سورۀ یوسف

سورۀ یوسف

3- ﴿نَقُصُّ عَلَیۡکَ﴾: ای محمد، به تو خبر می‌دهیم یا بیان می‌داریم.

6- ﴿یَجۡتَبِیکَ﴾: تو را بکارهای بزرگ برمی‌گزیند.

6- ﴿تَأۡوِیلِ ٱلۡأَحَادِیثِ﴾: تعبیر و تفسیر خواب.

8- ﴿نَحۡنُ عُصۡبَةٌ﴾: ما جمعی هستیم می‌توانیم کارهای او را درست و مرتب کنیم، نه آن دوتا.

8- ﴿ضَلَٰلٖ مُّبِینٍ﴾: به ترجیح این دو بر ما، گرفتار خطای آشکار است.

9- ﴿أَوِ ٱطۡرَحُوهُ أَرۡضٗا﴾: او را به سرزمینی دور از پدرش بیندازید.

9- ﴿یَخۡلُ لَکُمۡ وَجۡهُ أَبِیکُمۡ﴾: محبت و توجه پدر تنها به شما رسد.

10- ﴿غَیَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ﴾: قعر چاه.

10- ﴿ٱلسَّیَّارَةِ﴾: مسافرین.

12- ﴿یَرۡتَعۡ﴾: تا از خوردنی‌های لذیذ فراوان بخورد.

12- ﴿یَلۡعَب﴾: مسابقه و تیر اندازی کند.

15- ﴿أَجۡمَعُوٓاْ﴾: قصد کردند.

17- ﴿نَسۡتَبِقُ﴾: مسابقه تیر اندازی می‌کردیم.

18- ﴿سَوَّلَتۡ﴾: آراسته و آسان کرده است.

18- ﴿فَصَبۡرٞ جَمِیلٞ﴾: در این امر به غیر خدا شکایت نمی‌کنم.

19- ﴿سَیَّارَةٞ﴾: کاروانی‌‌که از مَدین عازم مصر بود.

19- ﴿وَارِدَهُمۡ﴾: کسی‌که پیشاپیش هم‌سفران برای تهیه آب حرکت می‌کند.

19- ﴿فَأَدۡلَىٰ دَلۡوَهُۥ﴾: پس دلوش را به چاه ‌انداخت تا آب بگیرد.

19- ﴿أَسَرُّوهُ﴾: آب رسان و یارانش او را از بقیه پنهان کردند یا برادرانش حال او را نهان داشتند.

20- ﴿شَرَوۡهُ﴾: برادرانش یا کاروانیان او را فروختند.

20- ﴿بِثَمَنِۢ بَخۡسٖ﴾: به قیمت اندک.

21- ﴿أَکۡرِمِی مَثۡوَىٰهُ﴾: محل اقامت او را خوش آیند و نیکو بساز.

21- ﴿غَالِبٌ عَلَىٰٓ أَمۡرِه﴾: خدا تواناست، هیچ کس نمی‌تواند مانع اجرای کار او شود.

22- ﴿بَلَغَ أَشُدَّهُۥ﴾: به کمال قوت خود رسید.

23- ﴿رَٰوَدَتۡهُ﴾: برای هم‌بستر شدن با یوسف حیله به خرج داد.

23- ﴿هَیۡتَ لَکَ﴾: بشتاب و بیا که میل و رغبت من به توست.

23- ﴿مَعَاذَ ٱللَّهِ﴾: از انجام این عمل به خدای یکتا پناه می‌برم.

24- ﴿هَمَّ بِهَا﴾: به غریزه بشری قصد او کرد، همراه با عصمت.

24- ﴿ٱلۡمُخۡلَصِینَ﴾: برگزیدگان برای طاعت یا رسالت او تعالی.

25- ﴿وَٱسۡتَبَقَا ٱلۡبَابَ﴾: هر دو به‌سوی در دویدند، یوسف می‌خواست بیرون شود اما او مانع می‌شد.

25- ﴿قَدَّتۡ قَمِیصَهُۥ﴾: پراهن او را درید.

25- ﴿أَلۡفَیَا سَیِّدَهَا﴾: شوهرش را دیدند.

26- ﴿شَهِدَ شَاهِدٞ﴾: خدا کودکی را در گهواره به سخن آورد و او به برائت یوسف شهادت داد.

30- ﴿شَغَفَهَا حُبًّا﴾: محبت جوان دل او را پاره کرده است.

31- ﴿أَعۡتَدَتۡ لَهُنَّ مُتَّکَ‍ٔٗا﴾: برای آنها پشتی و ناز بالش آماده ساخت.

31- ﴿أَکۡبَرۡنَهُ﴾: عظمت و شکوه او را دریافتند و با دیدن جمال زیبا او مدهوش شدند.

31- ﴿قَطَّعۡنَ أَیۡدِیَهُنَّ﴾: از فرط حیرت و دهشت، دستهای خود را بریدند.

31- ﴿حَٰشَ لِلَّهِ﴾: خدا پاک و منزه است و از آفرینش مانند این ناتوان نیست.

32- ﴿فَٱسۡتَعۡصَمَ﴾: اما دست از عفت برنداشت و نپذیرفت.

33- ﴿أَصۡبُ إِلَیۡهِنَّ﴾: به پذیرش خواهش آنها متمایل می‌شوم.

36- ﴿أَعۡصِرُ خَمۡرٗا﴾: انگور را می‌فشارم که برای استفادة شاه شراب ساخته ‌شود.

37- ﴿ذَٰلِکُمَا﴾: این تعبیر خواب و خبر دادن از چیزهایی ‌که آمدنی است.

40- ﴿ٱلدِّینُ ٱلۡقَیِّمُ﴾: دین مستقیم یا استوار با دلایل.

43- ﴿عِجَاف﴾: بسیار لاغر. ﴿تَعۡبُرُونَ﴾: تأویل و تعبیر آن را می‌دانید.

44- ﴿أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمٖ﴾: خواب‌های پریشان.

45- ﴿ٱدَّکَرَ بَعۡدَ أُمَّةٍ﴾: بعد از مدت زیاد به یاد آورد.

47- ﴿دَأَبٗا﴾: مثل عادت همیشگی خود به کشت و زرع بپردازید.

48- ﴿تُحۡصِنُونَ﴾: برای بذر ذخیره می‌کنید.

49﴿یُغَاثُ ٱلنَّاسُ﴾: باران می‌بارد و زمین‌های مردم پرسبزه و گیاه می‌شود.

49- ﴿یَعۡصِرُونَ﴾: آنچه عصاره‌اش گرفته می‌شود می‌فشارند، مانند زیتون.

50- ﴿مَا بَالُ ٱلنِّسۡوَةِ﴾: سرگذشت آن زنها چه بود؟

51- ﴿مَا خَطۡبُکُنَّ﴾: کار شما چگونه بود؟

51- ﴿حَٰشَ لِلَّهِ﴾: خدا منزه و عفت یوسف شگفت انگیز است.

51- ﴿حَصۡحَصَ ٱلۡحَقُّ﴾: حقیقت پنهان آشکار شد.

54- ﴿مَکِینٌ﴾: دارای مقام عالی و اختیارات گسترده.

56- ﴿یَتَبَوَّأُ مِنۡهَا﴾: به سرزمین مصر اقامت می‌گزیند.

59- ﴿جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ﴾: یوسف ضروریات آنها را تهیه کرد.

62- ﴿بِضَٰعَتَهُم﴾: کالای آنها را که با آن مواد غذایی خریدند.

62- ﴿رِحَالِهِمۡ﴾: ظرفهای آنها که مواد غذایی داشت.

65- ﴿مَتَٰعَهُمۡ﴾: مواد غذایی یا بارهای خود را.

65- ﴿مَا نَبۡغِی﴾: بالاتر از این چه احسانی می‌خواهیم؟

65- ﴿نَمِیرُ أَهۡلَنَا﴾: از مصر برای خانواده خود مواد غذایی می‌آوریم.

66- ﴿مَوۡثِقٗا﴾: پیمان مؤکد به سوگند که بتوان به آن اعتماد کرد.

66- ﴿یُحَاطَ بِکُمۡ﴾: همه شما مغلوب یا هلاک شوید.

66- ﴿وَکِیل﴾: مراقب و آگاه.

69- ﴿ءَاوَىٰٓ إِلَیۡهِ أَخَاهُ﴾: برادر پدری و مادری خود بنیامین را نزد خود جای داد.

69- ﴿فَلَا تَبۡتَئِسۡ﴾: اندوهگین مباش.

70- ﴿ٱلسِّقَایَةَ﴾: ظرف طلایی برای نوشیدن آب که به پیمانه کردن استعمال می‌شد.

70- ﴿أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ﴾: منادی فریاد زد.

70- ﴿ٱلۡعِیرُ﴾: کاروانی‌که بار دارد.

72- ﴿صُوَاعَ ٱلۡمَلِکِ﴾: پیمانه پادشاه را.

72- ﴿زَعِیم﴾: کفیل، این جایزه را شخص خودم می‌دهم.

76- ﴿کِدۡنَا لِیُوسُفَ﴾: بخاطر رسیدن یوسف به هدفش تدبیر کردیم.

76- ﴿دِینِ ٱلۡمَلِکِ﴾: شریعت یا حکم پادشاه مصر.

79- ﴿مَعَاذَ ٱللَّهِ﴾: به خدا پناه می‌بریم.

80- ﴿ٱسۡتَیۡ‍َٔسُواْ مِنۡهُ﴾: از یوسف مأیوس شدند که سخنان آنها را نپذیرفت.

80- ﴿خَلَصُواْ نَجِیّٗا﴾: تنها شدند و به مشاوره پرداختند.

80- ﴿مَا فَرَّطتُمۡ﴾: کوتاهی کردید «ما» زاید است.

82- ﴿ٱلۡعِیرَ﴾: کاروان.

83- ﴿سَوَّلَتۡ﴾: آراسته و آسان کرده است.

84- ﴿یَٰٓأَسَفَىٰ﴾: ای اندوه بی‌کران.

84- ﴿وَٱبۡیَضَّتۡ عَیۡنَاهُ﴾: چشمانش را پرده گرفت و سفید شدند.

84- ﴿کَظِیمٞ﴾: خشم یا اندوه فراوان خویش را نهان می‌داشت.

85- ﴿تَفۡتَؤُاْ﴾: همیشه.

85- ﴿تَکُونَ حَرَضًا﴾: مریض شوی و به آستانه مرگ قرار بگیری.

86- ﴿بَثِّی﴾: غم و اندوه سنگینم را.

87- ﴿فَتَحَسَّسُواْ مِن یُوسُفَ﴾: یوسف را جستجو و پیدا کنید. رَوْحِ اللهِ: رحمت خدا.

88- ﴿ٱلضُّرُّ﴾: لاغری از شدت گرسنگی.

88- ﴿بِبِضَٰعَةٖ مُّزۡجَىٰةٖ﴾: متاع از رواج افتاده، بد و تباه.

91- ﴿ءَاثَرَکَ ٱللَّهُ﴾: تو را بر ما فضیلت و برتری داده است.

92- ﴿لَا تَثۡرِیبَ عَلَیۡکُمُ﴾: هیچ توبیخ و سرزنش نمی‌شوید.

93- ﴿یَأۡتِ بَصِیرٗا﴾: از خوشحالی زیاد بینا می‌شود.

94- ﴿فَصَلَتِ ٱلۡعِیرُ﴾: کاروان از دیار مصر فاصله گرفت.

94- ﴿لَوۡلَآ أَن تُفَنِّدُونِ﴾: اگر مرا به بی‌خردی نسبت ندهید یا تکذیب نکنید.

95- ﴿ضَلَٰلِک﴾: نادرست فکر می‌کنی.

99- ﴿ءَاوَىٰٓ إِلَیۡهِ أَبَوَیۡهِ﴾: پدر و مادرش را نزد خود جای داد و دست به گردن هم انداختند.

100- ﴿سُجَّدٗا﴾: سجده کنان، در شریعت ایشان این کار درست بود.

100- ﴿ٱلۡبَدۡوِ﴾: بادیه.

100- ﴿نَّزَغَ ٱلشَّیۡطَٰنُ﴾: شیطان تخم فساد افکند.

101- ﴿فَاطِرَ...﴾: ای خالق و آفریدگار. . .

102- ﴿أَجۡمَعُوٓاْ أَمۡرَهُمۡ﴾: قصد کردند تا در برابر یوسف دست به حیله بزنند.

105- ﴿کَأَیِّن مِّنۡ ءَایَةٖ﴾: بسیاری از نشانه‌های خدا.

107- ﴿غَٰشِیَةٞ﴾: عذابی‌که دامنگیر همگان شود.

107- ﴿بَغۡتَةٗ﴾: ناگهان.

110- ﴿ٱسۡتَیۡ‍َٔسَ ٱلرُّسُلُ﴾: پیامبران به اثر طولانی شدن زمان از نصرت نومید شدند.

110- ﴿ظَنُّوٓاْ﴾: پیامران گمان کردند یا احساس درونی به آنها دست داد.

110- ﴿بَأۡسُنَا﴾: عذاب ما.

111- ﴿عِبۡرَةٞ﴾: پند و بیدار کنندۀ غافلان است.

111- ﴿یُفۡتَرَىٰ﴾ : به دروغ بافته شود.