34- ابوالاَحوص، سلام بن سُلیم حنفی کوفی/[1] [متوفّای 179 ه‍ . ق]

34- ابوالاَحوص، سلام بن سُلیم حنفی کوفی/[1]
[متوفّای 179 ه‍ . ق]

علامه ذهبی در کتاب «تذکرة الحفّاظ»^[2] گوید:

            ابوالاحوص، سلام بن سلیم، حافظ حدیث و یکی از راویان مؤثق و قابل اعتماد به شمار می‌آید؛ وی، از زیاد بن علاقة، سِماک بن حرب، منصور بن معتمر، آدم بن علی، ابواسحاق و کسان دیگر، حدیث روایت نموده است.

            و مُسدّد، قتیبه، خلف بن هشام، ابوبکر بن ابی شیبة، برادر ابوبکر بن ابی شیبه: عثمان، هنّاد بن سری؛ و شمار زیادی از دیگر مردمان، از ابوالاحوص سلام بن سلیم، به روایت حدیث پرداخته‌اند.

            یحیی بن معین گفته است: «ثقة مُتقن»؛ «ابوالاحوص، فردی ثقه و قابل اعتماد و مطمئن و معتبر می‌باشد».

            و احمد عجلی گوید: «صاحب سنّة واتبّاع»؛ «ابوالاحوص، صاحب سنّت و متعهد و پایبند بدان بود».

            علامه ذهبی در ادامه گوید: «کان موصوفاً بالعبادة والفضل؛ مات سنة تسع وسبعین ومائة مع مالک وحمّاد»؛ «ابوالاحوص، سلام بن سلیم، متّصف به عبادت و پرستش خدای و مهربانی و نیکوکاری و خوش خدمتی و فضیلت بود؛ وی به سال 179 ه‍ . ق همراه مالک بن انس و حمّاد درگذشت و چهره در نقاب خاک کشید».

و حافظ ابن حجر عسقلانی در کتاب «تهذیب التهذیب»^[3] گوید:

            ابوزرعة و نسایی گفته‌اند: «ثقة»؛ «ابوالاحوص، از زمره‌ی راویان مؤثق و قابل اعتماد بود».

            و عبدالرحمن بن ابی حاتم، از پدرش نقل می‌کند که گفت: «صدوق»؛ «ابوالاحوص، روایت کننده‌ای صادق و راستگو و مطمئن و امین بود».

            و ابن سعد گوید: «کان کثیر الحدیث صالحاً فیه»؛ «ابوالاحوص، بسیار روایت کننده‌ی حدیث بود و در عرصه‌ی حدیث شناسی، درستکار و امین و مطمئن و قابل اعتماد و مُعتمد و مورد اعتبار بود».

            ابن حبّان نیز وی را در شمار راویان مؤثق و قابل اعتماد ذکر کرده است؛ و ابن خلفون نیز از ابن نُمیر، مؤثق بودن ابوالاحوص را نقل کرده است.

            شایان ذکر است که ابوالاحوص، از آن دسته از راویانی می‌باشد که هر شش پیشوای حدیث (بخاری، مسلم، ترمذی، ابوداود، نسایی و ابن ماجه)، از وی حدیث روایت نموده‌اند.

            و علامه محمد بن یوسف صالحی دمشقی شافعی در کتاب «عقود الجمان»^[4]، ابوالاحوص سلام بن سُلیم را در شمار روایت کنندگان از امام اعظم ابوحنیفه/ ذکر کرده است.

            و همچنین حافظ ابن بزّاز کردری نیز در کتاب «المناقب»^[5]، وی را در زمره‌ی راویان شهر کوفه ذکر کرده که به نقل روایت از امام اعظم ابوحنیفه/ پرداخته است.

نگارنده‌ی سطور گوید:

                ابوالاحوص سلام بن سلیم/، در موارد ذیل (از کتاب «الجامع الصحیح» بخاری) با یک واسطه، استاد امام محمد بن اسماعیل بخاری/ به شمار می‌آید؛ و این موارد عبارتند از:

* در باب «الدعاء علی المشرکین»^[6]

            «حَدَّثَنَا الحَسَنُ بْنُ الرَّبِیعِ، حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ، عَنْ عَاصِمٍ، عَنْ أَنَسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ: بَعَثَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ سَرِیَّةً یُقَالُ لَهُمْ القُرَّاءُ فَأُصِیبُوا، فَمَا رَأَیْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَجَدَ عَلَى شَیْءٍ مَا وَجَدَ عَلَیْهِمْ، فَقَنَتَ شَهْرًا فِی صَلاَةِ الفَجْرِ، وَیَقُولُ: «إِنَّ عُصَیَّةَ عَصَوُا اللَّهَ وَرَسُولَهُ»»(ح 6394)

            «حسن بن ربیع، از ابوالاحوص (سلام بن سُلیم)، از عاصم، از انس بن مالکس برای ما روایت کرده که وی گفته است: رسول خدا ج سریّه‌ای (گروه کوچکی) - که آنان را «قرّاء» (قاریان) می‌نامیدند - به منطقه‌ای اعزام کرد؛ آن‌ها شهید شدند؛ من پیامبر ج را ندیده بودم که بر چیزی اندوهگین شده باشد چنان‌که بر شهید شدن این قرّاء اندوهگین و ناراحت شده بود؛ و آن حضرت ج به مدّت یک ماه در نماز صبح قنوت خواند و چنین می‌گفت: «همانا قوم «عُصیة»، در برابر خدا و رسول او، عصیان ورزیده‌اند».

* در باب «الالتفات فی الصلاة»^[7]

            «حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَشْعَثُ بْنُ سُلَیْمٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الِالْتِفَاتِ فِی الصَّلاَةِ؟ فَقَالَ: «هُوَ اخْتِلاَسٌ یَخْتَلِسُهُ الشَّیْطَانُ مِنْ صَلاَةِ العَبْدِ»»(ح 751)

            «مسدّد، از ابوالاحوص (سلام بن سلیم)، از اشعث بن سلیم، از پدرش، از مسروق برای ما روایت کرده که عایشهل گفته است: از رسول خدا ج درباره‌ی التفات (نگاه کردن به اطراف خود) هنگام نماز، پرسیدم؛ آن حضرت ج فرمود: «این، نوعی سرقت شیطان، از نماز بنده است».

* در باب «کلام الامام والناس فی خطبة العید؛ واذا سئل الامام عن شیء وهو یخطب»^[8].

* در باب «من نام عند السحر»^[9].

* در باب «اذا نام ولم یصلّ، بال الشیطان فی أذنه»^[10].

* در باب «فضل مکة وبنیانها»^[11].

* در باب «اسم الفرس والحمار»^[12].

* در باب «الرجز فی الحرب ورفع الصوت فی حفر الخندق»^[13].

* در باب «ذکر الملائکة»^[14].

* در باب «صفة ابلیس وجنوده»^[15].

* در باب «قوله تعالی: ﴿إِنَّ قُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِ کَانَ مَشۡهُودٗا٧٨﴾ [الإسراء: 78]»^[16].

* در باب «تفسیر سورة: ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ١﴾ [النصر: 1]»^[17].

* در باب «اذا اصاب قوم غنیمة، فذبح بعضهم غنماً او ابلاً بغیر امر اصحابهم، لم تؤکل»^[18].

در باب «الحمّی من فیح جهنّم»^[19].

* در باب «من کان یؤمن بالله والیوم الاخر، فلا یؤذ جاره»^[20].

---

[1]-           بیوگرافی «ابوالاحوص، سلام بن سلیم» را در این منابع دنبال کنید:

      «التاریخ الکبیر»؛ امام بخاری 2/2/135؛ «رجال صحیح البخاری»، کلاباذی 1/333؛ «کتاب الثقات»، ابن حبان 6/417؛ «الجرح و التعدیل»، رازی 4/259؛ «الکاشف»، حافظ ذهبی 1/413؛ «میزان الاعتدال»، حافظ ذهبی 2/176؛ «تهذیب التهذیب»، ابن حجر عسقلانی 4/248؛«تقریب التهذیب»، ابن حجر عسقلانی 1/405؛ «خلاصة تهذیب الکمال»، خزرجی ص 135؛ «شذرات الذهب، ابن عماد 1/292؛ «تهذیب الکمال»، حافظ مزّی 8/224؛ «الجمع بین رجال الصحیحین»، مقدسی 2/197

[2]-           «تذکرة الحفّاظ» 1/250

[3]-           «تهذیب التهذیب» 4/248

[4]-           «عقود الجمان»؛ ص115

[5]-           «المناقب»، کردری 2/224

[6]-           «الجامع الصحیح»، امام بخاری 2/946

[7]-           همان 1/104

[8]-           همان 1/134

[9]-           همان 1/152

[10]-        همان 1/153

[11]-        همان 1/215

[12]-        همن 1/400

[13]-        همان 1/425

[14]-        همان 1/456

[15]-        همان 1/465

[16]-        همان 2/686

[17]-        همان 2/742

[18]-        همان 2/831

[19]-        همان 2/852

[20]-        همان 2/889