135- باب: مستحب بودن سلام کردن به‌هنگامِ ورود به خانه‌ی خویش

135- باب: مستحب بودن سلام کردن به‌هنگامِ ورود به خانه‌ی خویش

الله متعال می‌فرماید:

﴿فَإِذَا دَخَلۡتُم بُیُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِکُمۡ تَحِیَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَکَةٗ طَیِّبَةٗ﴾

                                                                                          [النور : ٦١] 

پس هنگام ورود به خانه‌ها به یک‌دیگر سلام کنید که درود و شادباشی خجسته و پاکیزه از سوی الله است.

      866- وَعَنْ أَنَسٍt قال: قالَ لِی رسولُ اللهr: «یَا بُنَّی، إذا دَخَلْتَ عَلى أهْلِکَ فَسَلِّمْ یَکُنْ بَرکةً عَلَیْکَ وَعَلَى أهلِ بَیْتِکَ». [ترمذی، این حدیث را روایت کرده و گفته است: حسن صحیح می‌باشد.]([1])

ترجمه: انسt می‌گوید: رسول‌اللهr به من فرمود: «ای پسرم! وقتی نزد خانواده‌ات می‌روی، سلام کن که خیر و برکتی برای تو و خانواده‌ات خواهد بود».

شرح

نووی/ در این دو باب که پیرامون آداب سلام گشوده، بدین نکته پرداخته است که وقتی انسان به برادرِ مسلمانش سلام کرد و سپس از آن‌جا بیرون رفت و دوباره - به‌فاصله‌ی اندک یا زیاد- بازگشت، مستحب است که سلامش را تکرار کند و باری دیگری نیز سلام بگوید. به‌طور مثال: کسی، مهمان دارد و برای مهمانانش آب و غذا می‌آورد و به آن‌ها سلام می‌کند و دوباره می‌رود تا چیزِ دیگری برای پذیرایی از آن‌ها بیاورد؛ مستحب است: هر بار که بازمی‌گردد، سلام بگوید. این، از نعمت اسلام می‌باشد که سلام کردن و تکرارِ آن در هر بار ملاقات با برادرِ مسلمان، سنت است؛ فرقی نمی‌کند که به‌فاصله‌ی اندک یک‌دیگر را دیده باشند یا لحظات و دقایق بیش‌تری از دیدارشان گذشته باشد. الله متعال به ما دستور داده است که به یک‌دیگر سلام کنیم؛ زیرا سلام، عبادت است و اجر و پاداش دارد و هرچه بیش‌تر به یک‌دیگر سلام کنیم، اجر و ثوابمان نزد الله متعال نیز بیش‌تر می‌شود. لذا اگر اللهU چنین دستوری نمی‌داد، تکرارِ سلام بدین‌صورت بدعت به‌شمار می‌آمد؛ اما این، لطف و نعمتِ الله متعال است که وقتی برادرِ مسلمان خویش را برای لحظاتی هرچند اندک ترک می‌کنید و سپس نزدش باز می‌گردید، دوباره به او سلام می‌گویید. یا این‌که در مسیری با هم راه می‌روید و درختی یا سنگی یا امثال آن در میان شما حایل می‌شود و همین‌که در ادامه‌ی مسیر، یک‌دیگر را می‌بینید، دوباره به او سلام کنید.

سپس مؤلف/ به حدیث آن مردی استدلال کرده است که وارد مسجد شد و نماز خواند. وی به‌سرعت و به‌گونه‌ای نماز می‌گزارد که گویا به زمین نوک می‌زد؛ سپس نزد پیامبرr آمد و به ایشان سلام کرد. رسول‌اللهr جواب سلامش را داد و فرمود: «ارجع فَصَلِّ فَإنَّکَ لم تُصَلِّ»؛ یعنی: «بازگرد و نماز بخوان؛ چراکه تو نماز نخوانده‌ای». آن مرد بازگشت و نماز گزارد؛ سپس نزد پیامبرr آمد و به ایشان سلام کرد. تا این‌که این کار را سه بار انجام داد. آن مرد که روشِ درست نماز خواندن را نمی‌دانست، به پیامبرr عرض کرد: «سوگند به ذاتی که تو را به‌حق برانگیخته است، یاد ندارم که بهتر از این نماز بگزارم؛ لطفا به من یاد دهید». این، از حکمتِ پیامبرr بود که هر بار به او فرمود تا باری دیگر نماز بگزارد تا بدین‌سان او را مشتاقِ کسبِ علم بگرداند و حسّ نیازش به فراگیریِ روشِ درست نماز خواندن را افزایش دهد؛ زیرا آن‌گاه که انسان به چیزی احساس نیاز کند، با اشتیاقِ بیش‌تری به آن روی می‌آورَد. فقیری به پانصد تومان نیاز دارد؛ روشن است که اگر این مبلغ را به او بدهید، خیلی خوشحال می‌شود؛ اما اگر این مبلغ را به کسی بدهید که به آن نیاز ندارد، برایش مهم نیست و به آن اهمیت نمی‌دهد یا خوشحال نمی‌شود.

خلاصه این‌که پیامبرr هر بار آن مرد را باز گردانید و به او دستور داد که نمازش را تکرار کند تا بدین‌سان او را مشتاقِ علم بگرداند؛ آن‌گاه به او فرمود: «إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلاَةِ فَأَسْبِغْ الْوُضُوءَ ثُمَّ اسْتَقْبِلْ الْقِبْلَةَ فَکَبِّرْ ثُمَّ اقْرَأْ بِمَا تَیَسَّرَ مَعَکَ مِنْ الْقُرْآنِ ثُمَّ ارْکَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاکِعًا ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ قَائِمًا ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ جَالِسًا ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا ثُمَّ افْعَلْ ذَلِکَ فِی صَلاَتِکَ کُلِّهَا».([2]) یعنی: «هرگاه قصدِ نماز کردی، وضوی کامل بگیر؛ آن‌گاه رو به قبله کن و تکبیر بگو؛ سپس آن‌چه از قرآن یاد داری و برایت ممکن است، بخوان. - البته بنا بر سایر احادیث، سوره‌ی فاتحه حتماً باید خوانده شود.- آن‌گاه با آرامش کامل رکوع کن و سپس سر از رکوع بردار و کاملاً راست بایست و پس از آن، با آرامشِ کامل سجده کن و آن‌گاه سر از سجده بردار و به‌طور کامل و با آرامش بنشین و سپس با آرامشِ کامل سجده کن. - این، یک رکعت است- و در همه‌ی نمازت به همین روش عمل نما». بدین‌ترتیب رسول‌اللهr روشِ نماز خواندن را به آن مرد آموزش داد و آن مرد، روشِ صحیح نماز را فرا گرفت و رفت.

مؤلف/ به این حدیث استدلال کرده است که: وقتی انسان نزد برادر مسلمانش باز می‌گردد- هرچند به‌فاصله‌ی اندک یا پس از لحظاتی کوتاه- باید به او سلام کند. مثلاً در مسجد هستید و برای تجدید وضو یا آوردن کتابی یا امثالِ آن، آن‌جا را برای لحظاتی کوتاه ترک می کنید و سپس باز می‌گردید؛ هنگامِ بازگشتن، دوباره سلام کنید. این، کارِ نیک و پسندیده‌ای است و هر سلامی، ده نیکی به‌شمار می‌آید.

سپس مؤلف/ یادآور شده است که سلام کردن به‌هنگامِ ورود به خانه مستحب می‌باشد؛ وی به این آیه استدلال کرده است که اللهU می‌فرماید:

﴿فَإِذَا دَخَلۡتُم بُیُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِکُمۡ تَحِیَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَکَةٗ طَیِّبَةٗ﴾

                                                                        [النور : ٦١]     

پس هنگام ورود به خانه‌ها به یک‌دیگر سلام کنید که درود و شادباشی خجسته و پاکیزه از سوی الله است.

لذا وقتی واردِ خانه‌ی خویش می‌شوید، نخست مسواک بزنید و آن‌گاه به خانواده‌ی خود سلام کنید. پیامبرr به خدمت‌گزار خود، انسt فرمود: «ای پسرم! وقتی نزد خانواده‌ات می‌روی، سلام کن که خیر و برکتی برای تو و خانواده‌‌ی توست». از این‌رو الله متعال فرمود: ﴿مُبَٰرَکَةٗ طَیِّبَةٗ﴾؛ یعنی: «درود و شادباشی خجسته و پاکیزه است». لذا هنگامِ ورود به خانه به ساکنانش- چه خانواده‌ات باشند و چه دوستان و همکارانت یا هرکسِ دیگری- سلام کن که این، سنت است.

***

---

([1]) ضعیف است؛ ر.ک: ضعیف الجامع، ش: 6389؛ و ضعیف الترمذی، از آلبانی/ ش: 509.

([2]) صحیح بخاری، ش: (757، 793، 6251، 6667)؛ و مسلم، ش: 397 به‌نقل از ابوهریرهt.