حدیث سی­ و چهارم: حکم نماز نوافل در مسجد

زید بن ثابت س روایت کرده است: «أَنَّ رَسُولَ اللَّه ج اتَّخَذَ حُجْرَةً فِی رَمَضَانَ، فَصَلَّى فِیهَا لَیَالِیَ، فَصَلَّى بِصَلاَتِهِ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَلَمَّا عَلِمَ بِهِمْ جَعَلَ یَقْعُدُ، فَخَرَجَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ: قَدْ عَرَفْتُ الَّذِی رَأَیْتُ مِنْ صَنِیعِکُمْ، فَصَلُّوا أَیُّهَا النَّاسُ فِی بُیُوتِکُمْ، فَإِنَّ أَفْضَلَ الصَّلاَةِ صَلاَةُ المَرْءِ فِی بَیْتِهِ إِلَّا المَکْتُوبَةَ»^[1]. «رسول خدا ج اتاقی (را به عنوان مسجد) در ماه رمضان قرار دادند و و در آن شبها نماز می­خواند، و برخی از یارانش با نمازش نماز خواندند، هنگامیکه از این باخبر شدند دست نگه­داشتند و به‌سوی آنها رفت و فرمود: از آنچه که از اعمالتان دیدم با خبرم. ای مردم! در خانه­هایتان نماز بخوانید، به حقیقت برترین نماز جز نمازهای فرض، نماز انسان در خانه­اش است».

این فرموده بیانگر این است انجام هر نمازی که در مسجد و خانه خواندنش جایز باشد بجز نمازهای فرض که خواندن آنها در مسجد به صورت جماعت بهتر است، خواندن دیگر نمازها در خانه بهتر و مشمول اجر بیشتر می­باشد. البته نماز تحیه المسجد که خواندنش فقط در مسجد رواست مشمول این حکم نمی­باشد.

نووی / گفته: ترغیب به خواندن نافله در خانه به دلیل مخفی­تر و دورتر بودن آن از ریا می­باشد و موجب تبرّک خانه شده و رحمت در آن نازل می­گردد و شیطان از آن دور می­شود. و اینکه اشاره به «فِی بَیتِهِ» «در خانه‌اش» شده به معنای آن است که خانه دیگران مشمول این فضیلت نمی­باشد هر چند مصون از ریا باشد^[2].

همچنین خواندن نمازهای سنّت و مندوب نوعی آموزش عملی به خانواده و فرزندان می­باشد تا اینکه آنها، پدر و مادر را در عبادت و نیایش با پروردگارأ ببینند و خشوع و خضوع آنها بیشتر شود.

کلمه «المَرْءِ» شامل مرد و زن می­شود؛ چرا که بنابر فرموده: «لا تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللَّهِ مَسَاجِدَ اللَّهِ...»^[3]. «زنان و کنیزان خداوند را از رفتن به مسجد منع نکنید...». آمدن زنان به مسجد مستحب می­باشد پس بنابر حدیث زید بن ثابت س نماز نوافل مرد و زن در خانه اجر بیشتر دارد و بنابر روایت همسر ابوحمید الساعدی س خواندن نماز فرض و مستحب زن در خانه اجر و ثواب بیشتر دارد. با همه این اوصاف باید مدّنظر داشت درصورتیکه شخص نماز جماعتش را در مسجد بخواند و بعد به دلایلی به خانه برنگردد و یا احتمال دیر رسیدن و نرسیدن آن در زمان باقیمانده برای نماز سنّت باشد، توصیه می­شود که نماز نفلش را در مسجد بخواند؛ چراکه انجامش در مسجد بس بهتر از انجام ندادنش می­باشد.

---

[1]- (صحیح): بخاری (ش731و6113و7290)/ مسلم (ش1861)/ ابوداود (ش1046و1449)/ نسایی (ش1599) از طریق (موسی بن عقبه و عبدالله بن سعید و ابراهیم بن ابی النضر) روایت کرده‌اند: «عن سالم أبی النضر عن بسر بن سعید عن زید بن ثابت أن رسول الله ج اتخذ حجرة قال حسبت أنه قال من حصیر فی رمضان فصلى فیها لیالی فصلى بصلاته ناس من أصحابه فلما علم بهم جعل یقعد فخرج إلیهم فقال قد عرفت الذی رأیت من صنیعکم فصلوا أیها الناس فی بیوتکم فإن أفضل الصلاة صلاة المرء فی بیته إلا المکتوبة».

[2]- نک: ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، شماره 1194.

[3]- (صحیح): سندش در حدیث «بیست و سوّم» بیان شده است.