156- باب: مستحب بودن کثرت تعداد نمازگزاران بر جنازه و صف بستن نمازگزاران در سه صف یا بیش‌تر

156- باب: مستحب بودن کثرت تعداد نمازگزاران بر جنازه و صف بستن نمازگزاران در سه صف یا بیش‌تر

937- عن عائشة& قالت: قَالَ رسولُ اللهr: «مَا مِنْ مَیِّتٍ یُصَلِّی عَلَیْهِ أُمَّةٌ مِنَ المُسْلِمِینَ یَبْلُغُونَ مِائَةً کُلُّهُمْ یَشْفَعُونَ لَهُ إِلا شُفِّعُوا فِیهِ». [روایت مسلم]([1])

ترجمه: عایشه& می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «هر مرده‌ای که گروهی از مسلمانان بر او نماز بخوانند و تعدادشان به صد نفر برسد و همگی برای او شفاعت کنند، به‌قطع شفاعتشان درباره‌ی او پذیرفته می‌شود».

938- وعن ابن عباسٍ$ قَالَ: سَمِعْتُ رسولَ اللهr یَقُولُ: «مَا مِنْ رَجُلٍ مُسْلِمٍ یَمُوتُ، فَیقومُ عَلَى جَنَازَتِهِ أرْبَعُونَ رَجُلاً لا یُشْرِکُونَ بِاللهِ شَیْئاً، إِلا شَفَّعَهُمُ اللهُ فِیهِ». [روایت مسلم]([2])

ترجمه: ابن‌عباس$ می‌گوید: از رسول‌اللهr شنیدم که می‌فرمود: «هر مسلمانی که بمیرد و چهل مَرد که چیزی را با الله شریک نمی‌سازند، بر جنازه‌اش نماز بخوانند، الله شفاعتشان را درباره‌ی او می‌پذیرد».

939- وعن مرثدِ بن عبدِ الله الیَزَنِیِّ قَالَ: کَانَ مَالِکُ بن هُبَیْرَةt إِذَا صَلَّى عَلَى الجَنَازَةِ، فَتَقَالَّ النَّاسَ عَلَیْهَا، جَزَّأَهُمْ عَلَیْهَا ثَلاَثَةَ أجْزَاءٍ، ثُمَّ قَالَ: قَالَ رسول اللهr: «مَنْ صَلَّى عَلَیْهِ ثَلاَثَةُ صُفُوفٍ فَقَدْ أوْجَبَ». [روایت ابوداود و ترمذی؛ ترمذی گفته است: حدیثی حسن می‌باشد.]([3])

ترجمه: مرثد بن عبدالله یَزَنی می‌گوید: مالک بن هبیرهt هرگاه بر جنازه‌ای نماز می‌خواند و مردمِ حاضر بر جنازه را اندک می‌یافت، آن‌ها را به سه صف تقسیم می‌کرد و می‌گفت: رسول اللهr فرمود: «هرکس سه صف بر او نماز بخوانند، به‌یقین بهشت بر او واجب می‌شود».

شرح

نووی/ می‌گوید: «باب: مستحب بودن کثرت تعداد نمازگزاران بر جنازه». وی سپس سه حدیث آوررده است: حدیث ام‌المؤمنین عایشه، حدیث عبدالله بن عباس و حدیث مالک بن هبیرهy که همگی، نشان می‌دهد: هرچه تعداد نمازگزاران بر جنازه بیش‌تر باشد، بهتر است و امیدِ بیش‌تری برای پذیرفته شدنِ دعا و شفاعتشان در حقّ میّت وجود دارد. در حدیث عایشه& آمده است: رسول‌اللهr فرمود: «هر مرده‌ای که گروهی از مسلمانان بر او نماز بخوانند و تعدادشان به صد نفر برسد و همگی برای او شفاعت کنند، به‌قطع شفاعتشان درباره‌ی او پذیرفته می‌شود». روشن است که همه‌ی نمازگزاران برای میّتی که در تشییع جنازه‌اش حاضر شده‌اند، نزد اللهU شفاعت می‌کنند و از الله متعال برای او درخواستِ آمرزش و رحمت می‌نمایند.

دعا برای میت در نماز جنازه، یکی از مهم‌ترین واجبات این نماز و بلکه یکی از ارکان نماز جنازه است و نماز جنازه بدونِ دعا برای میّت، درست نیست. حدیث ابن‌عباس$ بیان‌گر این است که: «هر مسلمانی که بمیرد و چهل مَردِ موحّد بر جنازه‌اش نماز بخوانند، الله شفاعتشان را درباره‌ی او می‌پذیرد». این هم مژده‌ی دیگری برای مؤمن است که اگر تعدادی فراوانی از مسلمانان بر جنازه‌اش نماز بخوانند و برای او شفاعت و دعا کنند، اللهU شفاعتشان را درباره‌ی او قبول می‌کند.

در حدیث مالک بن هبیرهt آمده است: رسول اللهr فرمود: «هرکس سه صف بر او نماز بخوانند، به‌یقین بهشت بر او واجب می‌شود». همه‌ی این احادیث نشان می‌دهد که هرچه تعداد حاضران در تشییع جنازه بیش‌تر باشد، بهتر است. از این‌رو می‌بینیم که وقتی نمازگزارانِ یک مسجد بر جنازه‌ای نماز می‌خوانند، غالباً در سایر مساجد نیز اعلام می‌شود که در نماز جنازه‌ی فلانی شرکت کنند تا بدین‌سان تعداد کسانی که بر جنازه نماز می‌خوانند، افزایش یابد. لذا شایسته است که وقتی امام می‌بیند که برخی از مردمی که برای شرکت در نماز جنازه به مسجد آمده‌اند، به جماعت نرسیده و از بخشی از نماز فرضشان با جماعت باز مانده‌اند، برای نماز جنازه عجله نکند تا این‌دسته از نمازگزاران، نمازِ فرضِ خویش را به‌جای آورند و با سایر مسلمانان در نماز جنازه شرکت کنند و بدین‌ترتیب جمعیتِ بیش‌تری بر جنازه نماز بخوانند. امید است که دعای یکی از آن‌ها پذیرفته شود. گرچه برخی از مردم همین‌که نمازِ فرض خود را تمام می‌کنند و سلام می‌دهند، برای نماز جنازه برمی‌خیزند؛ در حالی که هنوز یک یا چند صف از نمازگزارانِ مسجد، پشتِ سرشان هستند و نماز فرض خود را تمام نکرده‌اند. این کار اگرچه جایز می‌باشد، اما بهتر است که صبر کنند تا همه‌ی مردم نماز خویش را به پایان برسانند و در نماز جنازه حاضر شوند. این کار، وقت زیادی نمی‌گیرد؛ حداکثر ده دقیقه.

***

---

([1]) صحیح مسلم، ش: 947.

([2]) صحیح مسلم، ش: 948.

([3]) ضعیف است؛ ر.ک: ضعیف الجامع، آلبانی/ ش: 5087.