کتاب [78]- میراث

کتاب [78]- میراث

1- باب: مِیرَاثِ الوَلَدِ مِنْ أَبِیهِ وَأُمِّهِ

باب [1]: میراث فرزند، از پدر و مادرش

2153- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «أَلْحِقُوا الفَرَائِضَ بِأَهْلِهَا، فَمَا بَقِیَ فَهُوَ لِأَوْلَى رَجُلٍ ذَکَرٍ» [رواه البخاری: 6732].

2153- از ابن عباسب از پیامبر خدا ج روایت است که فرمودند: «میراث را [اول] برای کسانی که نصیب معینی دارند بدهید، و باقی مانده، برای نزدیک‌ترین مرد مذکر است».

2- باب: مِیرَاثِ ابْنَةِ ابْنٍ مَعَ ابْنِهِ

باب [2]: میراث دختر فرزند، به همراه فرزند

2154- عَنْ أَبِی مُوسَى رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ. أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ أبْنَةٍ وَابْنَةِ ابْنٍ وَأُخْتٍ، فَقَالَ: لِلابْنَةِ النِّصْفُ، وَلِلْأُخْتِ النِّصْفُ، وَأْتِ ابْنَ مَسْعُودٍ، فَسَیُتَابِعُنِی، فَسُئِلَ ابْنُ مَسْعُودٍ، وَأُخْبِرَ بِقَوْلِ أَبِی مُوسَى فَقَالَ: لَقَدْ ضَلَلْتُ إِذًا وَمَا أَنَا مِنَ المُهْتَدِینَ، أَقْضِی فِیهَا بِمَا قَضَى النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «لِلاِبْنَةِ النِّصْفُ، وَلِابْنَةِ ابْنٍ السُّدُسُ تَکْمِلَةَ الثُّلُثَیْنِ، وَمَا بَقِیَ فَلِلْأُخْتِ» فَأَتَیْنَا أَبَا مُوسَى فَأَخْبَرْنَاهُ بِقَوْلِ ابْنِ مَسْعُودٍ، فَقَالَ: لاَ تَسْأَلُونِی مَا دَامَ هَذَا الحَبْرُ فِیکُمْ [رواه البخاری: 6736].

2154- از ابو موسیس پرسیده شد که: اگر کسی فوت شد، و از وی یک دختر و یک دختر فرزند، [یعنی: نوسۀ پسری که دختر باشد] و خواهری باقی ماند، میراث آن‌ها چگونه است؟ گفت: نیم مال برای دختر، و نیم مال برای خواهر است، و برای شخص سائل گفت: نزد ابن مسعودس برو، و او نیز از من پیروی می‌کند.

و چون از این مسئله از ابن مسعودس پرسیده شد، و از قول ابو موسیس برایش خبر رسید، گفت: اگر من به مثل چیزی که او گفته است بگویم گمراه گردیده و هدایت نشده‌ام، بلکه به چیزی حکم می‌کند که پیامبر خدا ج حکم کرده‌اند، نیم مال برای دختر، ششم حصۀ مال – جهت اکمال ثلثین – برای دختر فرزند، و باقی مانده برای خواهر است⁽[1]⁾.

چون برای ابو موسیس از فتوای ابن مسعودس خبر داده شد گفت: تا وقتی که این نابغه در بین شما وجود دارد، از من چیزی نپرسید.

3- باب: مَوْلَى القَوْمِ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَابْنُ الأخْتِ مِنْهُمْ

باب [3]: آزاد شدۀ مردم از آن‌ها و خواهر زاده، از آن‌ها است

2155- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَوْلَى القَوْمِ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» [رواه البخاری: 6761].

2155- از انس بن مالکس از پیامبر خدا ج روایت است که فرمودند: «آزاد شدۀ هر مردمی از خود آن مردم است».

2156- وَعَنْهُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «ابْنُ أُخْتِ القَوْمِ مِنْهُمْ - أَوْ: مِنْ أَنْفُسِهِمْ -» [رواه البخاری: 6762].

2156- و از انس بن مالکس از پیامبر خدا ج روایت است که فرمودند: «خواهر زادۀ هر مردمی، از خود آن مردم است»⁽[2]⁾.

4- باب: مَنِ ادَّعى إِلَى غَیْرِ أَبِیهِ

باب [4]: کسی که خود را به غیر پدرش نسبت می‌دهد

2157- عَنْ سَعْدٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ سَمِعْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، یَقُولُ: «مَنِ ادَّعَى إِلَى غَیْرِ أَبِیهِ، وَهُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ غَیْرُ أَبِیهِ، فَالْجَنَّةُ عَلَیْهِ حَرَامٌ» فَذَکَرْتُهُ لِأَبِی بَکْرَةَ، فَقَالَ: وَأَنَا سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ وَوَعَاهُ قَلْبِی مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ [رواه البخاری:6766، 6767].

2157- از سعدس روایت است که گفت: پیامبر خدا ج را شیندیم که می‌فرمودند: «کسی که خود را به غیر پدرش نسبت بدهد و بدان که آن شخص پدرش نیست، بهشت برایش حرام است»⁽[3]⁾.

وچون این سخن برای ابوبکره گفته شد، گفت: این سخن را از پیامبر خدا ج گوشهایم شنید، و قلبم حفظ کرد.

2185- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «لاَ تَرْغَبُوا عَنْ آبَائِکُمْ، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ أَبِیهِ فَهُوَ کُفْرٌ» [رواه البخاری: 6768].

2185- از ابو هریرهس از پیامبر خدا ج روایت است که فرمودند: «از پدران خود، روگردان نشوید، کسی که از پدرش روگردان می‌شود، به تحقیق که کافر می‌شود»⁽[4]⁾.

79- کِتَابُ الحُدُودِ

---

[1]- مثلا: اگر در این صورت از شخص متوفی، سی هزار درهم باقی مانده باشد، پانزده هزار درهم برای ختر، پنج هزار درهم برای دختر فرزند، و ده هزار درهم برای خواهر می‌رسد.

[2]- از این حدیث این طور دانسته می‌شود، که در صورت نبودن میراث بر دیگری، ذوی الأرحام میراث می‌برند، و یا مؤید مذهب احناف است.

[3]- ظاهر حدیث دلالت بر این دارد که چنین عملی کفر است، زیرا مسلمان مرتکب هر گناهی که شده باشد، به طور مطلق از بهشت محروم نمی‌شود، مگر نص صریح قطعی در زمینه وجود داشته باشد، بنابراین علماء گفته‌اند که این حکم، در صورتی است که این کار را حلال بداند، و یا اینکه این وعید شدید جهت تنفیر و تغلیظ است، تا شخص به چنین کاری اقدام نکند، والله تعالی أعلم.

[4]- یعنی: خود را غیر از پدر خود به شخص دیگری نسبت ندهید، و از پدران خود ننگ نکنید، و علماء گفته‌اند که مراد از کفر در این حدیث کفران نعمت است یعنی: کسی که به چنین کاری اقدام می‌ورزد، حق پدرش را پایمال نموده و می‌پوشاند، و یا مانند حدیث گذشته، این حکم در صورتی است که این عمر را حلال بداند، و یا مراد از آن تغلیظ و تشدید است.