ترغیب به شستن دست قبل از غذا - اگر حدیث صحیح باشد - و شستن آن بعد از غذا؛

ترغیب به شستن دست قبل از غذا - اگر حدیث صحیح باشد - و شستن آن بعد از غذا؛ و ترهیب از خوابیدن درحالی‌که بوی غذا بر دست او وجود دارد و آن را نشسته است

3142-1305- (1) (ضعیف) عَنْ سَلْمَانَ س قَالَ: قَرَأْتُ فِی التَّوْرَاةِ: أَنَّ بَرَکَةَ الطَّعَامِ الوُضُوءُ بَعْدَهُ. فَذَکَرْتُ ذَلِکَ للنَّبِیِّ ج وَأَخْبَرْتُهُ بِمَا قَرَأْتُ فِی التَّوْرَاةِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «بَرَکَةُ الطَّعَامِ؛ الوُضُوءُ قَبْلَهُ، وَالوُضُوءُ بَعْدَهُ».

از سلمان س روایت است: در تورات خواندم که برکت غذا در شستن دست‌ها پس از آن است. رسول الله را از این مساله در تورات مطلع نمودم. رسول الله ج فرمود: «برکت غذا در شستن دست‌ها قبل از آن و بعد از آن می‌باشد».

رواه أبو داود، والترمذی وقال: "لا یعرف هذا الحدیث إلا من حدیث قیس بن الربیع، وقیس یضعف فی الحدیث". انتهى. (قال الحافظ): "قیس بن الربیع صدوق، وفیه کلام لسوء حفظه لا یخرج الإسناد عن حدِّ الحسن^([1]). وقد کان سفیان یکره الوضوء قبل الطعام. قال البیهقی: وکذلک مالک بن أنس کرهه، وکذلک صاحبنا الشافعی استحب ترکه، واحتج بالحدیث، یعنی حدیث ابن عباس قال: "کنا عند النبی ج فأتى الخلاء. ثم إنه رجع فأتی بالطعام فقیل: ألا تتوضأ؟ قال: لم أصلّ^([2]) فأتوضأ". رواه رواه مسلم، وأبو داود والترمذی بنحوه؛ إلا أنهما قالا: فقال: "إنما أمرت بالوضوء إذا قمت إلى الصلاة".

3143-1306- (2) (ضعیف جداً) وَرُوِیَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ س قَالَ: سَمِعتُ رَسُولَ الله ج یَقُولُ: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُکْثِرَ اللهُ خَیْرَ بَیْتِهِ، فَلْیَتَوَضَّأْ إِذَا حَضَرَ غَدَاؤُهُ وَإِذَا رَفَعَ».

رواه ابن ماجه والبیهقی. والمراد بالوضوء غسل الیدین.

از انس بن مالک س روایت است: از رسول الله ج شنیدم که فرمودند: «هرکس دوست دارد خداوند متعال خیر را در خانه‌‌اش افزون کند، باید زمانی که غذایش حاضر می‌شود و جمع می‌شود، وضو بگیرد».

3144-2166- (1) (صحیح) وَعَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ س قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَنْ نَامَ وَفِی یَدِهِ غَمَرٌ وَلَمْ یَغْسِلْهُ، فَأَصَابَهُ شَیْءٌ؛ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ».

رواه أبو داود، والترمذی وحسنه، وابن ماجه، وابن حبان فی "صحیحه".

از ابوهریره س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس درحالی بخوابد که بوی گوشت و گندیدگی آن بر دستش باشد و آن را نشوید، اگر دچا امر ناخوشایندی گردید، جز خودش کسی را ملامت نکند».

0-2167- (2) (صحیح) ورواه ابن ماجه أیضاً عن فاطمة ل بنحوه.

(الغَمَرُ) به فتح غین: عبارت است از بوی گوشت و گندیدگی آن.

3145-1307- (3) ((موضوع) إلا ما بین المعقوفتین فهو^([3]) (حسن)) وعنه قال: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِنَّ الشَّیْطَانَ حَسَّاسٌ^([4]) لَحَّاسٌ، فَاحْذَرُوهُ عَلَى أَنْفُسِکُمْ [مَنْ بَاتَ وَفِی یَدِهِ رِیحُ غَمَرٍ، فَأَصَابَهُ شَیْءٌ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ]».

رسول الله ج فرمودند: «شیطان از احساس و درک بالایی برخوردار است و با زبانش دستی را که آغشته به غذا هست می‌لیسد؛ پس از او بر حذر باشید (و پس از غذا خوردن دست‌تان را بشویید) [و چون کسی بخوابد و در دست وی باقی مانده‌ای از غذا باشد و دچار مصیبتی شود، نباید جز خودش را ملامت نکند]».

رواه الترمذی والحاکم؛ کلاهما عن یعقوب بن الولید المدنی عن ابن أبی ذئب عن المقبری عنه، وقال الترمذی: "حدیث غریب من هذا الوجه، وقد روی من حدیث سهیل بن أبی صالح عن أبیه عن أبی هریرة". انتهى. وقال الحاکم: "صحیح الإسناد". (قال الحافظ): "یعقوب بن الولید الأزدی هذا کُذِّبَ واتُّهم، لا یحتج به. لکن رواه البیهقی والبغوی وغیرهما من حدیث زهیر بن معاویة عن سهیل بن أبی صالح عن أبی هریرة کما أشار إلیه الترمذی، وقال البغوی فی "شرح السنة": "حدیث حسن". وهو کما قال /؛ فإن سهیل بن أبی صالح - وإن کان تکلم فیه-، فقد روى له مسلم فی "الصحیح" احتجاجاً واستشهاداً، وروى له البخاری مقروناً، وقال السلمی: "سألت الدارقطنی: لمَ ترک البخاری سهیلاً فی "الصحیح"؟ فقال: لا أعرف له فیه عذراً". وبالجملة؛ فالکلام فیه طویل، وقد روى عنه شعبة ومالک، ووثقه الجمهور، وهو حدیث حسن. والله أعلم^([5])".

3146-2168- (3) (صحیح) وَعَنْ ابنِ عبَّاسٍ ب؛ أَنَّ النَّبِیَّ ج قَالَ: «مَنْ بَاتَ وَفِی یَدِهِ رِیحُ غَمَرٍ فَأَصَابَهُ شَیْءٌ؛ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ».

رواه البزار والطبرانی بأسانید، رجال أحدها رجال "الصحیح"؛ إلا الزبیر بن بکار، وقد تفرد به کما قال الطبرانی، ولا یضر تفرده، فإنه ثقة إمام^([6]).

از ابن عباس ب روایت است که رسول الله ج فرمودند: «کسی‌که بخوابد و بوی گوشت و گندیدگی آن بر دستش باشد [و آن را نشوید] و در این‌صورت دچار مشکل شود، جز خودش کسی را ملامت نکند».

3147-1308- (4) (منکر) وَعَنْ أَبِی سَعِیدٍ س عَنِ النَّبِیِّ ج قَالَ: «مَنْ بَاتَ وَفِی یَدِهِ رِیحُ غَمَرٍ فَأَصَابَهُ وَضَحٌ؛ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ».

رواه الطبرانی بإسناد حسن^([7]).

(الوَضَح) بفتح الواو والضاد المعجمة جمیعاً بعدهما حاء مهملة. مراد از آن در اینجا برص می‌باشد.

از ابوسعید س روایت است که رسول الله ج فرمودند: «هرکس درحالی بخوابد که بوی گوشت بر دستش باشد و در نتیجه دچار برص شود، جز خودش را ملامت نکند».

20- کتاب القضاء وغیره

---

^([1]) قال الشیخ فی «الضعیفة» (1/ 309-310) متعقباَ المنذری فی قوله هذا: «هذا کلام مردود، بشهادة اولئک الفحول من الأئمة الذین خرَّجوه وضعَّفوه، فهم أدری بالحدیث، وأعلم من المنذری، والمنذری یمیل إلی التساهل فی التصحیح والتحسین، وهو یشبه فی هذا ابن حبان والحاکم من القدامی، والسیوطی ونحوه من المتاخرین». [ش].

^([2]) کذا الأصل و"الانتقاء" و"المخطوطة"، وکذلک وجدها الناجی فقال (177/ 2):

"ومقتضاه جَزْمُ (لم)، وإنما هی (لِمَ؟ أصلی فأتوضا؟!) بکسر اللام وفتح المیم من (لمَ) وإثبات الیاء فی آخر (أصلی) کما ضبطهَ النووی فی "شرح مسلم" وقال: "هو استفهام إنکار، معناه: الوضوء یکون لمن أراد الصلاة، وأنا لا أرید أن أصلی الآن". قلت: واستدلال الشافعی مبنی على أن (الوضوء) فی الحدیثین بمعناه الشرعی، أی وضوء الصلاة، ولیس بمعنى غسل الیدین فقط، وعلیه فالدعوى أخص من الدلیل. وهذا لو صح حدیث سلمان وحدیث أنس الآتی.

^([3]) لم نذکر رقماً، لأنه سقط من الطبعة السابقة، بله من أصول الشیخ، وأشار الشیخ إلی وجوده فی الهامش بعد الآتی، وهو الموضوع بین معقوفتین فی هذا المتن، فتأمل. [ش].

^([4]) یعنی: از درک و احساس بالایی برخوردار است. (لحّاس) یعنی: آنچه به وی برسد بسیار می‌لیسد. و برای مبالغه مشدد شده است. چنانکه در "العجالة" آمده است.

^([5]) قلت: إنما یعنی المؤلف بهذا الاستدراک الشطر الثانی من الحدیث المشار إلیه بالنقط [وهو عندنا بین المعقوفتین]، دون الشطر الأول منه؛ فإنه موضوع کما قال الذهبی، فقد تفرد به یعقوب المدنی، ولم یخرجه البیهقی فی حدیث زهیر بن معاویة الذی أشار إلیه المؤلف، وقد أخرجه فی "الشعب" (2/ 182/ 1)، وفی "السنن" (7/ 276)، وکذلک رواه أحمد (2/ 263)، وهو فی "الصحیح"، فتنبه.

^([6]) قلت: ومع ذلک فلم یتفرد به، بل تابعه ثقتان کما هو مبین فی "الصحیحة" (2956).

^([7]) قلت: کلا، فإنه -مع أن فیه ضعیفاً- تفرد بقوله: "وضَح" عبدالله بن صالح، وفیه ضعف، والمحفوظ: "شیء". انظر "الصحیحة" (2956).