154- باب: خودداری از بازگو کردن عیوبی که در مرده دیده می‌شود

154- باب: خودداری از بازگو کردن عیوبی که در مرده دیده می‌شود

933- عن أَبی رافعٍ أَسْلم موْلى رسول اللهr أَنَّ رسول اللهr قال: «مَنْ غَسَّل میِّتاً فَکَتَمَ عَلَیْه، غَفَرَ الله له أَرْبعِینَ مرَّةً». [حاکم، این حدیث را روایت کرده و گفته است: مطابق شرط مسلم، صحیح می‌باشد.]([1])

ترجمه: ابورافع، اسلم، غلامِ آزادشده‌ی رسول‌اللهr می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «هرکس مرده‌ای را غسل دهد و عیوب او را بپوشاند، الله چهل بار او را می‌آمرزد».

شرح

نووی/ در کتابش «ریاض‌الصالحین» بابی بدین عنوان گشوده است: «خودداری از بازگو کردن عیوبی که در مرده دیده می‌شود». وی، سپس حدیث اسلمt را آورده که درباره‌ی فضیلت غسالی‌ست که عیوبی را که بر مرده می‌بیند، می‌پوشاند.

عیوبی بر مرده مشاهده می‌شود، بر دو گونه است:

گونه‌ی نخست: به وضعیتِ او مربوط می‌شود.

و گونه‌ی دوم: به جسم او.

مثالی برای نوع اول: مثلاً مشاهده می‌کند که رنگِ مرده، تیره و دگرگون یا زشت می‌گردد. - پناه بر الله- این، نشانه‌ی سوء خاتمه‌ی اوست. لذا برای مرده‌شو (= غسال) روا نیست که جریان را برای مردم بازگو کند؛ زیرا این، افشای عیوب مرده به‌شمار می‌آید؛ در صورتی که مُرده به سوی پروردگارش رفته است و پروردگار، او را مطابق عدل یا لطف خویش مجازات می‌کند؛ اگر عملِ نیکی داشته باشد، الله متعال ده برابرش به او پاداش می‌دهد و اگر کردارِ بدی داشته باشد، کیفر هر بدی، مجازاتی همانندِ آن می‌باشد: ﴿وَجَزَٰٓؤُاْ سَیِّئَةٖ سَیِّئَةٞ مِّثۡلُهَا﴾.

نوع دوم، به جسمِ مرده مربوط می‌شود: مثلاً در بدنش عیبی چون پیسی، یا سیاهی یا خالی زشت که انسان دوست ندارد کسی از آن باخبر شود، مشاهده کند. گفتن چنین مواردی نیز جایز نیست؛ یعنی برای غسال روا نیست که پیش مردم بگوید: در بدنِ فلانی، چنین خالی دیدم. از این‌رو علما رحمهم‌الله گفته‌اند: بر مرده‌شو واجب است که اگر عیبی در مرده دید، آن‌را بپوشاند؛ اما اگر موردِ خوبی مانندِ نورانی گشتن چهره‌ی میّت یا نمایان شدن تبسم بر لب‌های بود، بازگو کردن آن در نزد مردم ایرادی ندارد؛ زیرا این امر، باعث می‌شود که مردم از مرده، به‌نیکی یاد کنند. چنین مسایلی جزو بشارت‌های زودرس درباره‌ی مؤمن است. زیرا گاه چنین مژده‌هایی برای مؤمن نمایان می‌گردد؛ به‌عنوان مثال: کسی یا خودش، خواب خوبی برای او می‌بیند.

از این‌رو علما رحمهم الله گفته‌اند: برای کسی که به غسال کمک نمی‌کند، حضور در بالای سرِ میّت به‌هنگام غسل دادن وی کراهت دارد؛ حتی برای نزدیکان میّت. زیرا نوعی بی‌ادبی نسبت به مرده به‌شمار می‌آید.

***

---

([1]) آلبانی این حدیث را در احکام الجنائز، ص: 69 صحیح دانسته و ذیل حدیث شماره‌ی 2353 در السلسلۀ الصحیحۀ به آن اشاره کرده است.