سورۀ تَوبَه

سورۀ تَوبَه

1- ﴿بَرَآءَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ...﴾: این آیات [اعلام] دوری و بیزاری است که از جانب پروردگار رسیده...

1- ﴿عَٰهَدتُّم﴾: با آنها عهد و پیمان بستید و آنها پیمان را زیر پا گذاشتند.

2- ﴿أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ﴾: چهار ماه، از روز دهم ذی الحجه آغاز می‌شود.

2- ﴿غَیۡرُ مُعۡجِزِی ٱللَّهِ﴾: از عذاب خدا نمی‌توانید فرار کنید.

3- ﴿أَذَٰنٞ﴾: اعلام است.

3- ﴿یَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَکۡبَرِ﴾: روز اول عید قربان سال نهم هجرت.

3- ﴿رَسُولُهُ﴾: رسول خدا نیز از مشرکین بیزار است.

4- ﴿لَمۡ یَنقُصُوکُمۡ﴾: به عهد و پیمان با شما کوتاهی نکردند بلکه به آن وفا نمودن.

4- ﴿لَمۡ یُظَٰهِرُواْ﴾: کمک نکردند.

5- ﴿ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ﴾: پیمان چهار ماهه پایان یابد.

5- ﴿ٱحۡصُرُوهُمۡ﴾: آنها را حبس نمایید یا در تنگنا قرار دهید و از رفت و آمد و کسب وکار در شهرها ممانعت نمایید.

5- ﴿کُلَّ مَرۡصَدٖ﴾: تمام راه‌ها و گذرگاه‌ها و دیده بانی‌ها.

6- ﴿ٱسۡتَجَارَکَ﴾: در پایان مدت پیمان از تو حمایت خواست.

‍7- ﴿فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَکُمۡ﴾: پس تا وقتی‌که بر پیمان با شما پایدار باشند.

8- ﴿یَظۡهَرُواْ عَلَیۡکُمۡ﴾: بر شما غالب شوند.

8- ﴿لَا یَرۡقُبُواْ﴾: مراعات نمی‌کنند.

8- ﴿إِلّٗا﴾: خویشاوندی و قرابت یا تعهد و پیمان را.

8- ﴿ذِمَّةٗ﴾: عهد را.

12- ﴿نَّکَثُوٓاْ أَیۡمَٰنَهُم﴾: پیمان‌های مؤکد به سوگند خود را بشکنند.

15- ﴿غَیۡظَ قُلُوبِهِمۡ﴾: خشم و اندوه‌ شدید دل‌های آنها را.

16- ﴿وَلِیجَةٗ﴾: دوست پنهانی، رازدار و رفیق.

17- ﴿حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ﴾: ثواب اعمال آنها بخاطر کفرشان باطل شده است.

19- ﴿سِقَایَةَ ٱلۡحَآجِّ﴾: آب رساندن به حاجیان را.

23- ﴿ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡکُفۡرَ﴾: بی‌دینی اختیار کنند و در آن پایدار بمانند.

24- ﴿ٱقۡتَرَفۡتُمُوهَا﴾: آن را بدست آورده‌اید.

24- ﴿کَسَادَهَا﴾: از رواج افتادن آن به گذشت ایام حج.

24- ﴿فَتَرَبَّصُواْ﴾: پس در انتظار باشید.

25- ﴿بِمَا رَحُبَت﴾: با همه فراخی و وسعت آن.

26- ﴿سَکِینَتَهُ﴾: آرامش یا رحمت خود را.

28- ﴿ٱلۡمُشۡرِکُونَ نَجَسٞ﴾: مشرکان بخاطر فساد عقیده خبیث و پلیدند.

28- ﴿خِفۡتُمۡ عَیۡلَةٗ﴾: از فقر و فاقه ترسیدید به سبب قطع تجارت مشرکان از مسجد حرام.

29- ﴿یُعۡطُواْ ٱلۡجِزۡیَةَ﴾: خراجی را که بر آنها معین شده است بدهند.

29- ﴿عَن یَدٖ﴾: از فرمانبرداری یا از قوت و تسلط شما.

29- ﴿هُمۡ صَٰغِرُونَ﴾: آنها فرمانبردار حکم اسلام باشند.

30- ﴿یُضَٰهِ‍ُٔون﴾: خود را در کفر و شناعت مشابه می‌سازند.

30- ﴿أَنَّىٰ یُؤۡفَکُونَ﴾: بعد از درخشش حق چگونه از آن دور می‌شوند؟

31- ﴿أَحۡبَارَهُمۡ﴾: دانشمندان خود را.

31- ﴿رُهۡبَٰنَهُمۡ﴾: پارسایان خود را.

31- ﴿أَرۡبَابٗا﴾: از آنها مانند پروردگار اطاعت کردند.

‍33- ﴿لِیُظۡهِرَهُ﴾: تا او را غالب کند.

36- ﴿أَرۡبَعَةٌ حُرُمٞ﴾: چهار ماه حرام، رجب، ذی القعده، ذی الحجة و محرم.

36- ﴿ٱلدِّینُ ٱلۡقَیِّمُ﴾: دین مستقیم، دین ابراهیم ÷.

37- ﴿ٱلنَّسِیٓءُ﴾: تأخیر حرمت ماهی به ماه دیگر. ﴿لِّیُوَاطِ‍ُٔواْ ﴾: تا موافق سازند.

38- ﴿ٱنفِرُواْ﴾: به میدان جنگ بروید، غزوۀ تبوک.

38- ﴿ٱثَّاقَلۡتُمۡ﴾: سستی می‌کنید و مایل می‌شوید.

40- ﴿فِی ٱلۡغَارِ﴾: در غار کوه ثور نزدیک مکه.

40- ﴿لِصَٰحِبِهِ﴾: به یار خود، ابوبکر صدیق.

41- ﴿خِفَافٗا وَثِقَالٗا﴾: بر هر حالتی‌که باشید.

42- ﴿عَرَضٗا قَرِیبٗا﴾: غنیمتی‌که به آسانی بدست می‌آمد.

42- ﴿سَفَرٗا قَاصِدٗا﴾: سفر متوسط نه بسیار دور و نه بسیار نزدیک.

42- ﴿ٱلشُّقَّةُ﴾: مسافتی‌که به مشقت و زحمت طی شود.

‍46- ﴿ٱنۢبِعَاثَهُمۡ﴾: حرکت ایشان را با شما.

46- ﴿فَثَبَّطَهُمۡ﴾: پس خدای بزرگ آنها را از رفتن با شما باز داشت.

47- ﴿خَبَالٗا﴾: شر و فساد، یا جبن و ناتوانی.

47- ﴿لَأَوۡضَعُواْ خِلَٰلَکُمۡ﴾: برای نمامی به سرعت بین شما رفت و آمد می‌کردند تا میان شما فساد برپا کنند.

47- ﴿یَبۡغُونَکُمُ ٱلۡفِتۡنَةَ﴾: می‌خواهند شما را در فتنه و آشوب بزرگ اندازند.

48- ﴿قَلَّبُواْ لَکَ ٱلۡأُمُورَ﴾: در برابر تو نیرنگ و فریب بکار بردند.

49- ﴿ٱئۡذَن لِّی﴾: مرا اجازه بده در این غزوه نروم.

49- ﴿َلَا تَفۡتِنِّیٓ﴾: مرا با مخالفت از دستورت گرفتار گناه نگردان.

52- ﴿هَلۡ تَرَبَّصُونَ﴾: آیا دربارۀ ما انتظار دارید.

52- ﴿ٱلۡحُسۡنَیَیۡنِ﴾: نصرت و شهادت را.

55- ﴿تَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ﴾: جان آنها بیرون آید.

56- ﴿قَوۡمٞ یَفۡرَقُونَ﴾: گروهی‌اند که از ‌ترس و منافقت عقاید خود را پنهان می‌کنند.

57- ﴿مَلۡجَ‍ًٔا﴾: جای محکمی‌‌که در آن پناه ببرند.

57- ﴿مَغَٰرَٰتٍ﴾: مغاره‌های در کوه‌ها که پنهان شوند. ﴿مُدَّخَلٗا﴾: سوراخی در زمین که داخل شوند.

57- ﴿یَجۡمَحُونَ﴾: برای داخل شدن در آن می‌شتابند.

‍58- ﴿یَلۡمِزُکَ﴾: بر تو طعن می‌زنند و عیب می‌گیرند.

59- ﴿حَسۡبُنَا ٱللَّهُ﴾: فضل خدا ما را بس است.

60- ﴿ٱلۡعَٰمِلِینَ عَلَیۡهَا﴾: متصدیان زکات مثل جمع آوری کنندگان و کاتبان و نگهبانان.

60- ﴿فِی ٱلرِّقَابِ﴾: در آزاد کردن بردگان یا اسیران.

60- ﴿ٱلۡغَٰرِمِینَ﴾: وام دارانی‌که توان پرداخت ندارند.

60- ﴿فِی سَبِیلِ ٱللَّه﴾: در راه جهاد یا هر کار نیک.

60- ﴿وَٱبۡنِ ٱلسَّبِیلِ﴾: مسافری‌که از مال خود جداست.

61- ﴿هُوَ أُذُنٞ﴾: او مردی است که هر چه بشنود باور می‌کند.

61- ﴿أُذُنُ خَیۡرٖ لَّکُمۡ﴾: او شنوای خیر است برای شما، سخنان خیر شما را می‌شنود و قبول می‌کند و سخنان بد شما را باور نمی‌کند.

63- ﴿مَن یُحَادِدِ ٱللَّهَ﴾: هر کس با خدا مخالفت و دشمنی ورزد...

65- ﴿نَخُوضُ وَنَلۡعَبُ﴾: خود را به سخن سرگرم می‌کردیم تا راه کوتاه شود.

67- ﴿یَقۡبِضُونَ أَیۡدِیَهُمۡ﴾: دستهای خود را از بخل، به خیر و طاعت دراز نمی‌کنند.

67- ﴿فَنَسِیَهُمۡ﴾: پس خدا هم آنها را از توفیق و هدایت خود دور کرد.

68- ﴿هِیَ حَسۡبُهُمۡ﴾: جهنم برای تعذیب کافران کافی است.

‍69- ﴿فَٱسۡتَمۡتَعُواْ بِخَلَٰقِهِمۡ﴾: از لذ‌ت‌های دنیا به سهم خود بهره‌مند شدند.

69- ﴿خُضۡتُمۡ﴾: در باطل داخل شدید.

69- ﴿حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُم﴾: ثواب اعمال آنها بخاطر کفرشان باطل شد.

70- ﴿ٱلۡمُؤۡتَفِکَٰت﴾: شهر‌های ویران شدۀ قوم لوط.

73- ﴿وَٱغۡلُظۡ عَلَیۡهِمۡ﴾: بر آنها سخت بگیر و نرمی نکن.

74- ﴿مَا نَقَمُوٓاْ﴾: هیچ چیز را زشت و ناپسند نشمردند.

78- ﴿یَعۡلَمُ سِرَّهُمۡ﴾: خدا آنچه را از منافقت نهان داشته‌اند، می‌داند.

78- ﴿نَجۡوَىٰهُمۡ﴾: سخنان طعنه آمیزی را که با هم در مورد دین می‌گویند.

79- ﴿ٱلَّذِینَ یَلۡمِزُونَ﴾: منافقان عیب می‌گیرند.

79- ﴿جُهۡدَهُمۡ﴾: توان خویش، فقرا.

79- ﴿سَخِرَ ٱللَّهُ مِنۡهُمۡ﴾: خدا خوار و ذلیلشان ساخت، با دادن جزای مناسب.

81- ﴿خِلَٰفَ رَسُولِ ٱللَّهِ﴾: بعد از رفتن رسول‌ خدا، یا از جهت مخالفت با او.

81- ﴿لَا تَنفِرُواْ﴾: برای جهاد به سمت تبوک حرکت نکنید.

83- ﴿ٱلۡخَٰلِفِینَ﴾: بازماندگان از جهاد مانند زنان.

85- ﴿تَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ﴾: جانشان برآید.

86- ﴿أُوْلُواْ ٱلطَّوۡلِ مِنۡهُمۡ﴾: منافقان ثروتمند و توانگر.

87- ﴿ٱلۡخَوَالِفِ﴾: زنانی‌که به خانه می‌نشینند و به جهاد نمی‌روند.

87- ﴿طُبِعَ﴾: مهر نهاده شده است.

90- ﴿ٱلۡمُعَذِّرُون﴾: بهانه تراشان به عذرهای دروغین.

91- ﴿حَرَجٌ﴾: جرم و گناهی در اثر بازماندن از سفر جهاد.

92- ﴿تَفِیضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ﴾: اشک می‌ریختند.

95- ﴿إِنَّهُمۡ رِجۡسٞ﴾: ظاهر و باطن آنها پلید است.

97- ﴿أَجۡدَرُ﴾: سزاوارتر و شایسته‌ترند.

98- ﴿مَغۡرَمٗا﴾: تاوان و زیان.

98- ﴿یَتَرَبَّصُ بِکُمُ ٱلدَّوَآئِرَ﴾: انتظار می‌کشد تا سختی‌های روزگار دامن گیرتان شود.

98- ﴿عَلَیۡهِمۡ دَآئِرَةُ ٱلسَّوۡءِ﴾: بد و زیان بر خود آنها باد، دعاست.

99- ﴿صَلَوَٰتِ ٱلرَّسُولِ﴾: دعا و استغفار پیامبر، برای انفاق کنندگان.

101- ﴿مَرَدُواْ عَلَى ٱلنِّفَاقِ﴾: به نفاق خو گرفته و به آن ماهر شده‌اند.

103- ﴿تُزَکِّیهِم بِهَا﴾: تا به سبب این صدقه، حسنات و اموال ایشان را برکت دهی.

103- ﴿صَلِّ عَلَیۡهِمۡ﴾: به آنها دعا و استعفار کن.

103- ﴿سَکَنٞ لَّهُمۡ﴾: آرامش یا رحمت است برای ایشان.

104- ﴿یَأۡخُذُ ٱلصَّدَقَٰتِ﴾: صدقات را می‌پذیرد و پاداش می‌دهد.

106- ﴿مُرۡجَوۡنَ﴾: کارشان به تأخیر افتاده است، پذیرش توبه آنها قطعی نشده بود.

107- ﴿مَسۡجِدٗا ضِرَارٗا﴾: مسجد زیان آور برای اهالی مسجد قباء.

107- ﴿إِرۡصَادٗا﴾: انتظار کشیدن یا آماده ساختن.

108- ﴿لَّمَسۡجِدٌ﴾: بدون شک مسجدی‌که، مسجد قباء یا مسجد نبوی.

109- ﴿عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ﴾: بر کنار چاهی‌که سنگ‌کاری نشده باشد.

109- ﴿هَارٖ﴾: شکسته یا در حال ویرانی.

109- ﴿فَٱنۡهَارَ بِه﴾: پس ساختمان بر صاحب خود سقوط کرد.

110- ﴿رِیبَةٗ فِی قُلُوبِهِمۡ﴾: شک و نفاق در دلهای‌شان موج می‌زند.

110- ﴿تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمۡ﴾: دلهای آنها بر اثر مرگ پاره پاره شود.

112- ﴿ٱلسَّٰٓئِحُونَ﴾: مجاهدان غازی، یا روزه داران.

112- ﴿لِحُدُودِ ٱللَّهِ﴾: برای اوامر و نواهی خدا.

114- ﴿لَأَوَّٰهٌ﴾: بسیار با درد و آه، از خشم خدا ترسان و مرد دلسوز و مهربان بود.

117- ﴿سَاعَةِ ٱلۡعُسۡرَةِ﴾: وقت سختی و تنگدستی در غزوۀ تبوک.

117- ﴿یَزِیغُ﴾: به تخلف از جهاد میل کند.

118- ﴿بِمَا رَحُبَتۡ﴾: با همه فراخی و وسعت آن.

118- ﴿لِیَتُوبُوٓاْ﴾: تا در آینده به توبه ادامه دهند.

120- ﴿لَا یَرۡغَبُواْ بِأَنفُسِهِمۡ﴾: جان خود را عزیزتر ندانند.

120- ﴿نَصَب﴾: رنجی.

120- ﴿مَخۡمَصَةٞ﴾: گرسنگی.

120- ﴿یَغِیظُ ٱلۡکُفَّارَ﴾: آنها را به خشم ‌آورد و اندوهگین ‌کند.

120- ﴿نَّیۡلًا﴾: چیزی از قبیل کشتن، اسارت و غنیمت.

122- ﴿لِیَنفِرُواْ کَآفَّةٗ﴾: که همگی به‌سوی میدان جهاد حرکت کنند.

123- ﴿غِلۡظَةٗ﴾: شجاعت، ننگ و شکیبایی.

125- ﴿رِجۡسًا﴾: کفر و نفاق.

126- ﴿یُفۡتَنُونَ﴾: در بلاها و سختی‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

128- ﴿عَزِیزٌ عَلَیۡهِ﴾: بر او سخت و دشوار است.

128- ﴿مَا عَنِتُّمۡ﴾: رنج و مشقت شما.

129- ﴿حَسۡبِیَ ٱللَّهُ﴾: یاری و کمک خدا مرا بس است.