ترهیب از اینکه انسانی از آقا و سرورش یا نزدیکانش زیاده‌ی مالش را درخواست کند، اما به او ندهند

ترهیب از اینکه انسانی از آقا و سرورش یا نزدیکانش زیاده‌ی مالش را درخواست کند، اما به او ندهند یا اینکه صدقه‌اش را در حالی به دیگران بدهد که خویشاوندانش محتاج هستند

1285-534- (1) (ضعیف) عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «وَالَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ لَا یُعَذِّبُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَنْ رَحِمَ الْیَتِیمَ، وَلَانَ لَهُ فِی الْکَلَامِ، وَرَحِمَ یُتْمَهُ وَضَعْفَهُ، وَلَمْ یَتَطَاوَلْ عَلَى جَارِهِ بِفَضْلِ مَا آتَاهُ اللَّهُ». وَقَالَ: «یَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ! وَالَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ، لَا یَقْبَلُ اللَّهُ صَدَقَةً مِنْ رَجُلٍ وَلَهُ قَرَابَةٌ مُحْتَاجُونَ إِلَى صِلَتِه، وَیَصْرُفُهَا إِلَى غَیْرِهِمْ، وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ، لَا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ».

رواه الطبرانی ورواته ثقات. وعبدالله بن عامر الأسلمی قال أبو حاتم: "لیس بالمتروک"^([1]).

از ابوهریره س روایت است که رسول خدا ج فرمودند: «سوگند به کسی که مرا به حق مبعوث کرده، خداوند متعال در روز قیامت کسی را عذاب نمی‌کند که به یتیم رحم کرده و با نرمی و مهربانی با وی سخن گفته و به یتیمی و ضعف وی رحم نموده و به خاطر برتری که خداوند به او بخشیده در برابر همسایه‌اش تکبر نمی‌کند». و فرمود: «ای امت محمد! سوگند به کسی که مرا به حق مبعوث نمود، خداوند متعال صدقه کسی را نمی‌پذیرد که با وجود خویشاوندان نیازمند، به دیگران صدقه دهد. سوگند به کسی که جانم در دست اوست، خداوند در روز قیامت به وی نگاه نمی‌کند».

1286-895- (1) (حسن) وَعَنْ بَهْزِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ! مَنْ أَبَرُّ؟ قَالَ: «أُمَّکَ، ثُمَّ أُمَّکَ، ثُمَّ أُمَّکَ، ثُمَّ أَبَاکَ، ثُمَّ الْأَقْرَبَ فَالْأَقْرَبَ». وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «لَا یَسْأَلُ رَجُلٌ مَوْلَاهُ مِنْ فَضْلٍ هُوَ عِنْدَهُ فَیَمْنَعُهُ إِیَّاهُ، إِلَّا دُعِیَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَضْلُهُ الَّذِی مَنَعَهُ شُجَاعًا أَقْرَعَ».

رواه أبو داود - واللفظ له- والنسائی والترمذی وقال: "حدیث حسن". قال أبو داود: "(الأقرع): ماری را گویند که در اثر سم آن موی سرش از بین رفته باشد^([2]).

بَهز بن حکیم از پدرش از جدش روایت می‌کند که گفتم: ای رسول الله ج! به چه کسی نیکی کنم؟ فرمود: «مادرت، سپس مادرت، سپس مادرت، سپس پدرت، سپس هر چه خویشاوندان نزدیک‌ترند». و رسول الله ج فرمود: «مردی از سرورش اضافه‌ی مالی که نزد او می‌باشد درخواست می‌کند، پس به او نمی‌دهد مگر اینکه در روز قیامت اضافه‌ی مالش را که به او نداده، به شکل مار بسیار سمی برای او آورده می‌شود».

1287-896- (2) (حسن صحیح) وَعَنْ جَرِیرِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ البَجَلی س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَا مِنْ ذِی رَحِمٍ یَأْتِی ذَا رَحِمِهِ، فَیَسْأَلُهُ فَضْلًا أَعْطَاهُ اللَّهُ إِیَّاهُ، فَیَبْخَلُ عَلَیْهِ؛ إِلَّا أَخْرَجَ اللَّهُ لَهُ مِنْ جَهَنَّمَ حَیَّةً یُقَالُ لَهَا: (شُجَاعٌ) یَتَلَمَّظُ، فَیُطَوَّقُ بِهِ».

رواه الطبرانی فی "الأوسط" و"الکبیر" بإسناد جید.

از جَریر بن عبدالله بَجَلی س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «خویشاوندی نیست که نزد قوم و خویش خود رفته و از او اضافه‌ی مالش را که خداوند تنها به او داده درخواست کنند و او نسبت به بخشش آن بخل ورزد، مگر اینکه خداوند در روز قیامت ماری از جهنم که به آن شجاع می‌گویند بیرون می‌آورد که آنچه از آثار غذا در دهان باقی مانده می‌خورد و به دور او می‌پیچد».

(التلمظ): آنچه از آثار غذا در دهان باقی مانده می‌خورد.

1288-897- (3) (حسن لغیره) وَعَن عَبدالله بن عمرو ب قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «أَیُّمَا رَجُلٍ أَتَاهُ ابْنُ عَمِّهِ یَسأَلَهُ مِنْ فَضْلِهِ، فَمَنَعَهُ، مَنَعَهُ اللَّهُ فَضْلَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ» الحدیث^([3]).

رواه الطبرانی فی "الصغیر" و"الأوسط"، وهو غریب.

از عبدالله بن عمرو ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «مردی که پسر عمه‌اش نزد او آمده و اضافه‌ی مالش را از او درخواست می‌کند و به او نمی‌دهد، خداوند متعال در روز قیامت فضل خود را از او بازمی‌دارد».

13- (الترغیب فی القرض وما جاء فی فضله)

---

^([1]) قلت: هذا إنما یعنی أنه ضعیف، لیس بالواهی، ولذلک ضعفه الحافظ وغیره، ثم إن فیه عللاً أخرى. وإطلاقه العزو للطبرانی یوهم أنه فی "المعجم الکبیر"، وإنما أخرجه فی "الأوسط"، وبه قیده الهیثمی، وخرجته فی "الضعیفة" (3330).

^([2]) قلت: هذا هو الصواب فی تفسیر (الأقرع)، خلافاً لما قاله المصنف فیما سبق (2- باب/ 2- حدیث). وذکرنا استنکار الناجی إیاه، فراجعه.

^([3]) می‌گویم: و ادامه روایت چنین است: «وَمَنْ مَنَعَ فضل المَاء لِیَمْنَعَ بِهِ فَضْلَ الْکَلَإِ: مَنَعَهُ اللَّهُ فَضْلَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ»: «و هرکس از اضافه‌ی آبش جهت بازداشتن از گیاه و علوفه‌ی بیشتر بازدارد، در روز قیامت الله متعال فضلش را از او بازمی‌دارد». و همچنین این بخش را احمد تخریج نموده و در "الروض النضیر" (581) تخریج شده است.