199- باب: سنت ظهر

199- باب: سنت ظهر

1120- عن ابن عمر$ قَالَ: صَلَّیْتُ مَعَ رَسُولِ اللهِr رَکْعَتَیْنِ قَبْلَ الظُّهْرِ وَرَکْعَتَیْنِ بَعْدَهَا. [متفق علیه]([1])

ترجمه: ابن‌عمر$ می‌گوید: با رسول‌اللهr دو رکعت، پیش از فرض ظهر و دو رکعت، پس از فرض ظهر خواندم.

1121- وعن عائشة&: أنَّ النَّبیَّr کَانَ لا یَدَعُ أرْبَعاً قَبْلَ الظُّهْرِ. [روایت بخاری]([2])

ترجمه: پیامبرr چهار رکعت پیش از فرض ظهر را ترک نمی‌کرد.

1122- وعنها قالت: کَانَ النَّبِیُّr یُصَلِّی فی بَیْتِی قَبْلَ الظُّهْرِ أرْبَعاً، ثُمَّ یَخْرُجُ، فَیُصَلِّی بِالنَّاسِ، ثُمَّ یَدْخُلُ فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ. وَکَانَ یُصَلِّی بِالنَّاسِ المَغْرِبَ، ثُمَّ یَدْخُلُ فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ، وَیُصَلِّی بِالنَّاسِ العِشَاءِ، وَیَدْخُلُ بَیتِی فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ. [روایت مسلم]([3])

ترجمه: عایشه& می‌گوید: پیامبرr در خانه‌ام چهار رکعت سنت از ظهر را می‌خواند و سپس بیرون می‌رفت و برای مردم، نماز ظهر را امامت می‌داد و آن‌گاه به خانه می‌آمد و دو رکعت دیگر می‌گزارد. پس از امامت مغرب نیز به خانه می‌آمد و دو رکعت می‌خواند. و چون نماز عشا را برای مردم امامت می‌داد، به خانه‌ام می‌آمد و دو رکعت می‌گزارد.

1123- وعن أُمّ حَبِیبَةَ& قالَت: قال رَسُولُ اللهِr: «مَنْ حَافَظَ عَلَى أرْبَعِ رَکَعَاتٍ قَبْلَ الظُّهْرِ، وَأرْبَعٍ بَعْدَهَا، حَرَّمَهُ الله عَلَى النَّارِ». [روایت ابوداود و ترمذی؛ ترمذی، این حدیث را حسن دانسته است.]([4])

ترجمه: ام‌حبیبه& می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «هرکس بر چهار رکعت (سنتِ) پیش از ظهر و چهار رکعت پس از آن پای‌بندی کند، الله او را بر آتش دوزخ حرام می‌گرداند».

1124- وعن عبد الله بن السائبt أنَّ رَسُولَ اللهِr کَانَ یُصَلِّی أرْبَعاً بَعْدَ أنْ تَزُولَ الشَّمْسُ قَبْلَ الظُّهْرِ، وقَالَ: «إنَّهَا سَاعَةٌ تُفْتَحُ فِیها أبْوَابُ السَّمَاءِ، فَأُحِبُّ أنْ یَصْعَدَ لِی فیهَا عَمَلٌ صَالِحٌ». [ترمذی، این حدیث را روایت کرده و گفته است: حدیثی حسن می‌باشد.]([5])

ترجمه: عبدالله بن سائبt می‌گوید: رسول‌اللهr پس از زوال خورشید و پیش از فرض ظهر، چهار رکعت می‌خواند. و فرمود: «این، لحظه‌ای‌ست که دروازه‌های آسمان در آن گشوده می‌شود؛ دوست دارم که در این زمان برای من، کارِ نیکی به بالا برود».

1125- وعن عائشة&: أنَّ النَّبیَّr کَانَ إذا لَمْ یُصَلِّ أربَعاً قَبلَ الظُّهْرِ، صَلاهُنَّ بَعْدَهَا. [ترمذی، این حدیث را روایت کرده و گفته است: حسن می‌باشد.]([6])

ترجمه: عایشه& می‌گوید: هرگاه پیامبرr چهار رکعت سنتِ پیش از ظهر را نمی‌خواند، آن‌را پس از نماز ظهر به‌جا می‌آورد.

شرح

مؤلف/ بابی درباره‌ی سنت ظهر گشوده و احادیثی در این‌باره آورده که بیان‌گر تعداد رکعات سنت ظهر است: چهار رکعت با دو سلام، پیش از ظهر و دو رکعت پس از آن. اگر کسی سنتِ پیش از ظهر را فراموش کند یا آن‌را نخواند، پس از نماز ظهر آن‌را به‌جا می‌آورَد؛ زیرا سنت‌های راتبه نیز مانندِ نمازهای فرض، قضایی دارند و می‌توان قضای آن‌ها را به‌جا آورد. گفتنی‌ست در روایتی که ابن‌ماجه آورده است: ابتدا سنت بعد از نماز خوانده می‌شود و سپس سنت از‌دست‌رفته‌ی پیش از نماز ظهر. مثلاً اگر برای نماز ظهر به مسجد آمدید و نماز جماعت شروع شده بود و از این‌رو نتوانستید سنت پیش از ظهر را بخوانید، پس از نماز فرض، ابتدا دو رکعت سنت بعد از نماز را ادا کنید و سپس قضاییِ سنت پیش از ظهر را با دو سلام، به‌جای آورید. این، سنت است.

از این احادیث چنین برمی‌آید که انسان باید بر سنت‌های راتبه پای‌بندی کند؛ زیرا عایشه& می‌گوید: «پیامبرr چهار رکعت پیش از فرض ظهر را ترک نمی‌کرد»؛ مگر در سفر که سنت قبل و بعد از نماز ظهر را نمی‌خواند.

***

---

([1]) صحیح بخاری، ش: 1169؛ و صحیح مسلم، ش: 729.

([2]) صحیح بخاری، ش: 1182. [این حدیث پیش‌تر به‌شماره‌ی 1107 گذشت. (مترجم)]

([3]) صحیح مسلم، ش:2167.

([4]) صحیح الجامع، ش: 6195؛ صحیح الترغیب، ش: 583؛ آلبانی/ در مشکاۀ المصابیح، ش: 1152 این حدیث را صحیح دانسته است.

([5]) صحیح الجامع، ش: 4967؛ صحیح أبی داود، ش: 1153؛ و صحیح الترمذی، از آلبانی/ ش: 396.

([6]) صحیح الترمذی، از آلبانی/ ش: 350.