حدیث پانزدهم: پیاده و با آرامش به نماز جمعه رفتن

اوس بن اوسس روایت کرده است: «سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ج یَقُولُ مَنْ غَسَّلَ وَاغْتَسَلَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ وَبَکَّرَ وَابْتَکَرَ وَمَشَى وَلَمْ یَرْکَبْ فَدَنَا مِنْ الْإِمَامِ وَاسْتَمَعَ وَلَمْ یَلْغُ کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ عَمَلُ سَنَةٍ أَجْرُ صِیَامِهَا وَقِیَامِهَا.»^[1] «از پیامبر خدا ج شنیدم که فرمودند: هر کس روز جمعه غسل کند و نیکو غسل نماید و در اوّل وقت (به نماز جمعه) برود و زود برود و با پیاده برود و سوار هیچ مَرکبی نشود و به امام نزدیک شود و خوب گوش فرا دهد و کلام لغو (و بی فایده) نگوید به ازای هر قدمش اجر عمل یک سال از روزه و قیام (و نماز) برای وی خواهد بود.»

از جمله مستحبات و فضائل روز جمعه پیاده و زود رفتن به نماز جمعه می­باشد، به گونه­ای که نمازگزار به امام و خطیب جمعه در حدّ امکان نزدیک شود، ولی نباید برای نزدیک شدن به امام از روی شانۀ مردم عبور نماید.

همچنین پیامبر اکرم ج می­فرماید: «مَنِ اغْبَرَّتْ قَدَمَاهُ فِی سَبِیلِ الله حَرَّمَهُ الله، عَلَى النَّارِ.»^[2] «هر کس قدم‌هایش در راه خداوند، غبارآلود شود، خداوند آتش را بر وی حرام می­کند.»

رفتن به نماز جمعه و در واقع هر نمازی باید با تأنی و آرامش باشد و شخص به سمت مسجد ندود و بدین وسیله به خود و دیگران استرس و فشار وارد کند و حتّی در مواردی عجله و شتابان به سوی مسجد و نماز جماعت رفتن باعث رنجش و هتک حقوق دیگران می­شود، فرمودۀ پیامبر اکرم ج ملاک این حکم است، ایشان ج می­فرماید: «إِذَا أُقِیمَتِ الصَّلاةُ فَلا تَأْتُوهَا تَسْعَوْنَ، ایتُوهَا تَمْشُونَ عَلَیْکُمُ السَّکِینَةُ، فَمَا أَدْرَکْتُمْ فَصَلُّوا، وَمَا فَاتَکُمْ فَأَتِمُّوا.»^[3] «هرگاه نماز اقامه گردید با عجله و شتابان به سوی آن نروید، با حالتی آرام و با تأنّی به سمت آن پیاده حرکت کنید، به هر (مقداری از نماز رسیدید) آن­را بخوانید و هر مقدار (از نماز را از دست دادید، بعد از سلام امام برخیزید و آن ­را) تمام کنید.»

این حکم در مورد کسی که سوار بر ماشین و یا مرکبی به مسجد می­رود نیز صدق می­کند که مستحب است آرام و با تأنی حرکت کند حتّی اگر فقط قسمتی از نماز را دریابد؛ مگر اینکه به کل نماز نرسد که در نتیجه چون جمعه واجب است لذا باید عجله کند البته عجله­ای که موجب تضییع حق دیگران و اذیت و آزار به دیگران و ضرر به خود و دیگران نباشد.

---

[1] (صحیح): احمد، المسند (ش16173و16962) / ابوداود (ش345) / بیهقی، السنن الکبری (ش6089) وشعب الایمان (ش2728) ومعرفة السنن والآثار (ش6591) / ابن ابی شیبه، المصنف (ج2ص3) / ابن ماجه (ش1087) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج1ص215) / مروزی، الجمعة وفضلها (ش50) / تمام رازی، الفوائد (ج2ص202) / ابن ابی عاصم، الآحاد والمثانی (ش1573) / اصفهانی، الترغیب والترهیب (ش920) / بغوی، شرح السنة (ج4ص236) / ابونعیم، معرفة الصحابه (ش986) / طوسی، المستخرج علی ترمذی (ج3ص8) / ضیاء المقدسی، المنتقى من مسموعات مرو (ش420) / ابن قانع، معجم الصحابة (ش34) جزء الحسن بن رشیق (ش78) / ابن بشران، الامالی (ش974) / جرجانی، الامالی (ش307) از طریق (یحیی بن آدم ومحمّد بن حاتم الجرجرائى و أبو بکر بن أبی شیبة) روایت کرده‌اند: «حدثنا (عبدالله) بن المبارک عن الأوزاعى حدثنى حسان بن عطیة حدثنى أبو الأشعث الصنعانى حدثنى أوس بن أوس الثقفى سمعت رسول الله - صلى الله علیه وسلم - یقول: من غسل یوم الجمعة واغتسل ثم بکر وابتکر ومشى ولم یرکب ودنا من الإمام فاستمع ولم یلغ کان له بکل خطوة عمل سنة أجر صیامها وقیامها.»

وحسان بن عطیة هم متابعه شده واحمد، المسند (ش16175) / نسایی (ش1384) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج1ص215) / ابن عساکر، تاریخ دمشق (ج36ص120و200و43ص299) / ابن عساکر، معجم الشیوخ (ج1ص490) / ابونعیم، معرفة الصحابه (ش988) / طوسی، الاربعین (ش12) / نسوی، الاربعین (ش27) / ابن سعد، الطبقات الکبری (ج5ص339) / ابن ابی عاصم، الآحاد والمثانی (ش1573) از طریق (عبدالرحمن بن یزید بن جابر ویحیى بن الحارث الذماری وابوقلابة وسلیمان بن موسی وعثمان بن ابی خالد) روایت کرده‌اند: «أنه سمع أبا الأشعث حدثه انه سمع اوس بن اوس... .»

وابوالاشعث صنعانی هم متابعه شده وابوداود (ش346) / طبرانی، المعجم الاوسط (ج2ص122) / طیالیسی، المسند (ش1210) / خطیب بغدادی، موضح اوهام الجمع والتفریق (ج2ص397) از طریق (عبادة بن نسى و الحسن البصری ومحمّد بن سعید الازدی) روایت کرده است: «عن أوس بن اوس الثقفى عن النبی - صلى الله علیه وسلم - ... .»

و رجال احمد «رجال صحیحین» می‌باشد جز شراحیل بن شرحبیل ابوالاشعث صنعانی که «رجال مسلم» است واسنادش هم «صحیح» می‌باشد.

وامام حافظ عراقی هم گفته است: «اسنادٌ جیدٌ»

وامام حاکم نیشابوری هم گفته است: «حدیثٌ صحیحٌ علی شرط الشیخین»

وامام ذهبی هم گفته است: «اسنادٌ صالحٌ»

وامام نووی گفته است: «اسناد حسنٌ»

وامامان بغوی وترمذی هم گفته است: «حدیثٌ حسنٌ» [بغوی، شرح السنة (ج4ص236) / نووی، خلاصة الأحکام فی مهمات السنن وقواعد الإسلام (ش2717) / الزبیدی، اتحاف السادة المتقین بشرح إحیاء علوم الدین (ج3ص238) / ذهبی، تذکرة الحفاظ (ج3ص127) / ترمذی (ش496) / حاکم، المستدرک (ش1042)]

[2]- (صحیح): بخاری (ش907) / ترمذی (ش1632) / نسایی (ش3116) از طریق (یحیی بن حمزه والولید بن المسلم) روایت کرده­اند: «حدثنا یزید بن أبی مریم الأنصاری قال حدثنا عبایة بن رفاعة قال أدرکنی أبو عبس وأنا أذهب إلى الجمعة فقال سمعت النبی ج  یقول من اغبرت قدماه فی سبیل الله حرمه الله على النار.»

[3]- (صحیح): بخاری (ش908) / مسلم (ش1389-1391) / ابوداود (ش572) ترمذی (ش327) / نسایی (ش861) / ابن ماجه (ش775) از طریق (سعید بن مسیب و ابوسلمه بن عبدالرحمن وعبدالرحمن بن یعقوب وهمام بن منبه) روایت کرده‌اند: «أن أبا هریرة قال سمعت رسول الله صلى الله علیه وسلم یقول: ... .»