| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
(47) تبریک به کسی که صاحب فرزند شده و جواب آن
145- کسى که صاحب فرزندى شد، به او بگوید: «بَارَکَ اللهُ لَکَ فِی الْـمَوْهُوْبِ لَکَ، وَشَکَرْتَ الْوَاهِبَ، وَبَلَغَ أَشُدَّهُ، وَرُزِقْتَ بِرَّهُ». و او در جواب بگوید: «بَارَکَ اللهُ لَکَ وَبَارَکَ عَلَیْکَ، وَجَزَاکَ اللهُ خَیْرًا، وَرَزَقَکَ مِثْلَهُ، وَأَجْزَلَ ثَوَابَکَ»([1]).
«الله در آنچه که به تو عنایت کرده است، برکت بدهد، به تو توفیق شکرگزارى عطا فرماید، و امیدوارم که فرزندت به کمال برسد و تو از نیکى او بهره‌مند شوى)، ترجمه‌ى پاسخ دعا: (برکت خداوند براى تو و بر تو باد! خداوند به تو پاداش نیک عطا فرماید و مانند این را نیز به تو بدهد و ثوابت را افزون فرماید».
معنی کلمات حدیث:
الْـمَوْهُوْبِ: نوزاد.
الْوَاهِبَ: بخشنده (الله).
بَلَغَ أَشُدَّهُ: رسیدن به سن بلوغ.
أَجْزَلَ ثَوَابَکَ: پاداشت را بزرگ و چند برابر بگرداند.
رهنمود حدیث:
این دعا از حسن بن علی و یا حسن بصری نقل شده که دعا و تبریکی است در حق نوزاد و دربرگیرنده درخواست خیر و برکت از الله و ادای شکر و سپاس برای آفریدگار بخشنده‌ای است که به فضل و منت خویش قطره‌ای را پس از طی مراحلی همچون خون بسته، سپس قطعه گوشتی و بعد از آن استخوان بندی و پوست به انسانی با قیافه‌ای زیبا و دارای چشم و گوش و قلب تبدیل نموده است.
فوائد حدیث:
1- استحباب تبریک گفتن به خانواده نوزاد.
2- جواب دعای خیر، پاداش به مثل است.
3- پا قدم نوزاد مبارک باشد: یعنی برای خانواده، جامعه. امت اسلامی سودمند واقع شود.
(46) دعای هنگام حادثه‌ی ناگوار و یا شکست در کار
144- «قَدَّرَ اللهُ وَمَا شَاءَ فَعَلَ». «همان پیش آمد که تقدیر الله بود، هر چه الله بخواهد، همان مى‌شود». رسول الله ص مى‌فرماید: «مؤمن قوى نزد الله از مؤمن ضعیف بهتر و محبوب‌تر است، و در هر یک از آنها (مؤمن قوى و ضعیف) خیرى نهفته است، پس حریص انجام کارى باش که به تو سودى برسد، و از الله کمک بخواه و احساس عجز مکن، و اگر به مصیبتى گرفتار شدى مگو: اگر چنین مى‌کردم، چنین و چنان مى‌شد، بلکه بگو: همان پیش آمد که تقدیر الله بود، هر چه الله بخواهد، همان مى‌شود، زیرا [گفتنِ] اگر، راه را براى شیطان باز مى‌کند»([1]).
رهنمود حدیث:
در این حدیث به تفویض و سپردن کارها به الله متعال توصیه شده که هر چیز طبق قضا و قدر الهی پیش می‌رود و انسان اراده‌ای خارج از اراده و مشیت الله متعال ندارد. چنان که میفرماید:
﴿وَمَا تَشَآءُونَ إِلَّآ أَن یَشَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمٗا٣٠﴾ [الإنسان: 30].
«هر چه الله بخواهد همان می‌شود و هر چه او نخواهد اتفاق نخواهد افتاد».
فوائد حدیث:
1- ایمان به قضا و قدر با خیر و شر و تلخ و شیرینش واجب است.
2- در حوادث و اتفاقات نباید لب به اعتراض گشود و گفت: «اگر» چرا که گفتن این کلمه دهان شیطان را برای ایجاد وسوسه باز می‌کند.
3- باید از الله متعال کمک خواست و به چیزی مشغول شد که بهتر و مفید‌تر باشد.
البته استفاده از کلمه «اگر» در کارهای مباح و شرعی اشکالی ندارد مثل این که کسی بگوید: اگر فلان کار انجام گیرد من نیز چنین یا چنان خواهم کرد و غیره.نگاه: شرح نووی شماره حدیث 2664.
-[1] مسلم (4/2052).
(45) دعای راندن شیطان و وسوسه‌هایش
141- «الاسْتِعَاذَةُ بِاللهِ مِنْهُ»([1]). «پناه بردن از شیطان به الله».
رهنمود حدیث:
در مورد این حدیث داستان جالبی بیان شده و آن این که رسول اکرم ص در حال نماز بو د صحابه شنیدند که میفرماید: «اعوذ بالله منک» «از تو به الله پناه می‌برم».
این را سه بار فرمود سپس گفت: «نفرین کامل الله بر تو باد» (سه بار) آنگاه دستش را به گونه‌ای که بخواهد چیزی را بگیرد پهن کرد. پس از اتمام نماز فرمود: دشمن الله، ابلیس در حالی که آتش پاره‌ای در دست داشت نزد من آمد سه بار گفتم: اعوذ بالله. سپس او را نفرین کردم.
باز هم دیدم از جایش تکان نمی‌خورد. این جا بود که می‌خواستم او را دستگیر کنم. و در پایان فرمود: به خدا سوگند اگر نبود دعای برادرم سلیمان، او را می‌بستم تا بازیچه دست بچه‌های مدینه شود. (یعنی سلیمان بر جن و شیاطین مسلط بود).
فوائد حدیث:
1- تلاش شدید شیطان برای از بین بردن خشوع نماز که اصل و اساس نماز است.
2- مشروعیت و جواز اعوذ بالله گفتن در نماز و بیرون نماز
3- جواز انجام چنین کارهایی در نماز.
ضمنا بهتر بود صاحب کتاب این حدیث را به جای نسبت دادن به صحیح بخاری به صحیح مسلم نسبت می‌داد به دلیل این که داستان فوق، به صورت کامل در روایت صحیح مسلم آمده است.
142- «الأَذَانُ»([2]) «أذان گفتن».
رهنمود حدیث:
رسول اکرم ص فرمود: شیطان با شنیدن صدای اذان در حالی که صدایی از او شنیده می‌شود پا به فرار می‌گذارد. و پس از اتمام اذان بر می‌گردد. و هنگام شنیدن اقامه نماز نیز فرار می‌کند و بعد از آن بر می‌گردد و شروع به وسوسه و یادآوری مشغولیت‌های ذهنی می‌کند تا انسان را در نماز دچار فراموشی کند که نداند چند رکعت خوانده است.
فوائد حدیث:
1- اذان که شامل توحید، اقرار به رسالت و همچنین دعوت به سوی نماز است که راه نجات در دنیا و آخرت می‌باشد، دارای فضیلت زیادی است.
2- جواز اذان گفتن هنگام وسوسه گرچه خارج از وقت نماز باشد.
3- اثبات این نکته که نقشه‌های شیطان ضعیف است و یارای ایستادن در برابر صدای حق و ذکر الله را ندارد.
143- «ذکر و قرائت قرآن»([3]). «به آن چه در پاورقی نوشته شده است مراجعه شود».
[1]- أبوداود (1/206) و ترمذى، نگا: صحیح ترمذى (1/77). و سوره المؤمنون آیه: (98 ـ 99).
[2]- مسلم (1/291) و بخارى (1/151).
[3]- پیامبر ص فرمودند: «لاَ تَجْعَلُوا بُیُوتَکَمْ مَقَابِرَ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنْفُرُ مِنْ الْبَیْتِ الَّذِی تُقْرَأُ فِیهِ سُورَةُ البَقَرَة». مسلم (1/539). خانه‌هایتان را به قبرستان تبدیل نکنید، چرا که شیطان از خانه اى که در آن سوره‌ى بقره خوانده شود، فرار مى‌کند». و همچنین با اذکار صبح و شام و خواب و بیدارى و داخل شدن به خانه و خارج شدن از آن و اذکار داخل شدن به مسجد و خروج از آن، و سایر اذکار وارده در قرآن و سنت، مانند خواندن آیۀ الکرسى، و دو آیه‌ى سوره‌ى بقره هنگام خوابیدن، شیطان فرار مى‌کند، و هر کس صد بار این ذکر «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْـمُلْکُ وَلَهُ الْـحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ» را بخواند در آن روز برایش سپرى در برابر شیطان مى‌شود.
(44) آنچه که مرتکب گناه باید بگوید و انجام دهد
140 - «مَا مِنْ عَبْدٍ یُذْنِبُ ذَنْبًا فَیُحْسِنُ الطُّهُوَر، ثُمَّ یَقُومُ فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ، ثُمَّ یَسْتَغْفِرُ اللهَ إِلاَّ غَفَرَ اللهُ لَهُ»([1]).
«هر بنده‌اى که مرتکب گناهى شود، سپس خوب وضو گرفته، دو رکعت نماز بخواند و از الله طلب آمرزش نماید، الله او را خواهد بخشید».
معنی کلمات حدیث:
الطُّهُوَر با ضمه: یعنی وضو و با فتحه: یعنی موادی که در طهارت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رهنمود حدیث:
این حدیث بیان‌گر وسعت و گستردگی فضل و کرم و رحمت الهی است که در برگیرنده همه اشیا و موجودات است و این که انسان وقتی گناهی مرتکب می‌شود می‌تواند با وضو و نماز و استغفار آن را جبران نماید چرا که آتش با آب خاموش می‌شود و آتش معصیت و گناه را باید با آب طهارت از بین برد.
فوائد حدیث:
1- دروازه‌های توبه تا نرسیدن روح به حلقوم باز است.
2- شتاب ورزی در توبه همراه با پشیمانی و دست کشیدن از گناه نشانه نیکبختی و اصرار بر گناه نشانه بدبختی است.
3- انسان مؤمن گناه خود را همچون کوهی بالای سرخود می‌پندارد که هر لحظه ممکن است بر او بیفتد و از این رو مبادرت به توبه می‌نماید ولی برای انسان منافق عکس قضیه صادق است.
4- این حدیث در مورد گناهان کوچک است اما گناهان کبیره نیاز به توبه و گاهاً اقامه حد شرعی از طرف حاکم مسلمان دارند. مگر این که خود انسان از گناه کبیره خود باخبر باشد و توبه کرده به انجام اعمال نیک زیاد مبادرت کند و در نهایت خداوند در مورد بنده‌اش تصمیم می‌گیرد که او را ببخشد یا کیفر دهد.
139- «اَللهم لاَ سَهْلَ إِلاَّ مَا جَعَلْتَهُ سَهْلاً وَأَنْتَ تَجْعَلُ الْـحَزْنَ إِذَا شِئْتَ سَهْلاً»([1]).
«الهى! انجام هیچ کارى آسان نیست مگر آن را تو آسان بگردانى و توئى که هرگاه بخواهى، مشکل را آسان مى‌گردانى».
معنی کلمات حدیث:
الحزن: قسمت سخت و خشن زمین.
رهنمود حدیث:
کارها هر چند به ظاهر دشوار باشند اما الله متعال توانایی آسان نمودن آنها را دارد. هیچ کس و هیچ چیزی در آسمان‌ها و زمین نمی‌تواند او را عاجز و ناتوان بگرداند.
فوائد حدیث:
1- استحباب گفتن این ورد هنگام مواجه شدن با کارهای سنگین ضمن استفاده از اسباب مشروع و جایز، مستحب است.
2- در هستی هیچ مدیر و مدبری جز الله متعال ندارد.
[1]- ابن حبان در صحیح‌اش (2427) «موارد» وابن السنی (351). و حافظ ابن حجر گفته است: این حدیث، صحیح مى‌باشد. و عبد القادر الأرناؤوط در کتاب: تخریج الأذکار للنووی ص(106) آنرا صحیح دانسته است.