43- باب: احترام اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بیان فضیلت ایشان

43- باب: احترام اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  و بیان فضیلت ایشان

الله متعال، می‌فرماید:

﴿إِنَّمَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیُذۡهِبَ عَنکُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَیۡتِ وَیُطَهِّرَکُمۡ تَطۡهِیرٗا ٣٣﴾ [الأحزاب : ٣٣]           

ای خانواده‌ی پیامبر! به‌راستی الله می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند و چنان‌که باید شما را پاکیزه سازد.

و می‌فرماید:

﴿وَمَن یُعَظِّمۡ شَعَٰٓئِرَ ٱللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقۡوَى ٱلۡقُلُوبِ ٣٢﴾                  [الحج : ٣٢]     

و هر کس، نشانه‌ها و شعایر الاهی را بزرگ و گرامی بدارد، بی‌گمان این امر از تقوای دل‌هاست.

شرح

مؤلف رحمه الله ، بابی به نام «احترام اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  و بیان فضیلت ایشان» گشوده است. اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  دو دسته‌اند: برخی از آن‌ها با این‌که از بستگان نزدیک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  بودند، بر کفر خویش پافشاری کردند و به رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  ایمان نیاوردند؛ از این‌رو این‌ها، جزو خاندان یا اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  محسوب نمی‌شوند. زیرا نوح علیه السلام  فرزندِ کافرش را جزو خانواده‌اش می دانست؛ همان‌طور که الله عزوجل  می‌فرماید:

﴿وَنَادَىٰ نُوحٞ رَّبَّهُۥ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ٱبۡنِی مِنۡ أَهۡلِی﴾                            [هود: ٤٥] 

نوح پروردگارش را ندا داد و گفت: ای پروردگار من! پسرم، از خانواده‌ی من است.

اما الله متعال به نوح علیه السلام  فرمود:

﴿إِنَّهُۥ لَیۡسَ مِنۡ أَهۡلِکَ﴾                                                             [هود: ٤٦]     

او، از خانواده‌ی تو نیست.

لذا خویشاوندان کافرِ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، جزو اهل بیت نیستند؛ گرچه خویشاوندان نزدیک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  بودند. اما خویشاوندان باایمانش، از جمله همسران بزرگوارش، اهل بیت او هستند؛ همان‌گونه که الله عزوجل  در مجموعه‌ی این آیات که سخن از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  است، همسران ایشان را مخاطب قرار می‌دهد و می‌فرماید:

﴿یَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِیِّ مَن یَأۡتِ مِنکُنَّ بِفَٰحِشَةٖ مُّبَیِّنَةٖ یُضَٰعَفۡ لَهَا ٱلۡعَذَابُ ضِعۡفَیۡنِۚ وَکَانَ ذَٰلِکَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرٗا ٣٠ ۞وَمَن یَقۡنُتۡ مِنکُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَتَعۡمَلۡ صَٰلِحٗا نُّؤۡتِهَآ أَجۡرَهَا مَرَّتَیۡنِ وَأَعۡتَدۡنَا لَهَا رِزۡقٗا کَرِیمٗا ٣١ یَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِیِّ لَسۡتُنَّ کَأَحَدٖ مِّنَ ٱلنِّسَآءِ إِنِ ٱتَّقَیۡتُنَّۚ فَلَا تَخۡضَعۡنَ بِٱلۡقَوۡلِ فَیَطۡمَعَ ٱلَّذِی فِی قَلۡبِهِۦ مَرَضٞ وَقُلۡنَ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا ٣٢ وَقَرۡنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجۡنَ تَبَرُّجَ ٱلۡجَٰهِلِیَّةِ ٱلۡأُولَىٰۖ وَأَقِمۡنَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتِینَ ٱلزَّکَوٰةَ وَأَطِعۡنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ إِنَّمَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیُذۡهِبَ عَنکُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَیۡتِ وَیُطَهِّرَکُمۡ تَطۡهِیرٗا ٣٣﴾                                                                               [الأحزاب : ٣٠،  ٣٣]     

ای زنان پیامبر! هر کدامتان که مرتکب کار ناشایست آشکاری شود، کیفرش دو برابر خواهد بود؛ و این، برای الله آسان است. و هر کس از شما، از الله و پیامبرش فرمان ببرد و کار شایسته انجام دهد، پاداشش را دو بار به او می‌دهیم و برایش روزی نیکی آماده کرده‌ایم. ای زنان پیامبر! شما مانند هیچ‌یک از زنان دیگر نیستید. اگر تقوا دارید، نرم و نازک سخن نگویید تا مبادا کسی که بیماردل است، طمع ورزد؛ و سخن شایسته بگویید. و در خانه‌هایتان بمانید و به شیوه‌ی دوران جاهلیت پیشین، اظهار زینت نکنید و نماز را برپا دارید و زکات دهید و از الله و پیامبرش اطاعت نمایید. ای خانواده‌ی پیامبر! به‌راستی الله می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند و چنان‌که باید شما را پاکیزه سازد.

این، نص صریح قرآن کریم است که همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، جزو اهل بیت او هستند و ردی روشن بر دیدگاه کسانی‌ست که همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  را جزو اهل بیت نمی‌دانند. این، پندار نادرستی‌ست که همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  را جزو اهل بیت ندانیم. شکی نیست که زنان رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم ، جزو اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  هستند.

اهل بیت باایمان رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  دو حق دارند: حق ایمان، و حق قرابت و خویشاوندی با رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم . همان‌گونه که الله متعال در کتابش فرموده است، همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  مادران مؤمنان هستند؛ می‌فرماید:

﴿ٱلنَّبِیُّ أَوۡلَىٰ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ مِنۡ أَنفُسِهِمۡۖ وَأَزۡوَٰجُهُۥٓ أُمَّهَٰتُهُمۡۗ﴾              [الأحزاب : ٦]     

پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسرانش، مادران مؤمنان هستند.

بنابراین، به‌اجماع مسلمانان، همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  مادران مؤمنان هستند؛ از این‌رو هرکس بگوید: عایشه، مادرِ من نیست، جایی در جرگه‌ی مؤمنان ندارد و جزو مؤمنان

 به‌شمار نمی‌آید. زیرا الله متعال، به‌روشنی فرموده است:

﴿ٱلنَّبِیُّ أَوۡلَىٰ بِٱلۡمُؤۡمِنِینَ مِنۡ أَنفُسِهِمۡۖ وَأَزۡوَٰجُهُۥٓ أُمَّهَٰتُهُمۡ﴾              [الأحزاب : ٦] 

پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسرانش، مادران مؤمنان هستند.

لذا هرکس، عایشه را مادر مؤمنان نداند، او، خود جزو مؤمنان نیست؛ یعنی نه به قرآن ایمان دارد و نه به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم . شگفتا از کسانی که به عایشه کینه می‌ورزند و به او دشنام می‌دهند؛ حال آن‌که عایشه‌ی صدیقه& محبوب‌ترین همسر رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  بود و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  هیچ‌یک از همسرانش را به‌اندازه ای او دوست نداشت. چنان‌که در روایتی صحیح که امام بخاری رحمه الله  نقل کرده، آمده است: از رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  پرسیدند: چه کسی را از همه بیش‌تر دوست دارید؟ فرمود: «عایشه». سؤال کردند: از میان مردان؟ فرمود: «پدرش»، یعنی ابوبکرt.

لذا بر ما واجب است که به اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  احترام بگذاریم و خویشاوندان مؤمنش و همسران او را که همگی جزو اهل بیت او هستند، گرامی بداریم.

سپس مؤلف رحمه الله  آیه‌ای را ذکر کرده است که پیش‌تر آن را ذکر کردیم؛ الله عزوجل  می‌فرماید:

﴿إِنَّمَا یُرِیدُ ٱللَّهُ لِیُذۡهِبَ عَنکُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَیۡتِ وَیُطَهِّرَکُمۡ تَطۡهِیرٗا ٣٣﴾ [الأحزاب : ٣٣] 

ای خانواده‌ی پیامبر! به‌راستی الله می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند و چنان‌که باید شما را پاکیزه سازد.

یعنی الله عزوجل  می‌خواهد نجاست معنوی را از شما بزداید و پس از زدودنِ این نجاست، شما را به‌طور کامل پاک بگرداند؛ زیرا پاک شدن دو بخش دارد: یک بخش، تهی شدن از زشتی‌ها و پلیدی‌هاست و بخش دیگر، آراسته شدن به نیکی‌ها. ﴿تَطۡهِیرٗا﴾ مصدر تأکیدی‌ست و نشان‌گر این‌که الله می‌خواهد شما را به‌طور کامل، پاکیزه سازد. از این‌رو هرکس، یکی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  را به زنا متهم کند، کافر است و از دایره‌ی اسلام، خارج می‌باشد؛ گرچه از میان همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، بانویی جز عایشه& را به چنین عملی متهم نماید. کسی که به ام‌المؤمنین عایشه& آن تهمتی را بزند که الله متعال، او را از آن پاک و مبرا دانسته، در حقیقت الله عزوجل  را تکذیب کرده است و جان و مال چنین شخص، حلال می‌شود؛ ولی کسی که دیگر زنان رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  را به چنین عملی متهم می‌کند، دیدگاه صحیح و قول راجح نزد علما، این‎ست که او نیز کافر می‌باشد؛ زیرا اعقاد به این‌که زنانی بدکار با رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  زیرِ یک سقف زندگی کرده‌اند، بزرگ‌ترین دشنام و اهانت به شخصِ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  محسوب می‌شود؛ حال آن‌که الله متعال، فرموده است:

﴿ٱلۡخَبِیثَٰتُ لِلۡخَبِیثِینَ﴾                                                            [النور : ٢٦] 

زنان ناپاک، سزاوار مردان ناپاک‌اند.

اگر کسی، یکی از زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  را به زنا و پلیدی متهم کند، نعوذ بالله به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  تهمت زده است؛ زیرا الله عزوجل  می‌فرماید:

﴿ٱلۡخَبِیثَٰتُ لِلۡخَبِیثِینَ﴾                                                            [النور : ٢٦] 

زنان ناپاک، سزاوار مردان ناپاک‌اند.

از این‌‌رو درمی‌یابیم که این مسأله، مسأله‌ای عادی و کم‌اهمیت نیست؛ بلکه اهمیت فراوانی دارد و بر ما واجب است که دوست‌دار همه‌ی اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، یعنی همسران او و دیگر خویشاوندان مؤمنش باشیم.

***

350- وعن یزید بن حیَّانَ قال: انْطلَقْتُ أَنا وحُصیْنُ بْنُ سَبْرَةَ وعمْرُو بن مُسْلِمٍ إلى زَیْدِ بْنِ أَرقمَy، فلَمَّا جَلسْنا إِلَیهِ قال له حُصیْن: لَقَد لَقِیتَ یَا زیْدُ خَیْرًا کَثِیرًا، رَأَیْتَ رسولَ اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم ، وسمِعْتَ حَدِیثَه، وغَزَوْتَ مَعَهُ، وَصَلَّیتَ خَلْفَه؛ لَقَدْ لَقِیتَ یا زَیْدُ خَیْرًا کَثِیرًا، حَدِّثْنَا یا زَیْدُ ما سمِعْتَ مِنْ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم . قال: یا ابْنَ أَخِی واللَّهِ لَقَدْ کَبِرتْ سِنِّی، وقَدُم عهْدی، ونسِیتُ بعْضَ الذی کنتُ أَعِی مِنْ رسولِ اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم ، فَمَا حَدَّثْتُکُم، فَاقْبَلُوا، وَمَالا فَلا تُکَلِّفُونِیهِ؛ ثُمَّ قال: قام رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم  یَوْمًا فِینَا خطِیباً بِمَاءٍ یُدْعی خُمّاء بَیْنَ مکَّةَ وَالمَدِینَةِ، فَحَمِدَ اللهَ وَأَثْنى عَلیْه، ووعَظَ، وَذَکَّر، ثُمَّ قال: «أَمَّا بعْد: أَلا أَیُّهَا النَّاس، فَإِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ یُوشِکُ أَنْ یَأْتِیَ رسولُ ربی فَأُجیب، وأَنَا تَارِکٌ فِیکُمْ ثَقَلَیْن: أَوَّلهُما کِتابُ اللَّه، فِیهِ الهُدى وَالنُّور، فَخُذُوا بِکِتابِ اللَّه، وَاسْتَمْسِکُوا به». فَحثَّ على کِتَابِ اللَّه، ورغَّبَ فِیه. ثمَّ قَالَ «وأَهْلُ بَیْتِی، أُذکِّرکم اللهَ فی أهلِ بیْتی، أذکِّرُکم اللهَ فی أهل بیتی». فَقَالَ لَهُ حُصَیْن: ومَنْ أَهْلُ بَیْتِهِ یا زیْد؟ ألیس نساؤُه من أهلِ بیته؟ قال: نساؤُه منْ أهلِ بیتِهِ وَلَکِن أَهْلُ بیْتِهِ منْ حُرِم الصَّدقَة بعْدَه، قال: ومَنْ هُم؟ قال: هُمْ آلُ علی، وآلُ عَقِیل، وآلُ جَعْفَر، وَآلُ عبَّاس، قال: کُلُّ هُؤلاءِ حُرِمَ الصَّدقَة؟ قال: نعَم. [روایت مسلم]([1])

وفی روایةٍ: «أَلا وَإِنِّی تَارِکٌ فِیکُمْ ثَقْلَیْن: أَحدُهَما کِتَابُ الله وَهُو حبْلُ اللَّه، منِ اتَّبَعه کَانَ عَلَى الهُدى، ومَنْ تَرَکَهُ کانَ على ضَلالَةٍ».

ترجمه: یزید بن حیّان می‌گوید: با حصین بن سبره و عمرو بن مسلم، نزد زید بن ابی‌ارقم رفتم. وقتی نزدش نشستیم، حصین به او گفت: ای زید! تو، به خیر فراوانی دست یافته‌ای؛ رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  را دیده‌ای، سخنانش را شنیده‌ای، همراهش جهاد کرده‌ای و  پُشت سرش نماز خوانده‌ای. ای زید! آن‌چه از رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  شنیده‌ای، برای ما بازگو کن. (زید) گفت: ای برادرزاده! من، پیر شده‌ام و روزگاری دراز بر من گذشته است و برخی از مطالبی را که از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  حفظ کرده بودم، فراموش کرده‌ام. پس، هرچه برایتان گفتم، بپذیرید و هرچه نگفتم، مرا به گفتن آن مکلّف نکنید. سپس گفت: روزی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم  در آب‌گیری به نام «خُم» در میان مکه و مدینه، به سخنرانی پرداخت و پس از حمد و  ثنای الله، ما را پند و موعظه داد و فرمود: «اما بعد؛ ای مردم! آگاه باشید که من، بشری هستم و نزدیک است که فرستاده‌ی پروردگارم (فرشته‌ی مرگ) به سراغم بیاید و من، ندای او را بپذیرم. من، دو چیز ارزنده در میان شما می‌گذارم: یکم، کتاب الله که سراسر هدایت و نور است؛ پس آن را محکم بگیرید و به آن چنگ بزنید». درباره‌ی قرآن سفارش کرد و تشویق و ترغیب نمود. سپس فرمود: «و (دوم) اهل بیتم. درباره‌ی اهل بیتم، الله را به شما یادآور می‌شوم؛ به شما یادآوری می‌کنم که درباره‌ی اهل بیتم از الله بترسید». حصین از او پرسید: ای زید! اهل بیت او چه کسانی هستند؟ آیا همسرانش، جزو اهل بیتش نیستند؟ پاسخ داد: «همسرانش، جزو اهل بیت او هستند؛ ناگفته نماند که اهل بیتش، کسانی هستند که پس از او، صدقه (زکات) بر آنان حرام شده است». حصین گفت: آن‌ها چه کسانی هستند؟ زید پاسخ داد: «خاندان علی، خاندان عقیل، خاندان جعفر، وخاندان عباس». پرسید: آیا صدقه، بر همه‌ی این‌ها حرام است؟ جواب داد: «بله».

و در روایتی آمده است: «بدانید که من، دو چیز مهم و ارزنده در میان شما بر جای می‌گذارم: یکی از آن‌ها کتاب الله (قرآن کریم) است که همان ریسمان الله می‌باشد؛ هرکس، از آن پیروی کند، بر هدایت است و هرکس، آن را رها نماید، بر گم‌راهی‌ست».

351- وعَن ابنِ عُمرَ$ عن أبی بَکْر الصِّدِّیقt مَوْقُوفًا عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: ارْقُبُوا مُحَمَّدًا صلی الله علیه و آله و سلم  فی أَهْلِ بیْتِهِ. [روایت بخاری]([2])

ترجمه: ابن‌عمر$ به‌صورت «موقوف» از ابوبکر صدیقt نقل کرده است: «احترام محمد صلی الله علیه و آله و سلم  درباره‌ی اهل بیتش را پاس بدارید».

شرح

این حدیث و اثر یادشده، درباره‌ی حقّ اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  است؛ پیش‌تر بیان شد که اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، همسران او و نیز خویشاوندان مؤمنش از خاندان علی، آل عقیل، خاندان جعفر و آل‌عباس هستند که صدقه و زکات، بر آنان حرام شده است؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  به عمویش، عباسt فرمود: «إِنَّمَا هِیَ أَوْسَاخ النَّاس وَإِنَّهَا لا تَحِلّ لآلِ مُحَمَّد». یعنی: «صدقه (زکات)، چرکِ مال مردم است و برای خاندان محمد جایز نیست».

خاندان نبوی، ویژگی‌هایی دارند که دیگران ندارند؛ چنان‌که از حقّ ویژه‌ای در غنایم جنگی برخوردارند. همان‌گونه که الله متعال، می‌فرماید:

﴿وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَیۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی ٱلۡقُرۡبَىٰ﴾ [الأنفال: ٤١]        

بدانید یک‌پنجم غنایم جنگی که به دست می­آورید، از آنِ الله و پیامبر، و خویشانِ (پیامبر) است.

از کرامت و شرافت این خاندان است که صدقه و زکات بر آنان حرام می‌باشد؛ زیرا صدقه و زکات، چرکِ مال مردم است. همان‌گونه که الله متعال، می‌فرماید:

﴿خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَةٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَکِّیهِم بِهَا﴾                         [التوبة: ١٠٣]     

بخشی از اموالشان را به عنوان زکات بگیر تا بدین‌وسیله آنان را پاک و تزکیه نمایی

بنابراین دریافت صدقه و زکات، بر این خاندان، حرام است؛ زیرا شرافت و کرامت آن‌ها، والاتر از این‎ست که صدقه یا زکات بخورند، ولی به جای آن، از خمس غنایم جنگی به آن‌ها داده می‌شود.

سپس در حدیث زید بن ارقم آمده است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  در غدیر خم که آب‌گیری در میان مکه و مدینه است، خطابه‌ای ایراد کرد و مردم را پند و موعظه داد و به آن‌ها درباره‌ی قرآن سفارش کرد و تشویق و ترغیب نمود و بیان فرمود که در قرآن، هدایت و نور است؛ سپس درباره‌ی اهل بیت خویش سفارش کرد و سه بار فرمود: «درباره‌ی اهل بیتم، الله را به شما یادآور می‌شوم»؛ یعنی: حقّ آن‌ها را ادا نمایید و به آنان، ستم و تعدی نکنید. این را برای تأکید، بیان فرمود؛ و گرنه، هر مسلمانی بر مسلمان دیگر، حق و حقوقی دارد که بر اساس آن، هیچ مسلمانی نباید به برادر مسلمانش ستم یا تعدی کند. البته حقوق خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  بیش‌تر و گسترده‌تر از حقوق سایر مسلمانان است.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  در این حدیث درباره‌ی خاندانش سفارش کرد؛ ولی نفرمود که آن‌ها، معصومند یا سخنشان، همانند قرآن است و باید بی‌چون و چرا به آن، عمل کرد؛ بر خلافِ پنداری که اهل بدعت دارند. لذا اهل بیت، معصوم نیستند و مانند دیگران، خطا می‌کنند و دچار لغزش و گناه می‌شوند؛ با این حال، از حقّ خویشاوندی با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  برخوردارند.

چه زیباست در این نکته بیندیشیم که وقتی خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  دارای چنین حقوقی هستند، پس حق و حقوق پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  چگونه است؟ آری! حق پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  پس از حق الله عزوجل  قرار دارد و باید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  و حقوقش را بر خویشتن، خانواده‌ی خویش و بر همه‌ی مردم، ترجیح دهیم؛ بدین‌سان که او را از خود و همه‌ی عزیزان خود، بیش‌تر دوست بداریم، احترامش را نگه داریم و سنت و روش او را در پیش بگیریم. زیرا رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  بر همه مقدّم می‌باشد و امام اعظم مسلمانان است. از الله متعال درخواست می‌کنم که ما و همه‌ی مسلمانان را در ظاهر و باطن، پیرو رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم  بگرداند.

***

---

([1]) صحیح مسلم، ش:2408.

([2]) صحیح بخاری، ش: (3713، 3751).