148- باب: مستحب بودن سفارش به خانواده و خدمت‌کنندگان بیمار، به این‌که رفتارِ نیکی با او داشته باشند

148- باب: مستحب بودن سفارش به خانواده و خدمت‌کنندگان بیمار، به این‌که رفتارِ نیکی با او داشته باشند و در برابرِ سختی‌های ناشی از بیماری‌اش شکیبایی ورزند؛ و نیز توصیه به نیکی کردن به کسی که مرگش به سبب مجازاتِ شرعی یا قصاص و امثالِ آن نزدیک شده است

918- عن عِمْران بن الحُصَیْنِ$: أنَّ أمْرَأَةً مِنْ جُهَیْنَةَ أتَت النَّبِیَّr وَهِیَ حُبْلَى مِنَ الزِّنَا، فَقَالَتْ: یَا رسول الله، أصَبْتُ حَدّاً فَأقِمْهُ عَلَیَّ، فَدَعَا رسولُ اللهr وَلِیَّهَا، فَقَالَ: «أحْسِنْ إِلَیْهَا، فَإذَا وَضَعَتْ فَأتِنِی بِهَا» فَفَعَلَ، فَأمَرَ بِهَا النَّبِیُّr فَشُدَّتْ عَلَیْهَا ثِیَابُهَا، ثُمَّ أمَرَ بِهَا فَرُجِمَت، ثُمَّ صَلَّى عَلَیْهَا. [روایت مسلم]([1])

ترجمه: عمران بن حصین$ می‌گوید: زنی از قبیله‌ی "جُهَینه" که از بابت زنا حامله بود، نزد پیامبرr آمد و گفت: ای رسول‌خدا! مرتکب عملی شده‌ام که سزاوارِ حد (=مجازات شرعی) گشته‌ام؛ آن‌را بر من اجرا کن. رسول‌اللهr سرپرستِ او را فرا خواند و فرمود: «به او نیکی کن و چون وضعِ حمل کرد، او را نزدِ من بیاور». سرپرستش همین کار را کرد. آن‌گاه به فرمانِ پیامبرr - که دستورِ رجمِ او را داد- لباس‌هایش محکم بر او بسته شد و سپس به فرمانِ پیامبرr سنگسار گردید و پیامبرr بر او نماز خواند.

شرح

مؤلف، نووی/ بابی پیرامونِ توصیه به خانواده‌ی بیمار برای نیکی کردن به وی و تحملِ او گشوده است؛ یعنی شایسته است که انسان به بیمار نیکی کند و او را تحمل نماید و در برابر سخنان تُند یا زخمِ زبانش که از عوارض بیماری‌ست، شکیبا و خویشتن‌دار باشد؛ زیرا بیمار، رنجور و ضعیف می‌شود و از خود و دنیا به‌تنگ می‌آید و گاه سخنانِ تُند و زننده‌ای می‌گوید. از این‌رو انسان باید در برابر این سختی‌ها، شکیبایی ورزد و امیدوار باشد که اللهU به او در برابر نیکی به بیمار، پاداش دهد؛ نیکی کردن به زیردستی که نزدیک بودنِ مرگش محرز است یا در آستانه‌ی مجازاتِ اعدام می‌باشد، حایز اهمیت است؛ همان گونه که در حدیث عمران بن حصین$ آمده است: «زنی از قبیله‌ی "جُهَینه" که از بابت زنا حامله بود، نزد پیامبرr آمد و گفت: ای رسول‌خدا! مرتکب عملی شده‌ام که سزاوارِ حد (=مجازات شرعی) گشته‌ام؛ آن‌را بر من اجرا کن». آن زن، متأهل بود؛ لذا رسول‌اللهr سرپرستِ او را فرا خواند و فرمود: «به او نیکی کن و چون وضعِ حمل کرد، او را نزدِ من بیاور». پس از این‌که آن زن وضع حمل کرد، سرپرستش او را نزدِ پیامبرr آورد. پیامبرr به آن زن دستور داد که تا زمانِ از شیر گرفتنِ فرزندش صبر کند و چون فرزندش را از شیر گرفت، نزدِ پیامبرr آمد تا حدّ شرعی را بر او اجرا کنند. پیامبرr پیش از اجرای حکم، دستور داد که لباسش را محکم بر او بپیچند تا هنگامِ اجرای حکم، برهنه نشود و عورتش نمایان نگردد. سپس به فرمانِ پیامبرr سنگسار شد و پیامبرr بر او نماز خواند.

این نشان می‌دهد که باید خانواده و سرپرستانِ شخصی را که در آستانه‌ی مرگ است، به خوش‌رفتاری با او و رفتارِ مناسب با وی سفارش کنیم؛ همان‌گونه که پیامبرr این کار را کرد. از این حدیث چنین برداشت می‌شود که در اعتراف به زنا، شرط نیست که شخص، چهار بار اقرار کند؛ اگر کسی که دارای سلامتِ روانی‌ست، به زنا اقرار کند، اعترافش معتبر است و حدّ شرعی بر او اجرا می‌شود. این حدیث هم‌چنین نشان می‌دهد که اجرای حد بر مُجرم نباید به آسیب رسیدن به کسی دیگر بینجامد؛ زیرا اگر آن زن بلافاصله پس از اقرارش سنگسار می‌شد، کودکِ بی‌گناهی که در شکم داشت نیز می‌مُرد؛ از این‌رو رسول‌اللهr دستور داد که آن زن تا وضعِ حملش صبر کند و پس از این‌که بچه‌اش را از شیر گرفت، حد شرعی بر او اجرا شد. نکته‌ی دیگری که از این حدیث برداشت می‌شود، این است که هنگامِ سنگسارِ زن، گودالی حفر نمی‌کنند؛ بلکه لباسش را محکم بر او می‌پیچند و با سنگ‌های نه خیلی بزرگ و نه خیلی کوچک، او را رجم می‌کنند تا بمیرد. و چون در ارتکاب این گناه، همه‌ی بدن لذت برده است، حکم به‌گونه‌ای اجرا می‌گردد که همه‌ی بدن دردِ مجازات را بچشد؛ و این، از حکمتِ اللهU می‌باشد.

حدیث عمرانt، بیان‌گرِ این است که اجرای حدود و مجازات‌های شرعی، شخصِ مجرم را از گناهش پاک می‌گرداند؛ از این‌رو پیامبرr و مردم، پس از اجرایِ حکمِ آن زن بر او نماز خواندند.

***

---

([1]) صحیح مسلم، ش: 1696.