174- باب: دعای مسافر، هنگام توقف یا اتراق کردن در جایی

174- باب: دعای مسافر، هنگام توقف یا اتراق کردن در جایی

989- عن خولة بنتِ حَکِیمٍ& قالت: سَمِعْتُ رسولَ اللهr یَقُولُ: «مَنْ نَزَلَ مَنْزِلاً ثُمَّ قَالَ: أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ، لَمْ یَضُرَّهُ شَیْءٌ حَتَّى یَرْتَحِلَ مِنْ مَنْزِلِهِ ذَلِکَ». [روایت مسلم]([1])

ترجمه:خوله بنت حکیم& می‌گوید: از رسول‌اللهr شنیدم که می‌فرمود: «هرکس در جایی اتراق کند و سپس بگوید: "أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ"([2])، هیچ چیزی به او آسیب نمی‌رساند تا آن‌که از آن‌جا کوچ ‌کند».

990- وعن ابن عمر$ قَالَ: کَانَ رسول اللهr إِذَا سَافَرَ فَأقْبَلَ اللَّیْلُ، قال: «یَا أرْضُ، رَبِّی وَرَبُّکِ اللهُ، أعُوذُ بِاللهِ مِنْ شَرِّکِ وَشَرِّ مَا فِیکِ، وَشَرِّ مَا خُلِقَ فِیکِ، وَشَرِّ مَا یَدِبُّ عَلَیْکِ، أعُوذُ بالله مِنْ شَرِّ أسَدٍ وَأسْوَدٍ، وَمِنَ الحَیَّةِ وَالعَقْرَبِ، وَمِنْ سَاکِنِ البَلَدِ، وَمِنْ وَالِدٍ وَمَا وَلَدَ». [روایت ابوداود]([3])

ترجمه: ابن‌عمر$ می‌گوید: رسول‌اللهr هنگامی که به مسافرت می‌‌رفت و شب فرا می‌رسید، می‌فرمود: «یَا أرْضُ، رَبِّی وَرَبُّکِ اللهُ، أعُوذُ بِاللهِ مِنْ شَرِّکِ وَشَرِّ مَا فِیکِ، وَشَرِّ مَا خُلِقَ فِیکِ، وَشَرِّ مَا یَدِبُّ عَلَیْکِ، أعُوذُ بالله مِنْ شَرِّ أسَدٍ وَأسْوَدٍ، وَمِنَ الحَیَّةِ وَالعَقْرَبِ، وَمِنْ سَاکِنِ البَلَدِ، وَمِنْ وَالِدٍ وَمَا وَلَدَ».([4])

شرح

این دو حدیث درباره‌ی دعاهایی‌ست که مسافر، هنگام توقف یا اتراق کردن در جایی می‌گوید. در حدیث خوله بنت حکیم& آمده است: رسول‌اللهr ‌فرمود: «هرکس در جایی اتراق کند و سپس بگوید: "أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ"، هیچ چیزی به او آسیب نمی‌رساند تا آن‌که از آن‌جا کوچ کند»؛ یعنی: وقتی این دعا را بگوید، تا زمانی که آن‌جاست، هیچ آسیبی به او نمی‌رسد. کلمات کامل الله، هم شامل کلامِ تکوینی او می‌شود و هم شامل کلام تشریعی‌‌اش؛ الله متعال در این آیه (=آیه‌ی 82 سوره‌ی «یس») به کلام تکوینی خویش اشاره فرموده است:

﴿إِنَّمَآ أَمۡرُهُۥٓ إِذَآ أَرَادَ شَیۡ‍ًٔا أَن یَقُولَ لَهُۥ کُن فَیَکُونُ ٨٢﴾            [یس: ٨٢] 

شأن او، این است که چون (پیدایش) چیزی را اراده کند، فقط به آن می‌گوید: «موجود شو» و بی‌درنگ موجود می‌شود.

لذا وقتی دعای مذکور در حدیث را بگویید، الله متعال با کلامِ تکوینی خویش، آن‌چه را که به شما آسیب می‌رساند، از شما دور می‌کند. کلام شرعی الله متعال نیز از هر بدی و شرّی حفظ می‌کند؛ چه پیش از نزول بلا و چه پس از آن. به‌عنوان مثال: همان‌گونه که از پیامبر اکرمr ثابت است، خواندن «آیة‌الکرسی» از نزدیک شدن شیطان به انسان پیش‌گیری می‌کند. در حدیث آمده است: هر کس در شب «آیة‌الکرسی» را بخواند، نگهبانی از سوی الله متعال بر او گماشته می‌شود و هیچ شیطانی تا صبح، به او نزدیک نمی‌گردد.

و اما پس از نزول بلا یا ابتلا به چیزی: از پیامبرr ثابت است که سوره‌ی «فاتحه» بر هر بیماری که خوانده شود، آن بیمار بهبود می‌یابد. زیرا قرآن، شِفاست:

﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَتۡکُم مَّوۡعِظَةٞ مِّن رَّبِّکُمۡ وَشِفَآءٞ لِّمَا فِی ٱلصُّدُورِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِینَ ٥٧﴾ [یونس : ٥٧]    

ای مردم! به‌راستی پندی از سوی پروردگارتان آمده که مایه‌ی بهبودی و درمان بیماری‌هایی‌ست که در سینه‌هاست و هدایت و رحمتی برای مومنان است.

پس ای برادر و خواهر مسلمان! وقتی در جایی فرود می‌آیید و برای استراحت و خوابیدن در مکانی از خشکی یا دریا توقف و اتراق می‌کنید، حتماً این دعا را بخوانید: «أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ» و تا زمانی که آن‌جا هستید، آسیبی به شما نمی‌رسد.

---

([1])صحیح مسلم، ش: 2708.

([2]) ترجمه‌ی دعا: «پناه می‌برم به کلام کامل و صفاتِ بی‌عیب الله، از شر آن‌چه آفریده است». این، یکی از احادیثی‌ست که از آن صفت کلام برای الله متعال ثابت می‌شود. البته شارح/ در شرح این حدیث، مفاهیم و مصادیق کلمات کامل الاهی را توضیح داده است. (مترجم)

([3]) ضعیف است؛ آلبانی/ در الکلم الطیب، ص: 64، این حدیث را ضعیف دانسته است.

([4]) ترجمه‌: «ای زمین! پروردگار من و تو، الله است؛ از شرّ تو و از شرّ آن‌چه در توست، و از شرّ آن‌چه در تو آفریده شده است، و از شر آن‌چه بر روی تو می‌جنبد، به الله پناه می‌برم؛ از شرّ شیر و انسان ستمکار، و از مار و عقرب و جن‌های ساکن در این سرزمین و از شیطان و تبارش به الله پناه می‌برم».