109- باب: مستحب بودن خوردن با سه انگشت و نیز لیسیدنِ انگشتان و ظرف غذا، و ناپسند بودنِ پاک کردن انگشتان پیش از لیسیدن،

109- باب: مستحب بودن خوردن با سه انگشت و نیز لیسیدنِ انگشتان و ظرف غذا، و ناپسند بودنِ پاک کردن انگشتان پیش از لیسیدن، و استحباب برداشتن لقمه‌ای که از دست می‌افتد و خوردنِ آن، و جایز بودن پاک کردن انگشتان با ساعد و پا پس از لیسیدن

752- عن ابنِ عباسٍ رضی الله عنهما قال: قال رسولُ اللهr: «إِذا أَکلَ أَحدُکُمْ طَعَامًا، فَلا یَمسحْ أَصابِعَهُ حتى یَلعَقَهَا أَو یُلْعِقَها». [متفقٌ علیه]([1])

ترجمه: ابن عباس$ می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «هرگاه یکی از شما عذایی خورد، تا زمانی که خود انگشتانش را نلیسیده یا - به دیگری- نلیسانده است، آن‌ها را پاک نکند».

753- وعن کعْبِ بنِ مالکt قال: رَأَیْتُ رسولَ اللهr یَأْکُلُ بِثلاثِ أَصابِعَ فَإِذا فَرغَ لَعِقَها. [روایت مسلم]([2])

ترجمه: کعب بن مالکt می‌گوید: رسول‌اللهr را دیدم که با سه انگشت غذا می‌خورد و پس از پایان غذا، آن‌ها را می‌لیسید.

754- وعن جابرٍt أَنَّ رسولَ اللهr أَمَرَ بِلَعْقِ الأَصَابِعِ والصَّحْفَةِ وقال: «إِنَّکُمْ لا تَدرُونَ فِی أَیِّ طعَامِکُم البَرکةُ». [روایت مسلم]([3])

ترجمه:‌ جابرt می‌گوید: رسول‌اللهr به لیسیدن انگشتان، (پس از صرف غذا و نیز) پاک کردن ظرف غذا با انگشتان دستور داد و فرمود: «شما نمی‌دانید که برکت در کدام قسمت غذایتان است».

755- وعنه أنَّ رسولَ اللهr قال: «إِذا وقعت لُقمَةُ أَحَدِکُمْ، فَلیَأْخُذْهَا فَلْیُمِطْ مَا کان بِهَا مِنْ أذًى وَلْیَأْکُلْهَا، وَلاَ یدَعْها للشَّیطَانِ، ولا یَمْسَحْ یَدهُ بِالمِنْدِیلِ حتَّى یَلعقَ أَصَابِعَهُ، فإِنَّهُ لا یَدرِی فِی أَیِّ طعامِهِ البرکةُ». [روایت مسلم]([4])

ترجمه: جابرt می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «هرگاه لقمه‌ی یکی از شما افتاد، آن را بردارد و از خاک و خاشاک، پاکش نماید و سپس بخورد و آن را برای شیطان، نگذارد؛ و پیش از لیسیدن انگشتانش، دست خود را با دستمال، پاک نکند. زیرا نمی‌داند که برکت در کدام قسمت غذای اوست».

756- وعنه أَنَّ رسولَ اللهr قال: «إِنَّ الشَّیْطَانَ یَحضُرُ أَحدَکُم عِند کُلِّ شَیءٍ مِنْ شَأْنِهِ، حتّى یَحْضُرُهُ عِندَ طعَامِهِ، فَإِذا سَقَطَتْ لُقْمةُ أَحَدِکم فَلیَأْخذْهَا فَلْیُمِطْ ما کانَ بِهَا مِن أَذىً، ثُمَّ لیَأْکُلْهَا ولا یَدَعها للشَّیْطَانِ، فإذا فَرغَ فَلْیلْعَقْ أَصابِعِهُ فإِنَّه لا یدری فِی أَیِّ طعامِهِ البرَکَةُ». [روایت مسلم]([5])

ترجمه: جابرt می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «شیطان در هر کاری که انجام می‌دهید، نزدتان حاضر می‌شود؛ حتی هنگام غذا خوردن. لذا هرگاه لقمه‌ی یکی از شما به زمین افتاد، آن را از خاک و خاشاک، پاک کند و سپس بخورد و آن را برای شیطان نگذارد و پس از غذا خوردن، انگشتان خود را بلیسد؛ زیرا نمی‌داند که برکت در کدام قسمت غذای اوست».

757- وعن أَنسٍt قال: کان رسولُ اللهr إِذا أَکَلَ طعَامًا، لعِقَ أَصَابِعَهُ الثَّلاثَ، وقالَ: «إِذا سقَطَتْ لُقمةُ أَحدِکُم فَلْیَأْخُذْها، وَلْیُمِطْ عَنْهَا الأذى، وَلْیَأْکُلْهَا، وَلاَ یَدعْهَا لِلشَّیطَانِ» وأَمَرنَا أَن نَسْلُتَ القَصعةَ وقال: «إِنَّکم لا تدْرُونَ فی أَیِّ طَعَامِکم البَرکةُ».[روایت مسلم]([6])

ترجمه: انسt می‌گوید: هرگاه پیامبرr غذایی می‌خورد، سه انگشت خود را می‌لیسید؛ و می‌فرمود: «هرگاه لقمه‌ی یکی از شما به زمین افتاد، آن را از خاک و خاشاک، پاک کند و سپس بخورد و آن را برای شیطان نگذارد» و ما را به پاک کردن ظرف غذا با انگشتان دستور می‌داد و می‌فرمود: «شما نمی‌دانید که برکت در کدام قسمت غذایتان است».

758- وعن سعید بنِ الحارث أَنَّه سأَل جابرًاt عَنِ الوضوءِ مِمَّا مَسَّتِ النَّارُ، فقال: لا، قد کُنَّا زمنَ النَّبِیِّr لا نجدُ مثلَ ذلک الطعامِ إِلاَّ قلِیلاً، فإِذا نَحنُ وجدناهُ، لَم یَکْنْ لَنَا مَنَادِیلُ إِلا أَکُفَّنَا وسَوَاعدنَا وأَقْدَامَنَا، ثُمَّ نُصَلِّی وَلا نَتَوَضَّأُ. [روایت بخاری]([7])

ترجمه: از سعید بن حارث روایت است که وی از جابرt درباره‌ی وضو گرفتن پس از صرفِ غذایی که روی آتش پخته می‌شود، سؤال کرد. پاسخ داد: خیر؛ - صرفِ چنین غذایی، وضو را باطل نمی‌کند.- ما، در زمانِ پیامبرr به‌ندرت چنین غذایی می‌یافتیم و وقتی چنین غذایی می‌خوردیم، دستمالی جز کفِ دست‌ها و ساعدها و پاهای خود نداشتیم. آن‌گاه- با وضویی که از قبل داشتیم- بدون این‌که وضوی تازه‌ای بگیریم، نماز می‌خواندیم.

---

([1]) صحیح بخاری، ش: 5456؛ و صحیح مسلم، ش: 2031.

([2]) صحیح مسلم، ش: 2032.

([3]) صحیح مسلم، ش: 2033. [ر.ک: حدیث شماره‌ی 168. (مترجم)]

([4]) صحیح مسلم، ش: 2033. [ر.ک: حدیث شماره‌ی 168. (مترجم)]

([5]) صحیح مسلم، ش: 2033. [ر.ک: حدیث شماره‌ی 168. (مترجم)]

([6]) صحیح مسلم، ش: 2034.

([7]) صحیح بخاری، ش: 5457.