15- أذکار صبح و شب

15- أذکار صبح و شب

رسول الله ج فرمود: «لأَنْ أَقْعُدَ مَعَ قَوْمٍ یَذْکرُونَ الله تَعَالَى مِنْ صَلاَةِ الْغَدَاةِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ أَحَبُّ إِلیَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ أَرْبَعَةً مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِیلَ، وَلأَنْ أَقْعُدَ مَعَ قَوْمٍ یَذْکُرُونَ الله مِنْ صَلاَةِ الْعَصْرِ إِلَى أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ أَرْبَعَةً.» ^([1])

«اگر من با گروهى بنشینم که از نماز صبح تا طلوع آفـتاب ذکـر الله تعـالى را بکنند، در نزد من دوست داشتنى تر از آزاد کردن چهار برده از فرزندان اسماعیل است، و اگر با گروهى بنشینم که خدا را از نماز عصر تا غروب آفتاب یاد کنند، نزد من از آزاد کردن چهار برده دوست داشتنى­تر است».

﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَیُّ ٱلۡقَیُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِی ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِی ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِی یَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ یَعۡلَمُ مَا بَیۡنَ أَیۡدِیهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ کُرۡسِیُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا یَ‍ُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِیُّ ٱلۡعَظِیمُ٢٥٥﴾^([2])

(ترجمۀ این آیه در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ یَلِدۡ وَلَمۡ یُولَدۡ٣ وَلَمۡ یَکُن لَّهُۥ کُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾ [الإخلاص: 1-4].

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِی ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾ [الفلق: 1-5].

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِکِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِی یُوَسۡوِسُ فِی صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾ [الناس: 1-6].

(ترجمۀ این آیات در ذکر شمارۀ (6-11) بیان شده است.)

(این سوره‌ها سه بار خوانده شوند).^([3])

(أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ الْـمُلْکُ ِللهِ^([4]) وَالْـحَمْدُ ِللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْکُ وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ، رَبِّ أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا فِیْ هَذَا الْیَوْمِ وَخَیْرَ مَا بَعْدَهُ^([5])، وَأَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا فِیْ هَذَا الْیَوْمِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهُ، رَبِّ أَعُوْذُ بِکَ مِنَ الْکَسَلِ، وَسُوْءِ الْکِبَرِ، رَبِّ أَعُوْذُ بِکَ مِنْ عَذَابٍ فِی النَّارِ وَعَذَابٍ فِی الْقَبْرِ.)^([6])

(ما و تمام جهانیان، شب را براى خدا به صبح رسانیدیم، و حمد از آنِ خداست، هیچ معبودى، بجز الله که یکتاست و شریکى ندارد، وجود ندارد. پادشاهى و حمد فقط از آن اوست و او بر هر چیز قادر است. الهى! من خیر آنچه در این روز است و خیر آنچه بعد از آن است را از از تو مى­طلبم، و از شرّ آنچه که در این روز و ما بعد آن، وجود دارد، به تو پناه مى­برم. الهى! من از تنبلى و بدى هاى پیرى به تو پناه مى­برم، بار الها! من از عذاب آتش و قبر به تو پناه مى­برم.)

(أَللَّهُمَّ بِکَ أَصْبَحْنَا، وَبِکَ أَمْسَیْنَا^([7])، وَبِکَ نَحْیَا، وَبِکَ نَمُوْتُ وَإِلَیْکَ النُّشُوْرُ.) ^([8])

(بار الها! با لطف تو صبح کردیم، و با عنایت تو به شب رسیدیم، و به خواست تو زنده ایم، و به خواست تو مى­میریم، و رستاخیز ما بسوى تو است.)

(أَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّیْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِیْ وَأَنَا عَبْدُکَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِکَ وَ وَعْدِکَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوْءُ لَکَ بِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ، وَأَبُوْءُ بِذَنْبِیْ فَاغْفِرْ لِیْ فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوْبَ إِلاَّ أَنْتَ.)^([9])

(الهى! تو پروردگار من هستى، بجز تو معبود دیگرى «بر حق» نیست، تو مرا آفریدى، و من بندۀ تو هستم، و بر پیمان و وعده ام با تو بر حسب استطاعت خود، پایبند هستم، و از شرِّ آنچه که انجام داده­ام به تو پناه مى­برم، به نعمتى که به من عطا فرموده­اى، اعتراف مى­کنم، و به گناهم اقرار مى­نمایم، پس مرا ببخشاى؛ چرا که بجز تو کسى گناهان را نمى­بخشاید.)

 (أَللَّهُمَّ إِنِّیْ اَصْبَحْتُ^([10]) اُشْهِدُکَ وَاُشْهِدُ حَمَلَةَ عَرْشِکَ، وَمَلاَئِکَتَکَ وَجَمِیْعَ خَلْقِکَ، أَنَّکَ أَنْتَ اللهُ لاَ إِلَهَ ِإلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیْکَ لَکَ وَأَنَّ محمّداً عَبْدُکَ وَرَسُوْلُکَ.)^([11])

(این دعا چهار بار خوانده شود.)

(الهى! من در این صبحگاه، تو را و حاملان عرش و تمام فرشتگانت و کلیّۀ مخلوقات تو را گواه مى­گیرم بر این که تو، الله هستى، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، تو یگانه­اى و شریکى ندارى، و محمّد ج بنده و فرستادۀ تو است.)

(أَللَّهُمَّ عَافِنِیْ فِیْ بَدَنِیْ، أَللَّهُمَّ عَافِنِیْ فِیْ سَمْعِیْ، اللَّهُمَّ عَافِنِیْ فِیْ بَصَرِیْ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَللَّهُمَّ أَعُوْذُ بِکَ مِنَ الْکُفْرِ، وَالْفَقْرِ، وَأَعُوْذُ بِکَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ.)^([12])

(بارالها! در بدنم عافیت ده، بارالها! در گوشم عافیت ده، خدایا! در چشمم عافیت ده، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد، از کفر به تو پناه مى برم، از فقر به تو پناه مى برم، از عذاب قبر به تو پناه مى برم، بجز تو معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد.)

(حَسْبِیَ اللهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیْمِ.)^([13])

(الله براى من کافى است، بجز او معبود دیگرى «بر حقّ» نیست، بر تو توکّل کردم و او پروردگار عرش بزرگ است.)

 (أَللَّهُمَّ إِنِّیْ أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَةَ فِیْ الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ، أَللَّهُمَّ إِنِّیْ أَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَةَ فِیْ دِیْنِیْ وَدُنْیَایَ، وَأَهْلِیْ، وَمَالِیْ، أَللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِیْ، وَآمِنْ رَوْعَاتِیْ، أَللَّهُمَّ احْفَظْنِیْ مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ، وَمِنْ خَلْفِیْ، وَعَنْ یَمِیْنِیْ، وَعَنْ شِمَالِیْ، وَمِنْ فَوْقِیْ، وَأَعُوْذُ بِعَظَمَتِکَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِیْ.)^([14])

(الهى! عفـو و عافیت دنـیا و آخرت را از تـو مى­خواهم. بارالها! عفو و عافیت دین، دنیا، خانواده و مالَم را از تو مسألت مى­نمایم. بارالها! عیوب مرا بپوشان و ترس مرا به ایمنى مبدّل ساز. الهى! مرا از جلو، پشت سر، سمت راست و چپ و بالاى سرم، محافظت بفرما، و به بزرگى و عظمت تو پناه مى­برم از اینکه بطور ناگهانى از طرف پایین کشته شوم.)

(أَللَّهُمَّ عاَلِمَ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأْرَضِ، رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَمَلِیْکَهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِیْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّیْطَانِ وَشِرْکِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِیْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ.) ^([15])

(بارالها! اى دانندۀ نهان و آشکار، آفریدگار آسمان‌ها و زمین، پروردگار و مالک هر چیز، من گواهى مى­دهم که بجز تو، معبود دیگرى نیست، از شرّ نفس و از شرّ شیطان و دام فریبش، و از اینکه خود مرتکب کار بدى شوم و یا به مسلمانى، بدى برسانم، به تو پناه مى­برم.)

(بِسْمِ اللهِ الَّذِیْ لاَ یَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَیْءٌ فِی اْلأَرَضِ وَلاَ فِی السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ.)^([16])

(به نام خدایى که با نام وى هیچ چیز در زمین و آسمان، گزندى نمى­رساند، و او شنوا و دانا است.)

(یَا حَیُّ یَا قَیُّوْمُ بِرَحـمَتِکَ أَسْتَغِیْثُ أَصْلِحْ لِی شَأْنِیْ کُلَّهُ وَلاَ تَکِلْنِیْ إِلَى نَفْسِیْ طَرْفَةَ عَیْنٍ.)^([17])

(اى زنـده و پا بـرجا! بـه وسیلۀ رحمت تـو از تـو کمک مى­خواهم، همۀ امورم را اصلاح بفرما، و مرا به اندازۀ یک چشم به هم زدن به حال خود رها مکن.)

(أَصْبَحْنَا عَلَى فِطْرَةِ الْإِسْلاَمِ^([18])، وَعَلَى کَلِمَةِ الْإِخْلاَصِ، وَعَلَى دِیْنِ نَبِیِّنَا محمّد ج، وَعَلَى مِلَّةِ أَبِیْنَا إِبْرَاهِیْمَ، حَنِیْفاً مُسْلِماً وَمَا کَانَ مِنَ الْـمُشْرِکِیْنَ.)^([19])

(ما بر فطرت اسلام، کلمۀ اخلاص (یعنی؛ کلمۀ توحید لا إله إلّا الله)، دین پیامبرمان محمّد ج و آئین پدرمان ابراهیم؛ صبح کردیم، همان ابراهیمى که فقط به سوى حق، تمایل داشت و فرمانبردار خداوند بود، و از مشرکان نبود.)

(سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ.)^([20]) (صد مرتبه خوانده شود.)

(پاک و منزّه است خداوند، و من ستایش او را بیان می‌کنم.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْکُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ.) (ده بار خوانده شود.) ^([21])

(بجز الله معبود دیگرى «بر حقّ» نیست، او شریکى ندارد، پادشاهى و ستایش از آنِ اوست، و او بر هر چیز توانا است.)

(لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْکُ، وَلَهُ الْـحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ.)^([22])

 (هنگام صبح، صد بار خوانده شود.)

(هیچ معبودى به جز الله «بر حقّ» وجود ندارد، یکتاست و شریکى براى او نیست، پادشاهى و حمد از آنِ اوست، و او بر هر چیز تواناست.)

(سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، عَدَدَ خَلْقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ کَلِمَاتِهِ.)

(هنگام صبح، سه بار خوانده شود.)^([23])

(تسبیح و پاکى الله و ستایش او را به تعداد آفریدگانش و خشنودى­اش و سنگینـى عرشـش و جـوهر سـخنانش، بیان مى­نمایم.)

(أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوْبُ إِلَیْهِ.) (روزانه صدبار خوانده شود.)^([24])

(من از الله طلب آمرزش مى کنم و به سوى او برمى گردم.)

(أَعُوْذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ.)

(هنگام شب، سه بار خوانده شود).^([25])

(به کلمات تامّات «یعنی؛ کلام کامل و بی­نقص»^([26]) خداوند از شرّ هر آفریده­ای پناه می­برم.)

---

([1]) (صحیح به جز: «أعتق أربعة»): ابوداود (ش3669).

([2]) هر کس هنگام شب این آیه را بخواند، تا صبح از جن محفوظ مى­ماند. (صحیح): بخاری (ش2311و3275و5010).

([3]) هر کس این آیات را سه مرتبه هنگام صبح و شب بخواند از هر چیز کفایتش مى­کند. (صحیح): ابوداود (ش5084) / ترمذی (ش3575) / نسایی (ش5428).

([4]) وهنگام شب بجاى جمله فوق مى­فرمود: «أَمْسَیْنَا وَأَمْسَى الـمـُلْکُ لِلَّهِ».

([5]) هنگام شب بجاى جمله­ى فوق مى­فرمودند: «رَبِّ أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا فِیْ هَذِهِ الْلَّیلَةِ وَخَیْرَ مَا بَعْدَهَا، وَأَعُوْذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا فِیْ هَذِهِ اللَّیلَةِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهَا».

([6]) (صحیح): مسلم (ش7083و7084) / ابوداود (ش5073).

([7]) هنگام شب مى­فرمودند: «أَللَّهُمَّ بِکَ أَمْسَیْنَا، وَبِکَ أَصْبَحْنَا، وَبِکَ نَحْیَا، وَبِکَ نَمُوْتُ وَإِلَیْکَ الْـمَصِیْرُ».

([8]) (صحیح): بخاری، الادب المفرد (ش1199) / ابوداود (ش5070).

([9]) (صحیح): بخاری (ش6306و6323) / ابوداود (ش5072).

هر کس هنگام شب آن را با اخلاص گفته و در آن شب بمیرد، و یا هنگام صبح گفته و در همان روز بمیرد به بهشت داخل می­گردد.

([10]) هنگام شب گفته شود: «أَللَّهُمَّ إِنِّیْ أَمْسَیْتُ».

([11]) (صحیح): ابوداود (ش5071) / طبرانی، الدعاء (ش297).

هر کس این دعا را یک مرتبه بخواند، یک چهارم بدنش از آتش رها می­شود. و هر کس دو بار آن را بگوید، نصف بدنش از آتش رها می­گردد و هر کس سه بار آن را بگوید، سه چهارم بدنش از آتش رها می­گردد و هر کس چهار بار آن را بگوید، از آتش جهنم نجات پیدا می­کند.

([12]) (حسن): احمد، المسند (ش20430) / ابوداود (ش5092).

([13]) (صحیح): ابن السنی، عمل الیوم واللیلة (ش71).

هرکس این دعا را صبح و شام هفت بار بخواند خداوند امور مهم دنیا وآخرتش را کفایت مى­کند.

([14]) (صحیح): احمد، المسند (ش4785) / ابوداود (ش5076).

([15]) (صحیح): احمد، المسند (ش6851) / ترمذی (ش3529).

([16]) (صحیح): طیالسی، المسند (ش79) / احمد، المسند (ش474).

هر کس هر صبح و یا هر شب این دعا را سه مرتبه بخواند، هیچ چیزی نمی­تواند به وی ضرر برساند.

([17]) (صحیح): بزار (ش6368) / نسایی، السنن الکبری (ش10405).

([18]) هنگام شب مى فرمود: «أَمْسَیْنَا عَلَى فِطْرَةِ الإِسْلاَمِ».

([19]) (صحیح): احمد، المسند (ش15364) / نسایی (ش9831).

([20]) (صحیح): بخاری (ش6405و3293) / مسلم (ش7018و7019).

هر کس این ذکر را هر روز صد مرتبه بخواند، تمام گناهانش آمرزیده می­شود اگر چه مانند کف دریاها زیاد باشد.

([21]) (صحیح): احمد (ش26551) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج23ص239).

هر کس این أذکار را بعد از نماز صبح و یا بعد از نماز مغرب ده مرتبه انجام دهد، هر مرتبه­اش همانند آزاد کردن ده برده از نوادگان اسماعیل÷ بوده و به ازای هر مرتبه هم ده حسنه برایش نوشته شده و ده گناه از وی پاک می­گردد و آن روز هیچ گناهی به وی ضرر نمی­رساند مگر این که شرک ورزیده باشد.

([22]) (صحیح): بخاری (ش3293و6405) / مسلم (ش7018و7019).

هر کس این دعا را هر صبح ده مرتبه بخواند، همانند آزاد کردن ده برده بوده و برای فرد هم صد حسنه نوشته شده و صد گناه از وی پاک می­گردد وتا وقتیکه شب شود از شیطان محافظت شده و روز قیامت هم، کسی به اندازه­ی وی عمل خیر ندارد مگر اینکه او هم این أذکار را انجام داده باشد.

([23]) (صحیح): مسلم (ش7089و7088) / ابوداود (ش1505).

ثواب این أذکار، برابر با ثواب أذکاری است که یک فرد، در یک روز بگوید.

([24]) (صحیح): مسلم (ش1362) / ترمذی (ش300) / نسایی (ش1337).

([25]) (صحیح): مسلم (ش7055و7056) / احمد، المسند (ش23650).

هر کس این دعا را هر شب یا صبح سه بار بخواند، آن روز یا شب چیزی به وی آسیب نمی­رساند.

([26]) از آنجائیکه هر کلامی نقص دارد و کلام خداوند بی­عیب و نقص و به طور مطلق کامل می­باشد پناه بردن به آن نیز کامل است.