30-أذکار روابط اجتماعی

30-أذکار روابط اجتماعی

(30-1) جواب کسى که بگوید: غَفَرَ اللهُ لَکَ

(وَلَکَ.) ^([1])

(خداوند تو را هم ببخشد.)

(30-2) دعای کسی که گوید: من تو را بخاطر خدا دوست دارم.

(أَحَبَّکَ الَّذِیْ أَحْبَبْتَنِیْ لَهُ.)^([2])

(تو را آن کسى دوست بدارد که بخاطر او مرا دوست دارى.)

(30-3) دعا براى کسى که مالش را به تو پیشنهاد کند

(بَارَکَ اللهُ لَکَ فِیْ أَهْلِکَ وَمَالِکَ.)^([3])

(خداوند، در خانواده و دارائیت برکت اندازد.)

(30-4) رواج دادن سلام

رسول الله ج فرمودند: (لاَ تَدْخُلُوا الـجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا، وَلاَ تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا، أَوَ لاَ أَدُلُّکُمْ عَلَى شَیْءٍ إِذَا فَعَلْتُمُوهُ تَحَاَبَبْتُمْ؟ أَفْشُوا السَّلاَمَ بَیْنَکُمْ.)^([4])

(به بهشت وارد نمى­شوید تا اینکه ایمان بیاورید، و ایمان شما کامل نمى­شود مگر اینکه یکدیگر را دوست داشته باشید، آیا شما را به کارى راهنمایى نکنم که انجام آن، باعث دوستى شما با یکدیگر شود؟ سلام را بین خود رواج دهید.)

(ثَلاَثٌ مَنْ جَمَعَهُنَّ فَقَدْ جَمَعَ الإِیْماَنَ: اَلإِنْصَافُ مِنْ نَفْسِکَ، وَبَذْلُ السَّلاَمِ لِلْعَالَمِ، وَالإِنْفَاقُ مِنَ الإِقْتَارِ.)^([5])

(کسى که سه خصلت داشته باشد، ایمانش را کامل کرده است: عدالت با خود، سلام دادن به همۀ مردم، و انفاق در تنگدستى.)

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَب: أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ النَّبِیَّ ج أَیُّ الإِسلَامِ خَیْرٌ؟ قَالَ: (تُطْعِمُ الطَّعَامَ، وَتَقْرَأُ السَّلاَمَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ وَمَنْ لَمْ تَعْرِفْ.) ^([6])

عبدالله بن عمرب روایت مى­کند که مردى از پیامبر ج پرسید: بهترین عمل در اسلام کدام است؟ ایشان ج فرمودند: (خوراک دادن و سلام کردن به آشنا و بیگانه.)

(30-5) جواب دادن به سلام شخص کافر

(إِذَا سَلَّمَ عَلَیْکُمْ أَهْلُ الْکِتَابِ فَقُولُوا: وَعَلَیْکُمْ.)^([7])

(اگر اهل کتاب «یهود یا نصارى» به شما سلام کردند، بگویید: «وَعَلَیْکُمْ» و بر شما.)

(30-6) دعا براى کسى که به او دشنام داده­اى

رسول الله ج فرمودند: (أَللَّهُمَّ فَأَیُّمَا مُؤْمِنٍ سَبَبْتُهُ فَاجْعَلْ ذَلِکَ لَهُ قُرْبَةً إِلَیْکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.)^([8]).

(بار الها! هر مؤمنى را که من به او ناسزا گفته­ام، آن­را براى او در روز قیامت، باعث قربت خود بگردان.)

(30-7) دعا در موقع مدح دیگران

رسول الله ج مى فرماید: (إِذَا کَانَ أَحَدُکُمْ مَادِحاً صَاحِبَهُ لاَ مَحَالةَ فَلْیَقُلْ: أَحْسِبُ فلاناً والله حَسِیبُهُ وَلاَ اُزَکِّی عَلَى اللهِ أَحَداً أَحْسِبُهُ ـ إِنْ کَانَ یَعْلَمُ ذَاکَ ـ کَذَا وَکَذَا.)^([9])

(هرگاه لازم است که دوستتان را مدح کنید، چنین بگویید: به نظرم فلانى چنین و چنان است، ولى خدا محاسبه کنندۀ اوست و من کسى را نزد خدا تزکیه نمى­کنم.)

(30-8) آنچه مسلمان هنگام مدح شدنش بگوید

(أَللَّهُمَّ لاَ تُؤَاخِذْنِیْ بِمَا یَقُوْلُوْنَ، وَاغْفِرْ لِیْ مَا لاَ یَعْلَمُوْنَ.)^([10])

(بار الها! مرا بخاطر آنچه که مى­گویند، مورد بازخواست قرار مده، و آنچه را که از من نمى­دانند، بیامرز.)

(30-9) اعمال موقع فرا رسیدن شب

(إِذَا کَانَ جُنْحَ اللَّیْلِ ـ أَوْ أَمْسَیْتُمْ ـ فَکُفُّوا صِبْیَانَکُمْ؛ فَإِنَّ الشَّیَاطِینَ تَنْتَشِرُ حِینَئِذٍ، فَإِذَا ذَهَبَ سَاعَةٌ مِنَ اللَّیْلِ فَخَلُّوهُمْ، وَأَغْلِقُوا الأَبْوَابَ، وَاذْکُرُوا اسْمَ اللهِ؛ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ لاَ یَفْتَحُ بَاباً مُغْلَقَاً، وَأَوْکُوا قِرَبَکُمْ وَاذْکُرُوا اسْمَ اللهِ، وَخَمِّرُوا آنِیَتَکُمْ وَاذْکُرُوا اسْمَ اللهِ، وَلَوْ أَنْ تَعْرُضُوا عَلَیْهَا شَیْئاً، وَأَطْفِئُوا مَصَابِیحَکُمْ.) ^([11])

(هنگامى که تاریکى شب، سایه افکند ـ یا شب شد ـ کودکانتان را نـگذارید بیـرون بروند؛ زیرا در این وقت شیطان­ها پراکنده مى­شوند، هنگامى که پاسى از شب گذشت آن‌ها را آزاد بگذارید، به شرطى که مشکل دیگرى نباشد، و قبل از خوابیدن بسم الله بگویید، و درها را ببندید؛ زیرا شیطان درِ بسته را باز نمى­کند، همچنین بسم الله بگویید، و دهانۀ مَشْکِتان را ببندید، و روى ظرف­ها سرپوش بگذارید، اگر چه بطور کامل پوشیده نشوند، و چراغ­هایتان را خاموش کنید.)

(30-10) دعا براى کسى که بگوید: بَارَکَ اللهُ فِیک

(وَفِیْکَ بَارَکَ اللهُ.)^([12])

(و خداوند در تو نیز برکت قرار دهد.)

(30-11) تشکر از کسی­که به تو نیکی کرده

(لاَ یَشْکُرُ اللَّهَ مَنْ لاَ یَشْکُرُ النَّاسَ.) ^([13])

(کسی که شکر مردم را به جا نیاورد، شکر خدا را به جا نیاورده است.)

(30-12) قرائت قرآن در شبانه­روز

أبوموسى أشعریt روایت نموده: (عن النبیِّ ج قال: تَعَاهَدُوا هَذَا القُرآنَ، فَوَالَّذی نَفْسُ محمّد بِیَدِهِ لَهُوَ أَشَدُّ تَفَلُّتاً مِنَ الإِبِلِ فی عُقُلها.)^[14] (پیامبر ج فرمودند: «در خواندن و پند گرفتن» بر این قرآن، مداومت و ملازمت داشته باشید؛ زیرا سوگند به کسی که روح محمّد در دست اوست، قرآن، از شتر پای بسته در طناب، گریزانتر و فرّارتر است «یعنی؛ قرآن از ذهن وحافظۀ انسان، از شتری که پایش از طناب باز می­شود، زودتر می­گریزد».)

عبدالله بن عمرو بن عاصب روایت نموده: (قال رسول الله ج: مَنْ قامَ بِعَشْرِ آیَاتٍ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغَافِلِینَ، وَمَنْ قامَ بِمِائَةِ آیَةٍ کُتِبَ مِنَ الْقانِتینَ وَمَنْ قامَ بِأَلْفِ آیَةٍ کُتِبَ مِنَ المُقَنْطَرِینَ.)^[15] (هرکس ده آیه را بخواند از غافلان نخواهد شد و هرکس صد آیه را بخواند از خاشعان خواهد شد و هرکس هزار آیه بخواند از کسانی محسوب می­گردد که به اندازه قنطارها (قنطار همانند کوه عظیم مانند أحد) انفاق کرده­اند.)

رسول الله ج در دو رکعت نماز صبح^[16] و دو رکعت نماز طواف^[17] در رکعت اوّل: (قل یا أیها الکافرون) و در رکعت دوم: (قل هو الله أحد) و در نماز وتر هرگاه سه رکعتی می‌خواندند در رکعت اوّل بعد از خواندن الفاتحه: (سبح اسم ربک) و در رکعت دوّم: (قل یا أیها الکافرون) و در رکعت سوّم: (قل هو الله أحد) می­خواندند.^[18]

(30-13) دعا کردن بعد از ختم قرآن

از مجاهدس روایت شده: ( بَلَغَنَا أَنَّ الدُّعَاءَ یُسْتَجَابُ عِنْدَ خَتْمِ الْقُرْآنِ.) ^[19] (برای ما روایت کرده­اند که دعا بعد از ختم قرآن قبول خواهد شد.)

---

([1]) (صحیح): مسلم (ش6234) / نسایی، السنن الکبری (10255).

([2]) (صحیح): عبدالرزاق، المصنف (ج11ص200) / بزار (ش6533).

([3]) (صحیح): بخاری (ش2049و3781و3937) / ترمذی (ش1933).

([4]) (صحیح): مسلم (ش203و204) / ابوداود (ش5195).

([5]) (صحیح): بخاری، تعلیقاً (ج1ص32) / وکیع، الزهد (ش35).

([6]) (صحیح): بخاری (ش12) / مسلم (ش169) / ابوداود (ش5196).

([7]) (صحیح): بخاری (ش628و6926) / مسلم (ش5780و5781).

([8]) (صحیح): بخاری (ش6361) / مسلم (ش6788).

([9]) (صحیح): بخاری (ش2662و6061) / مسلم (ش7693و7694).

([10]) (صحیح): ابن ابی شیبۀ (ج8ص320) / بخاری، الادب المفرد (ش761).

([11]) (صحیح): بخاری (ش5623و3304) / مسلم (ش5368-5370).

([12]) (حسن): حسین المروزی، البروالصلة (ش215).

([13]) (صحیح): طیالسی، المسند (ش2613) / بخاری، الادب المفرد (ش218).

[14]- (صحیح): بخاری (ش5033) / مسلم (ش1880).

[15]- (صحیح): ابوداود (ش1400) / طبرانی، المعجم الکبیر (ج14ص109).

[16]- (صحیح): مسلم (ش1723) / ابوداود (ش1258).

[17]- (صحیح): مسلم (ش3009و3010) / ابوداود (ش1907).

[18]- (صحیح): شاشی، المسند (ش1432) / طحاوی، شرح مشکل الآثار (ج11ص102).

[19]- (صحیح): دارمی، السنن (ش3482) / بیهقی، شعب الایمان (ش2072).