197- باب: کوتاه گزاردن سنت صبح؛ و آن‌چه در آن خوانده می‌شود و بیان وقتِ آن

197- باب: کوتاه گزاردن سنت صبح؛ و آن‌چه در آن خوانده می‌شود و بیان وقتِ آن

1111- عن عائشة&: أنَّ رسولَ اللهr کَانَ یُصَلّی رَکْعَتَیْنِ خَفِیفَتَیْنِ بَیْنَ النِّدَاءِ وَالإقَامَةِ مِنْ صَلاَةِ الصُّبْحِ. [متفق علیه]([1])

وفی روایَةٍ لَهُمَا: یُصَلِّی رَکْعَتَی الفَجْرِ، إذا سَمِعَ الأذانَ فَیُخَفِّفُهُمَا حَتَّى أقُولَ: هَلْ قَرَأَ فِیهما بِأُمِّ القُرْآنِ.

وفی روایة لمسلمٍ: کَانَ یُصلِّی رَکْعَتَی الفَجْرِ إذَا سَمِعَ الأذَانَ وَیُخَفِّفُهُمَا.

وفی روایة: إذَا طَلَعَ الفَجْرُ.

ترجمه: عایشه& می‌گوید: رسول‌اللهr در بین اذان و اقامه‌ی نماز صبح، دو رکعتِ کوتاه نماز می‌خواند.

و در روایتی از بخاری و مسلم آمده است: رسول‌اللهr هنگامی‌که اذانِ صبح را می‌شنید، دو رکعت (سنتِ) صبح را می‌خواند و این دو رکعت را به‌اندازه‌ای کوتاه می‌خواند که با خود می‌گفتم: آیا سوره‌ی فاتحه را خواند؟

و در روایتی از مسلم آمده است: رسول‌اللهr پس از شنیدن اذان صبح، سنت صبح را می‌گزارد و هر دو رکعتش را کوتاه می‌گزارد.

و در روایتی دیگر آمده است: هنگامی‌که سپیده‌ی صبح می‌دمید.

1112- وعن حفصة&: أنَّ رَسُولَ اللهِr کَانَ إذَا أذَّنَ المُؤَذِّنُ لِلْصُّبْحِ وَبَدَا الصُّبْحُ، صَلَّى رَکْعَتَیْنِ خَفِیفَتَیْنِ. [متفق علیه]([2])

وفی روایة لمسلم: کَانَ رسول اللهr إذَا طَلَعَ الفَجْرُ لا یُصَلِّی إلا رَکْعَتَیْنِ خَفِیفَتَیْنِ.

ترجمه: حفصه& می‌گوید: رسول‌اللهr پس از این‌که مؤذن برای صبح اذان می‌داد و سپیده‌ی صبح نمایان می‌شد، دو رکعتِ کوتاه نماز می‌خواند.

و در روایتی از مسلم آمده است: رسول‌اللهr پس از طلوع سپیده‌دم، فقط دو رکعتِ کوتاه، نماز می‌خواند.

1113- وعن ابن عمر$ قَالَ: کَانَ رسول اللهr یُصَلِّی مِنَ اللَّیْلِ مَثْنَى مَثْنَى، وَیُوتِرُ بِرَکْعَةٍ مِنْ آخِرِ اللَّیْلِ، وَیُصَلِّی الرَّکْعَتَیْنِ قَبْلَ صلاةِ الغَدَاةِ، وَکَأنَّ الأَذَانَ بِأُذُنَیْهِ. [متفق علیه]([3])

ترجمه: ابن‌عمر$ می‌گوید: رسول‌اللهr در شب، دورکعت‌ دورکعت نماز می‌خواند و در پایان شب یک رکعت وتر می‌گزارد و پیش از فرض صبح دو رکعت به‌جا می‌آورد؛ چنان‌که گویی اقامه‌ی نماز در گوش اوست.([4])

1114- وعن ابن عباسٍ$: أنَّ رَسُولَ اللهِr کَانَ یَقْرَأُ فی رَکْعَتَی الفَجْرِ فی الأُولَى مِنْهُمَا: ﴿قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡنَا﴾ الآیة الَّتی فی البقرة، وفی الآخِرَةِ مِنْهُمَا: ﴿ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَٱشۡهَدۡ بِأَنَّا مُسۡلِمُونَ﴾.

وفی روایة: وفی الآخِرَةِ الَّتی فی آل عمران: ﴿تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ کَلِمَةٖ سَوَآءِۢ بَیۡنَنَا وَبَیۡنَکُمۡ﴾. [هر دو روایت را مسلم نقل کرده است.]([5])

ترجمه: ابن‌عباس$ می‌گوید: رسول‌اللهr در رکعتِ نخست سنت صبح آیه‌ی   ﴿قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَیۡنَا﴾([6]) را که در سوره‌ی بقره است، می‌خواند و در رکعت دوم، آیه‌ی ﴿ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَٱشۡهَدۡ بِأَنَّا مُسۡلِمُونَ﴾([7]) را.

و در روایتی دیگر آمده است: در رکعت دوم، این آیه‌ی سوره‌ی ال‌عمران را تلاوت می‌کرد که: ﴿تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ کَلِمَةٖ سَوَآءِۢ بَیۡنَنَا وَبَیۡنَکُمۡ﴾ .([8])

1115- وعن أبی هریرةَt أنَّ رَسُولَ اللهِr قرأ فی رَکْعَتَی الفَجْرِ: ﴿قُلۡ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡکَٰفِرُونَ ١﴾ وَ ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾. [روایت مسلم]([9])

ترجمه: ابوهریرهt می‌گوید: رسول‌اللهr در دو رکعتِ (سنت) صبح، ﴿قُلۡ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡکَٰفِرُونَ ١﴾  و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾  را می‌خواند.

1116- وعن ابن عمر$ قَالَ: رَمَقْتُ النَّبِیَّr شَهْراً فَکَانَ یَقْرَأُ فی الرَّکْعَتَیْنِ قَبْلَ الفَجْرِ: ﴿قُلۡ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡکَٰفِرُونَ ١﴾ وَ ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾  . [ترمذی این حدیث را روایت کرده و گفته است: حسن صحیح می‌باشد.]([10])

ترجمه: ابن‌عمر$ می‌گوید: یک ماهِ تمام پیامبرr را زیر نظر گرفتم؛ آن بزرگوار در دو رکعتِ پیش از فرضِ صبح، سوره‌های ﴿قُلۡ یَٰٓأَیُّهَا ٱلۡکَٰفِرُونَ ١﴾   و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾  را می‌خواند.

***

---

([1]) صحیح بخاری، ش: 619؛ و صحیح مسلم، ش: 724.

([2]) صحیح بخاری، ش: 618؛ و صحیح مسلم، ش: 723.

([3]) صحیح بخاری، ش: 995؛ و صحیح مسلم، ش: 749.

([4]) یعنی رسول‌اللهr مانندِ کسی که صدای اقامه را می‌شنود و نمازش را با شتاب می‌خوانَد تا به جماعت برسد، سنت صبح را کوتاه می‌خواند. [مترجم]

([5]) صحیح مسلم، ش: 727.

([6]) بقره: 136

([7]) آل‌عمران:52.

([8]) آل‌عمران: 64

([9]) صحیح مسلم، ش: 726.

([10]) صحیح الترمذی، از آلبانی/ ش: 341.