بررسی دوّم

بررسی دوّم

کتاب منیر در سوره­ی فاطر، آیه­ی 22 فرموده است:

﴿وَمَا یَسۡتَوِی ٱلۡأَحۡیَآءُ وَلَا ٱلۡأَمۡوَٰتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ یُسۡمِعُ مَن یَشَآءُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِی ٱلۡقُبُورِ٢٢﴾ [فاطر: 22].

«زندگان و مردگان با هم یکسان نیستند. محققاً‌ خدا به هرکس که بخواهد می­شنواند و تو (ای پیامبر) نمی­توانی به کسانی که در قبرها هستند بشنوانی».

می­گوید: مرده و زنده یکسان نیستند؛ زیرا زنده گوش و چشم دارد، می‌شنود و می‌بیند. مرده نه گوش دارد که بشنود و نه چشم که ببیند...

یعنی کتاب منیر خبر می­دهد: عقل همگان درک می­کند و تجربه کرده است که وقتی کسی فوت کرد، دیگر گوشش نمی­شنود و چشمش نمی­بیند. اگرمردم مذهبی به سراغ مرده­ی هزارسال پیش رفته و در گرفتاری­ها از او تقاضای یاری می­کنند، آیا این معیارخداوند است یا تمایل و ساخته­ی بشر؟

با مردگان قبور راز و نیازها دارند! طواف قبور می­کنند و از آنان حاجت می­طلبند و معتقدند که مردگان صدای ما را می‌شنوند و از احوال و نیات قلبی ما آگاهند و ...

این انسان جاهل و ناسپاس باید بداند که خداوند در سوره­ی احقاف، آیه‌ی 5 و 6 به او فرموده است:

﴿وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّن یَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَن لَّا یَسۡتَجِیبُ لَهُۥٓ إِلَىٰ یَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَةِ وَهُمۡ عَن دُعَآئِهِمۡ غَٰفِلُونَ٥ وَإِذَا حُشِرَ ٱلنَّاسُ کَانُواْ لَهُمۡ أَعۡدَآءٗ وَکَانُواْ بِعِبَادَتِهِمۡ کَٰفِرِینَ٦﴾ [الأحقاف: 5-6].

«و کیست گمراه­تر از آن کسی که غیر از خدا را می­خواند. کسی که دعای او را تا روز قیامت اجابت نمی‌کند و آنان از دعا و خواندن ایشان غافل و بی خبرند و هنگامی­که مردم (در روز قیامت) محشور شوند (هم آنان) دشمنان ایشان گردند و به عبادت (و خواندن) ایشان کافر باشند».

کتاب منیر در آیه­ی اوّل فرموده است: مردگانی که در قبر هستند نمی‌شنوند و در آیه­ی دوّم فرموده: گمراه­ترین افراد بشر در جهان آن کسانی هستند که خدای خالق و مالک آسمان­ها و زمین را رها کرده­اند؛ خدایی که همه جا حاضر و ناظر و آگاه است و از رگ گردن به انسان نزدیک­تر است. آنان به سراغ غیر خدا که خودشان محتاج و فقیر هستند، رفته و تقاضای رفع مشکلات می­کنند.

عقل و طبیعت و کتاب منیر (قرآن کریم) تأیید می­کنند که مردگان تا روز قیامت صدای اهل دنیا را نمی­شوند و حاجت کسی را برآورده نمی­کنند.

و باز می­توان مسئله­ی شنیدن، دیدن و آگاهی مردگان را مطابق سه معیار: کتاب منیر، طبیعت و عقل سنجید، تا بدانیم که یک دیانت جهانی حتماً معیاری ثابت و معقول ارائه می­دهد. به عنوان آخرین نمونه به سوره­ی مریم آیه­ی 98 توجه فرمایید:

﴿وَکَمۡ أَهۡلَکۡنَا قَبۡلَهُم مِّن قَرۡنٍ هَلۡ تُحِسُّ مِنۡهُم مِّنۡ أَحَدٍ أَوۡ تَسۡمَعُ لَهُمۡ رِکۡزَۢا٩٨﴾ [مریم: 98].

«و چه بسیار کسانی را که قبل از ایشان بودند و نابود کردیم. آیا وجود یکی از آنان را حس می­کنی و می‌بینی یا کوچک­ترین صدایی از آنان می­شنوی»؟

گروه­های خرافی خیال می­کنند، انسانی که فوت کرد روحش در همین دنیا به سر می­برد و از احوالات و حوادث این عالم کاملا با خبر است. دلیل و مدرکی هم بر ادعای خود ندارند؛ زیرا اولاً درباره­ی چیزی صحبت می­کنند که از کمیت و کیفیت آن کوچک­ترین اطلاعی ندارند و در باره­ی آن فقط حدس می­زنند و از حقیقت آن بی­خبرند و تحت تأثیر حرف­های کسانی قرار می­گیرند که آنان هم مثل خودشان از کمیت و کیفیت روح بی­خبرند و اگر از آنان سؤال کنیم که حقیقت روح چیست و ماهیت آن چگونه است، نمی‌توانند به این مسئله پاسخ صحیح بدهند، به دلیل این­که وقتی به چیزی دسترسی ندارند، چگونه می­خواهند درباره­ی آن اظهار نظر کنند؛ انسان زمانی می­تواند درباره­ی چیزی سخن گوید که آن را ببیند یا با دست آن را لمس کند که این هم مقدور نیست.

خداوند متعال خبر می­دهد که مسئله­ی رویت روح، برای انسان هنگامی که روح از جسد او بیرون آمد و مجرد شد، میسّر خواهد بود؛ یعنی وقتی که فرشتگان مرگ او را قبض می­کنند، می­تواند آن را ببیند.

اکنون فقط خداوند که خالق روح است می­تواند درباره­ی آن سخن بگوید که در قرآن کریم (23) مرتبه اسم روح را بیان کرده که هجده مرتبه­ی آن راجع به وحی و آورنده­ی آن؛ یعنی روح الامین (جبرئیل است)‌ که در آیه­ی 85 سوره­ی اسراء بدین عبارت آمده است:

﴿وَیَسۡ‍َٔلُونَکَ عَنِ ٱلرُّوحِۖ قُلِ ٱلرُّوحُ مِنۡ أَمۡرِ رَبِّی وَمَآ أُوتِیتُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ إِلَّا قَلِیلٗا٨٥﴾ [الإسراء: 85].

«درباره­ی روح از تو می­پرسند، بگو: روح از فرمان پروردگار من است و به شما (‌درباره آن) ‌از دانش جز اندکی داده نشده است».

چون روح در دنیا با جسم قرین است. لذا هرکاری که انجام دهد،خوب یا بد، عکس­العمل آن در روح نفوذ کرده و در اعماق آن نقش می‌بندد. طبق آیه­ی:

﴿قُلۡ کُلّٞ یَعۡمَلُ عَلَىٰ شَاکِلَتِهِۦ فَرَبُّکُمۡ أَعۡلَمُ بِمَنۡ هُوَ أَهۡدَىٰ سَبِیلٗا٨٤﴾ [الإسراء: 84].

«بگو هرکس برحسب ساختار (روحی و روانی) خود عمل می­کند پس پروردگار شما به هرکس که راه یافته­تر باشد، داناتر است».

در حقیقت هرکس در این دنیا هرکاری چه بد و چه نیک انجام دهد، آن فعل و انفعالات در اعماق روح او نفوذ کرده و روح انسان همان­گونه شکل می­گیرد و در روز قیامت با همان شکل، آشکار خواهد شد. امّا تا زمانی که در این دنیا زندگی می­کند و روح او با جسم او همراه است، این روح قابل رؤیت نیست.

ولی وقتی فوت کرد و روح از کالبدش خارج شد، جسمش درخاک می‌پوسد و روح را فرشتگان قبض کرده و به عالم دیگری به نام برزخ می‌برند (برزخ عالمی است بین دنیا و قیامت که روح انسان در آن­جا باقی می­ماند).

در این مرحله روح انسان چون مجرد شده با احکام و بینش دیگری کار می­کند و استقلال کامل پیدا می­نماید، این روح مجرد مثل جسم قابل تقسیم و تجزیه نیست که درخاک بپوسد و از بین برود؛ زیرا در عالم دیگری است و از این عالم به طورکلی قطع رابطه کرده است.

امروزه برخی ازمردمان خرافی هم خیال می­کنند بعد از مرگ، میت آنان در همین دنیا زنده می­شود و احاطه به سراسر جهان پیدا کرده و صدای آنان را مثل خدای تعالی می­شنود و همه­جا حاضر و ناظر است و هر وقت آنان را به مددخواهی بطلبند، به یاری آنان خواهد آمد و گرفتاری­شان را برطرف می­کند.

درحالی که خداوند متعال در مورد مردگان فرموده است:اگرآنان از انبیا و اولیا باشند در (دارالسلام) و (عندربهم) از روزی معنوی خدا برخوردار می­شوند، نه آن­که در قبرشان در این دنیای پر از غم و غصه باشند! این مردم خرافی ازروی نادانی به ارواح مردگان­شان، صفات الوهیت و ربوبیت خداوند سبحان را داده و به شرک مبتلا گشته­اند و آن ارواح را برای کمک خواهی می­خوانند و آنان را می‌پرستند و آن­گاه خیال می­کنندکه واقعاً خداپرستند.

چنان­که خداوند متعال در کتاب منیر خود؛ یعنی در قرآن کریم، آیه­ی 27 تا 29 سوره­ی ص فرموده است:

﴿وَمَا خَلَقۡنَا ٱلسَّمَآءَ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَیۡنَهُمَا بَٰطِلٗاۚ ذَٰلِکَ ظَنُّ ٱلَّذِینَ کَفَرُواْۚ فَوَیۡلٞ لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ مِنَ ٱلنَّارِ٢٧ أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ کَٱلۡمُفۡسِدِینَ فِی ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلۡمُتَّقِینَ کَٱلۡفُجَّارِ٢٨ کِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ إِلَیۡکَ مُبَٰرَکٞ لِّیَدَّبَّرُوٓاْ ءَایَٰتِهِۦ وَلِیَتَذَکَّرَ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ٢٩﴾ [ص: 27-29].

«آسمان و زمین و آنچه در میان آن­هاست را به باطل نیافریدیم. این گمان کسانی است که کافر شدند. پس وای بر آن کسانی که کافر شدند از آتش (دوزخ) آیا آن­هایی که ایمان آورده و کارهای شایسته دادند، مانند تبه­کاران در زمین قرار می­دهیم یا پاک­شدگان را با ناپاکان یکسان قرار می­دهیم. کتابی که به سوی تو نازل کردیم با برکت است تا (مردم سراسرجهان) در آیات آن تدبّرکنند و تا صاحبان خرد (در عالم از آن) پندگیرند».