماه شیاطین به زنجیر کشانده می‌شوند».

4-   درهای بهشت باز می‌شوند و درهای دوزخ بسته می‌گردند:

«عن أنس بن مالک رفعه، سمعت رسولَ الله ج یقول: هَذا شهرُ رمضانَ جاء [تُفْتَحُ] فیهِ أبوابُ السَّماءِ، وتُغلَقُ فیهِ أبوابُ النَّارِ، وتُغَلُّ فیهِ الشَّیاطینُ، مَن (أَدرکَ) رَمضانَ ولَم یُغفَرْ لهُ فیهِ فَمتى یُغْفَرُ لَهُ؟».[4]

ترجمه: «از انس بن مالکس بصورت مرفوع، گفت، شنیدم رسول‌خدا ج می‌فرمود: این ماه رمضان است که فرا رسیده، در آن درهای آسمان باز و درهای جهنم بسته می‌شوند و شیاطین به زنجیر کشیده می‌شوند، کسی که رمضان او را دریابد و برایش استغفار نکند کی مورد غفران واقع می‌شود»؟

5-   شب قدر که ثواب عبادت در آن، بیشتر از هزار ماه عبادت است، در ماه رمضان واقع است.

﴿لَیۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ خَیۡرٞ مِّنۡ أَلۡفِ شَهۡرٖ٣﴾ [القدر: 3].

 «شب قدر بهتر از هزار ماه است».

6-   بو و رایحه‌ی فرد روزه دار نزد خداوند از بوی مشک و عبیر برتر است.

«َخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْیَبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِیحِ الْمِسْکِ»[5]؛ «همانا بوی دهان روزه‌دار نزد خدا خوشتر از بوی مشک است».

7-   خداوند در آخر ماه رمضان از خطا و گناه روزه‌داران در می‌گذرد.

8-   خداوند در هر شب از شب‌های رمضان گروهی از مسلمانان مستحق دوزخ را مورد عفو قرار می‌دهد.

از جمله‌ی پاداش‌های روزه را می‌توان در روایت بخاری یافت که از سهل از رسول خدا ج روایت کرده: «إِنَّ فِی الْجَنَّةِ بَابًا یُقَالُ لَهُ: الرَّیَّانُ یَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ لَا یَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَیْرُهُمْ، یُقَالُ: أَیْنَ الصَّائِمُونَ؟ فَیَقُومُونَ لَا یَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَیْرُهُمْ، فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ فَلَمْ یَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ».

ترجمه: «در بهشت دری وجود دارد که ریّان گفته می‌شود، این در مخصوص ورود روزه‌داران است که از آن وارد بهشت می‌شوند، کسی غیر از آنان از این در وارد نمی‌گردد. گفته می‌شود، روزه‌داران کجایند؟ آنان می‌ایستند هیچ احدی غیر از آنان از این در وارد نمی‌شود چون همه‌ی روزه‌داران وارد شدند این در بسته می‌شود و دیگر کسی از آن وارد نمی‌شود.

برادر! خواهر! حال خود بگو: استقبال ما از ماهی با این ویژگی‌ها چگونه باید باشد؟

اشتغال به سرگرمی‌های دنیوی و لهو و لعب و شب‌نشینی‌های غفلت‌آور قلب کُش؟ یا سستی و تنبلی و تن پروری و خواب آلودگی و...؟ یا با عزم راسخ و اراده‌ی فولادین و ایمان صادق به استقبال این سفره‌ی خدا بشتابیم و تمامی ساعات و لحظه‌های آن را بعنوان فرصت و غنیمت تکرار ناگشتنی بشماریم و اوقات و لحظات گرانقدر آن را با ذکر و دعا و نیایش و تلاوت قرآن و کسب فضایل و خیرات و اعتکاف در مساجد و مطالعه و وعظ و ارشاد و مهمان‌نوازی در هنگام افطار و غیره پر نماییم؟

توفیق عبادت و تزکیه و کسب فضایل هرچه بیشتر را برای عموم برادران و خواهران ایمانی از خداوند خواهانم.

*****

---

[1]- آلبانی در صحیح الموارد (728) می‌گوید: حسن است. [مصحح]

[2]- العقیلی در الضعفاء الکبیر (3/138) می‌گوید: در سندش عباد بن عبدالصمد أبو معمر وجود دارد که احادیثش منکر است. ذهبی در تاریخ الإسلام (11/197) می‌گوید: منکر است. العینی در عمدة القاری (10/384) می‌گوید: منکر است و بخاری و ابوحاتم می‌گویند که عباد بن عبدالصمد منکر الحدیث است. آلبانی با الفاظی نزدیک به آن در ضعیف الترغیب (594) آن را آورده و می‌گوید: موضوع است. [مصحح]

[3]- در صحیح مسلم (1079) آمده است: «إذا جاء رمضانُ فُتِحَتْ أبوابُ الجنةِ ، وغُلِّقَتْ أبوابُ النارِ، وصُفِّدَتْ الشیاطینُ»؛ «هنگامى‌که ماه رمضان بیاید، درهاى بهشت باز می‌شود و درهاى دوزخ بسته می‌گردد، و شیاطین به غل و زنجیر کشیده می‌شوند».

[4]- قسمت اول روایت صحیح است؛ آلبانی در صحیح نسائی (2105) آن را صحیح قرار داده است. اما قسمت آخر حدیث که می‌گوید: «ولَم یُغفَرْ لهُ فیهِ فَمَتَى یُغْفَرُ لَهُ» ضعیف است؛ البوصیری در إتحاف الخیرة المهرة (3/69) می‌گوید: سندش ضعیف است. و ابن حجر عسقلانی در المطالب العالیة (1/394) می‌گوید: ضعیف است. و آلبانی در ضعیف الترغیب (593) می‌گوید: ضعیف است. [مصحح]

[5]- بخاری (1904) و مسلم (1151). [مصحح]