موجودی پنهان به نام جن

موجودی پنهان به نام جن

سؤال: جن چیست و خداوند آن­ها را چگونه خلق کرده است؟

جواب: الحمد لله. جن مخلوقی از مخلوقات خداوند است که خداوند آن‌ها را قبل از خلقت آدم از آتش خلق نموده است. خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ٢٦ وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ٢٧﴾ [الحجر: 26-27] «انسان را از گل خشکیده از نوع گل سیاه متغیر آفریدم و جن را قبل از آن­ها از آتش سوزان خلق کردیم.»

هم­چنان که انسان دارای فرزندانی است، ابلیس نیز دارای فرزندانی می‌باشد. خداوند سبحانه و تعالی درباره­ی ابلیس می­فرماید: ﴿أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیَّتَهُ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِینَ بَدَلًا٥٠﴾ [الکهف: 50] «آیا او و فرزندانش را به جای من به دوستی می­­گیرید در حالی که او دشمن شماست؟ ستمکاران چه عوض بدی دارند.»

خداوند جن و انسان را برای عبادت خود خلق کرده است کسی که او را اطاعت کند داخل بهشت می‌شود و هرکس او را نافرمانی نماید داخل آتش می­گردد: ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ٥٦ مَا أُرِیدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَا أُرِیدُ أَنْ یُطْعِمُونِ٥٧﴾ [الذاریات: 56-57] «جن و انسان را جز برای عبادت خود خلق نکردم. از آنان هیچ روزی­ای نمی‏خواهم و نمی‏خواهم که مرا خوراک دهند. خداست که خود روزی بخش نیرومند استوار است.»

جن­ها نیز به مانند انسان­ها مکلف هستند بعضی از آن­ها مؤمن و فرمان‌بردار و بعضی کافر و نافرمان هستند؛ همان­گونه که الله سبحانه و تعالی می­فرماید که گفتند: ﴿وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَلِکَ کُنَّا طَرَائِقَ قِدَدًا١١﴾ [الجن: 11] «جمعی از ما صالح و جمعی غیر از آن می­باشند. ما فرقه‌های مختلف بودیم.» پاداش جن در آخرت به مانند انسان است: ﴿وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولَئِکَ تَحَرَّوْا رَشَدًا١٤ وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا١٥﴾ [الجن: 14-15] «جمعی از ما مسلمان و جمعی دیگر ستمکارند. پس کسی که مسلمان شد راه راست را انتخاب نموده ولی ستمکاران هیزم جهنم خواهند شد.»

جن و انسان در روز قیامت برای حسابرسی در مقابل پروردگار جهانیان می­ایستند آن روز هرگز به تأخیر نمی­افتد و هیچ­کس نمی­تواند از آن بگریزد: ﴿یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ٣٣﴾ [الرحمن: 33] «ای گروه جنیان و انسیان اگر می‏توانید از کرانه‏های آسمان‌ها و زمین به بیرون رخنه کنید پس رخنه کنید (ولی) جز با (به دست آوردن) تسلطی رخنه نمی‏کنید (که آن قدرت را هم ندارید).»

و هرکس از جن و انسان بخواهد از حساب روز قیامت فرار کند، هرگز نمی­تواند؛ همان­گونه که خداوند سبحان می­فرماید: ﴿یُرْسَلُ عَلَیْکُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنْتَصِرَانِ٣٥﴾ [الرحمن: 35] «بر سر شما شراره‏هایی از آتش و مس گداخته فرو فرستاده خواهد شد و نصرت و یاری برای شما نخواهد بود.»

و آن­گاه که رسول الله ج در مکه بود، خداوند جماعتی از جن را فرستاد تا به قرآن گوش فرا دهند که در نتیجه آن متأثر شدند: ﴿وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَیْکَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ یَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِیَ وَلَّوْا إِلَى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ٢٩﴾ [الأحقاف: 29] «یاد کن هنگامی که جماعتی از جن را متوجه تو کردیم که قرآن را می‌شنیدند آن­گاه که نزد پیامبر حاضر شدند به یکدیگر گفتند که سکوت کنید و آن­گاه که تمام شد به سوی قوم خویش با حالت انذار بازگشتند.»

تعدادی از جن هنگام شنیدن قرآن ایمان آوردند همان­گونه که خداوند پاک و منزه می­فرماید: ﴿قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا١ یَهْدِی إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنَا أَحَدًا٢﴾ [الجن: 1-2] «بگو که به من وحی شده است جماعتی از جن قرائت مرا گوش داده­اند سپس گفتند: ما قرآن عجیبی را شنیدیم که به سوی راه راست راهنمایی می­کند و ما به آن ایمان آوردیم و هیچ­کس را هرگز شریک پروردگار خویش قرار نمی­دهیم.»

آدم و ابلیس هر دو در معصیت و گناه افتادند اما آدم پشیمان شد و توبه نمود و خداوند توبه­اش را پذیرفت: ﴿فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ٣٧﴾ [البقرة: 37] «آدم از پروردگارش کلماتی را فرا گرفت و خداوند او را بخشید همانا او توبه پذیری مهربان است.»

اما ابلیس روی گرداند و تکبر کرد و از کافران قرار گرفت: ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَى وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ٣٤﴾ [البقرة: 34] «و چون به ملائکه گفتیم برای آدم سجده کنید همه سجده بردند جز ابلیس که سر باز زد و کبر ورزید و از کافران شد.»

هر جن و انسانی که خداوند را از روی تکبر نافرمانی کند، از پیروان شیطان است و اگر توبه نکند با او در آتش جهنم محشور می­شود. خداوند پاک و منزه به ابلیس فرمود: ﴿قَالَ فَالْحَقُّ وَالْحَقَّ أَقُولُ٨٤ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْکَ وَمِمَّنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ أَجْمَعِینَ٨٥﴾ [ص: 84-85] «حق است و حق را می­گویم که جهنم را از تو و همه­ی کسانی که از تو تبعیت می­کنند، پر می­کنم.»

دوستان پروردگار از انسان و جن در نیکی و تقوا همدیگر را یاری می‌دهند و دوستان شیطان از انسان و جن در گناه و دشمنی همدیگر را یاری می­رسانند. الله تعالی می­فرماید: ﴿وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیَاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یُوحِی بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُونَ١١٢﴾ [الأنعام: 112] «و بدین گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های انس و جن برگماشتیم بعضی از آن‌ها به بعضی دیگر برای فریب (مؤمنان) سخنان آراسته القا می‏کنند و اگر پروردگار تو می‏خواست چنین نمی‏کردند پس آنان را با آن‌چه به دروغ می‏سازند واگذار.»

جن‌ها به صورت ستون­هایی روی هم به طرف آسمان قرار می­گرفتند و استراق سمع می­کردند و هنگامی که خداوند رسولش محمد ج را مبعوث کرد از استراق سمع منع شدند و هرکس از آن‌ها گوش فرا دهد به وسیله­ی شهاب­های آسمانی آتش می­گیرد همان­گونه که خداوند از جنیان بازگو می‌کند که گفتند: ﴿وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِیدًا وَشُهُبًا٨ وَأَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَنْ یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهَابًا رَصَدًا٩﴾ [الجن: 8-9] «و ما بر آسمان دست‏یافتیم و آن را پر از نگهبانان توانا و تیرهای شهاب یافتیم. و در (آسمان) برای شنیدن به کمین می‏نشستیم (اما) اکنون هر که بخواهد به گوش باشد تیر شهابی در کمین خود می‏یابد.»

جن همراه با ما در زمین زندگی می­کند اما آن­ها ما را می­بینند و ما آن­ها را نمی­بینیم همان­گونه که خداوند درباره­ی ابلیس و فرزندانش می‌فرماید: ﴿إِنَّهُ یَرَاکُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ﴾ [الأعراف: 27] «او و قبیله‏اش شما را از آن­جا که آن‌ها را نمی‏بینید، می‏بینند.»

و کسی است که تو را می‌بیند و دشمن توست در حالی که تو او را نمی‌بینی و این شدیدترین نوع خطر است. بنابراین واجب است که توجه نمود و از آن همیشه برحذر بود و از شیاطین انسان و جن خود را حفاظت نمود[1].

---

[1]- از کتاب أصول الدین الإسلامی شیخ محمد بن ابراهیم التویجری.