26-أذکار توبه و کفارۀ گناهان

26-أذکار توبه و کفارۀ گناهان

(26-1) دعاى مجلس

ابن عمرب مى­گوید: رسول الله ج قبل از اینکه از مجلس برخیزد، آنطور که مردم مى­شمردند، صد بار این دعا را مى­خواند:

(رَبِّ اغْفِرْ لِیْ وَتُبْ عَلَیَّ إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الْغَفُوْرُ.)^([1])

(الهى! مرا بیامرز و توبه­ام را بپذیر؛ زیرا که تو بسیار توبه­پذیر و بخشاینده­اى.)

(26-2) دعاى کفارۀ مجلس

(سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَأَتُوبُ إِلَیْکَ.)^([2]) (سه مرتبه)

(خدایا! تو پاک و منزّهى، تو را ستایش مى­کنم، و گواهى مى­دهم که بجز تو، معبود دیگرى «بر حقّ» وجود ندارد و از تو آمرزش مى­خواهم و بسوى تو توبه مى­کنم.)

(26-3) توبه و إستغفار

خداوند متعال می­فرمایند: ﴿وَٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّکُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَیۡهِۚ إِنَّ رَبِّی رَحِیمٞ وَدُودٞ٩٠﴾ [هود: 90] «‏از پروردگارتان آمرزش (گناهان خود را) بخواهید و بعد (از هر گناه و لغزشی که در زندگی مرتکب می‌شوید پشیمان شوید و) به سوی او برگردید. بیگمان پروردگار من بسیار مهربان (در حق بندگان پشیمان و) دوستدار (مؤمنان توبه‌کار) است.‏»^([3])

رسول الله ج مى فرماید: (وَاللهِ إِنِّی لَأَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ فِی الیَوْمِ أَکْثَرَ مِنْ سَبْعِینَ مَرَّةٍ.)^([4])

(بخدا سوگند، من روزانه بیشتر از هفتاد بار از خدا طلب مغفرت مى­کنم، و به سوى او توبه مى­نمایم.)

و نیز فرمودند: (یَا أَیُّهَا النَّاسُ تُوبُوا إِلَى اللهِ فَإِنِّی أَتُوبُ فِی الْیَوْمِ إِلَیْهِ مِائَةُ مَرَّةً.)^([5])

(اى مردم! به سوى خدا باز گردید (توبه کنید) چرا که من روزانه صد بار توبه مى­کنم.)

همچنین مى­فرماید: هرکس دعاى زیر را بخواند، خداوند گناهانش را مى­آمرزد، اگر چه از میدان جهاد گریخته باشد: (أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِیْمَ الَّذِیْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْـحَیُّ الْقَیُّوْمُ وَأَتُوْبُ إِلَیْهِ.)^([6])

(من از خداى بزرگى که هیچ معبودى بجز او «بر حقّ» وجود ندارد و زنده و پاینده است، آمرزش مى­خواهم و به سوى او توبه مى­کنم.)

و رسول الله ج مى­فرماید: (أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الرَّبُّ مِنَ الْعَبْدِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ الآخِرِ فَإِنْ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَکُونَ مِمَّنْ یَذْکُرُ اللهَ فِی تِلْکَ السَّاعَةِ فَکُنْ.)^([7])

(پروردگار، در بـخـش پایانى شـب، از هر زمانِ دیگر به بنده­اش نزدیک­تر است، اگر مى­توانى از کسانى باش که در آن وقت، مشغول ذکر خدایند.)

و رسول الله ج مى فرماید: (أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَکْثِرُوا الدُّعَاءَ.)^([8])

(نزدیک­ترین حالت بنده به پروردگارش، هنگام سجده است، پس (در آن حالت) بسیار دعا کنید.)

و همچنین فرمودند: (إِنَّهُ لَیُغَانُ عَلَى قَلْبِی وَإِنِّی لأَسْتَغْفِرُ اللهَ فِی الْیَوْمِ مِائَةَ مَرَّةٍ.)^([9])

(فراموشى دلم را فرا مى­گیرد، لذا روزانه صد بار از خداوند آمرزش مى­طلبم.)

---

([1]) (صحیح): ترمذی (ش3434) / ابوداود (ش1518).

([2]) (صحیح): ابوداود (ش4859و4860) / ابن حبان (ش593).

گفتن این ذکر در هر مجلسی، کفاره­ی گناهانی است که در آن مجلس گفته شده است.

([3]) توبه ارکانی دارد که بنده باید رعایت کند: 1- در ارتباط با گذشته، اظهار پشیمانی قلبی که بنده با استغفار، اظهار ندامتش را به درگاه خداوند ابراز می­دارد. 2- در ارتباط با حال، دست کشیدن از گناه. 3- در ارتباط با آینده، عزم قاطع بر عدم برگشت به آن. 4- و در صورتیکه حق الناس باشد جدای از موارد مذکور باید حقوق آن‌ها را بپردازد و یا حلالیّت بگیرد و در صورتیکه ناتوان از پرداخت باشد و یا اظهارش موجب فتنه و عداوت گردد و یا غیر قابل جبران باشد مانند مسائل ناموسی، برای آن افراد که حقی بر وی دارند دعای خیر و بر کت و رحمت و مغفرت نماید.

([4]) (صحیح): بخاری (ش6307) / ترمذی (ش3259).

([5]) (صحیح): مسلم (ش7034و7035).

([6]) (صحیح): حاکم، المستدرک (ش2550).

([7]) (صحیح): ترمذی (ش3579) / نسایی (ش572).

([8]) (صحیح): مسلم (ش1111) / ابوداود (ش875) / نسایی (ش1137).

([9]) (صحیح): مسلم (ش7033) / ابوداود (ش1517).

ابن أثیر مى گوید: ( لَیُغَانُ) یعنى: پوشانده مى­شود و مراد از آن فراموشى است؛ چرا که رسول الله ج همیشه مشغول ذکر و یاد خداأ بودند، و گاهى (که به خاطر انجام کارى) دچار فراموشى مى­شد و آن­را براى خود گناه مى­دانست، لذا به استغفار مى‌شتافت. نک: جامع الأصول، (4/386).