309- باب: نهی از انداختن آب دهان در مسجد، و امر به پاک کردن مسجد از آلودگی‌ها

309- باب: نهی از انداختن آب دهان در مسجد، و امر به پاک کردن مسجد از آلودگی‌ها

1702- عن أنسٍt أنَّ رسولَ اللهِr قالَ: «البُصاقُ فِی المَسْجِدِ خَطِیئَةٌ، وَکَفَّارَتُهَا دَفْنُهَا». [متفق علیه]([1])

ترجمه: انسt می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «انداختن آب دهان در مسجد، گناهی‌ست که کفاره‌‌اش، دفن آن در زیر خاک- یا پاک کردن آن با شستن و امثالِ آن- است».

1703- وعن عائشةَ& أنَّ رسولَ اللهِr رَأَى فی جِدَارِ القِبْلَةِ مُخَاطاً، أَوْ بُزَاقاً، أَوْ نُخَامَةً، فَحَکَّهُ. [متفق علیه]([2])

ترجمه: عایشه& می‌گوید: رسول‌اللهr در دیوار قبله‌ی مسجد، آب بینی یا آب دهان یا بلغم دید و آن را پاک کرد.

1704- وعن أنسٍt أنَّ رسولَ اللهِr قَالَ: «إنَّ هذِهِ المَسَاجِدَ لا تَصْلُحُ لِشَیءٍ مِنْ هَذَا البَوْلِ وَلا القَذَرِ، إنَّمَا هی لِذِکْرِ اللهِ تَعَالَى، وَقِراءةِ القُرْآنِ» أَوْ کَمَا قَالَ رسُولُ اللهِr. [روایت مسلم]([3])

ترجمه: انسt می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «چیزهایی مانند ادرار و نجاست شایسته‌ی این مساجد نیست؛ بلکه این مساجد برای ذکر الله متعال و تلاوت قرآن ساخته شده‌اند». یا سخنی به همین مفهوم فرمود.

شرح

مولف/ در این باب به وجوب پاک کردن مسجد از هرگونه آلودگی از قبیل: آب دهان و بینی وامثال آن پرداخته و سپس حدیثی بدین مضمون آورده است که انسt می‌گوید: رسول‌اللهr فرمود: «انداختن آب دهان در مسجد، گناهی‌ست که کفاره‌‌اش، دفن آن در زیر خاک- یا پاک کردن آن با شستن و امثالِ آن- است». از این حدیث چنین برداشت می‌شود که انداختن آب دهان و بینی در مسجد، حرام است؛ به دو سبب:

نخست: این‌که سبب اذیت و آزار سایر نمازگزاران می‌باشد.

دوم: اهانت و بی‌احترامی به خانه‌ی خداست؛ در صورتی که اللهU به ارج نهادن به مساجد امر فرموده است.

بنابراین انداختن آب دهان و بینی در مسجد، جایز نیست؛ و اگر کسی مرتکب چنین عملی شد، کفاره‌اش این است که آن را زیر خاک دفن کند یا پاکش نماید. عایشه& می‌گوید: «رسول‌اللهr در دیوار قبله‌ی مسجد، آب بینی یا آب دهان یا بلغم دید و آن را پاک کرد»؛ اما امروزه که مساجد ما فرش دارند، باید چنین آلودگی‌هایی را با دستمال، پاک کنیم و در صورت نیاز، با آب بشوییم. در هر حال انداختن آب دهان و بینی در مسجد، حرام می‌باشد و اگر کسی مرتکب چنین عملی شد، کفاره‌اش همان است که بیان شد.

در روایتی آمده است: صحرانشینی وارد مسجد شد، به گوشه‌ای از مسجد رفت و ادرار کرد. مردم تصمیم گرفتند با او برخورد کنند؛ اما رسول‌اللهr آن‌ها را نهی کرد و فرمود: «او را به حالِ خود رها کنید»؛ یعنی بگذارید کارش را بکند. و افزود: «یک سطل آب بر محل ادرارش بریزید؛ زیرا شما مأموریت یافته‌اید که آسان بگیرید، نه سخت». وقتی صحرانشین کارش را تمام کرد، دلوی آب در محل ادرارش ریختند تا پاک شود. سپس رسول‌اللهr آن صحرانشین را صدا زد و به او فرمود: «چیزهایی مانند ادرار و نجاست شایسته‌ی این مساجد نیست؛ بلکه این مساجد برای ذکر الله، نماز و تلاوت قرآن ساخته شده‌اند». لذا بر هر مومنی واجب است که احترام خانه‌های الله را حفظ کند و در آن، آب دهان و بینی نیندازد و صدابلندی نکند؛ بلکه آداب مربوط به مسجد را رعایت نماید؛ زیرا مسجد، خانه‌ی خدا و محل حضور فرشتگان است.

***

---

([1]) صحیح بخاری، ش: 415؛ و صحیح مسلم، ش: 552.

([2]) صحیح بخاری، ش: 407؛ و صحیح مسلم، ش: 549.

([3]) صحیح مسلم، ش: 285.